Similar presentations:
Мавзу_№_10_Ўткир_жигар_етишмовчилиги
1.
Ўткир жигаретишмовчилиги
2.
Жигаретишмовчилиги—
Жигар холати, фаолиятини бир,
бир нечта ёки бутунлай
функция сини тургун пасайиши
натижасида организм хаёт
фаолиятини бузилишига олиб
келиши.
3.
Гепатоцитлар шикастланишининг умумий механизми.Жигар хужайраларига таьсир килувчи этиологик омиллар:
а) гепатоцитлар мембранасининг шикастланиши;
б) эркин радикаллар реакцияси ва липидлар оксидланиш
жараёнларининг активлашиши;
в) мембрана фермент системаси ва лизосомал гидролазанинг
индукцияси;
г) иммунопатологик жараёнларнинг активлашиши;
д) яллигланишнинг ривожланиши.
Санаб утилган жараёнлар жигар хужайралари
зарарланишини индуцирлайди, сакланган моддаларни
интерстицияга ажратиши, бунинг натижасида яллигланиш,
иммунопатологик ва эркин радикаллар хосил булиш
реакциясини потенцирловчи хар хил гидролитик
ферментлар хосил килади. Жигар хужайраларини тулик
зарарланиши натижасида жигар етишмовчилиги
ривожланади.
4.
Келиб чикишига кўра жигаркуйидаги турлари фаркланади:
-холестатик
-жигар-хужайравий
-томирли
-аралаш
етишмовчилигининг
5.
Холестатик утни регургитациясини ва окимини узок вакт бузилишибилан боглик. Бунинг натижасида утнинг ичакка ажралиши бузилиши
кузатилади. Жигар шикастланиши ут йулларида утнинг тупланиши
натижасида ретроград босимнинг ошишига , ут йулларининг ёрилиши ва
утнинг тугридан-тугри токсик таьсирига боглик
Жигар-хужайравий
жигар хужайраларининг бирламчи шикастланиши
ва функциясини етишмовчилиги натижасида келиб чикади. Купинча
гепатоцитларнинг шикастланиши ёки куп микдорда нобуд булиши
кузатилади. Натижада жигар функциялари турли даражада бузилади.
Томирли печеночная недостаточность имеет место при сниженном, жигар
етишмовчилиги жигарни ноадекват кон билан таьминланиши, доимий
равишда метаболитлар ва экзоген моддаларнинг организмга токсик таьсири
натижасида келиб чикади. Томирли шаклида Экк, Экк-Павлов фистуласи
ёрдамида Жигар артерияси, дарвоза ва жигар венаси богланади.
6.
Экк тугри фистуласи дарвоза ва пастки ковак веналари орасигакуйилади . Сунгра энг юкориги тешикдан богланади. Натижада дарвоза
венасидан томирлар тизимидан жигарга кон тушиши тухтайди ва
жигарнинг барча функциялари бузилади.
Экк фистуласидан Экк- Павлова тескари фистуласи фарки дарвоза венаси
эмас балки пастки ковак вена богланади натижада дарвоза ва ковак
веналари орасида коллатераллар ишга тушади. Тозаланмаган ичакдан
тушган кон жигарга бормасдан тугридан-тугри кон окимига тушади.
Кейинчалик жигар экстирпацияси утказилади. Жигар артериясини
боглаш натижасида жигар инфаркти ривожланади, бунинг натижасида
тукималарида ичак микрофлорасини инфицирланишига ва жигар
етишмовчилигини ривожланишига шароит яратади. Барча афферент
томирларни богланиши (жигар деваскуляризация си) фульминант
жигар етишмовчилигига олиб келади кейинчалик организм нобуд
булади.
Схема наложения фистулы Экка
и Экка-Павлова (по К.М.
Быкову): А - расположение
сосудов до операции; Б фистула Экка; В - фистула ЭккаПавлова
7.
Жигар етишмовчилигининг юзага келиши ва ривожланишифульминант, уткир, сурункали булади.
Чакмоксимон, ёки фульминант жигар етишмовчилигида
клиник синдроми жигарнинг тусатдан коагулопатик
функциясини бузилиши, жигар энцефалопатияси, икки
хафтагача давом этувчи сариклик билан намоён булади.
Уткир тури сариклик юзага келгандан сунг, бир неча
суткагача (28) ривожланади. Сурункали тури бир неча ой ёки
йилда шаклланади.
8.
Ўткир ва яшин тезлигида кечувчи жигар етишмовчилиги узиданқуйидаги клиник синдромларни намоён қилади, жигар патологияси
соғлом одамда тўсатдан юзага келувчи жигар функциясининг оғир
бузилиши билан характерланади. Бу синдромлар энцифалопатия,
яққол ривожланган коугулопатия хамда бошқа метоболик
бузилишлар билан кечади. Ўткир жигар етишмовчилиги бор
беморларда юрак-қон томир, нафас ва буйрак етишмовчилиги
ривожланиши мумкин.
Кўпинча ўткир жигар етишмовчилиги жигарни ўткир зарарланиши
билан кечади(вирусли ва дори-дармон) аммо Вилсон касаллиги,
сурункали аутоиммун гепатит ва сурункали гепатит В HDV
суперинфекциясининг биринчи куринишлари хам бўлиши мумкин.
Сурункали жигар етишмовчилигига караганда ўткир жигар
етишвомчилининг оқибати ёмонроқ, аммо ўткир жигар
етишмовчилигида бемор тўлиқ тузалиши хамда жараён орқага
қайтиши мумкин. Жигар етишмовчилигида бемор хаёти учун
хавфли асоратлар: бактериал ва замбуруғ инфекциялари, бош мия
шиши, юрак-қон томир , нафас, буйрак етишмовчилиги,кислота-асос
мувозанати ва электролитлар алмашинувининг бузилиши,
коугулопатия.
9.
Зарарланиш маштабига қараб парциал ва тотал жигаретишмовчилигига бўлинади
Жигар гепотацитларинг кайтар зарарланишига қараб
Қайтар ва қайтмас бўлади.
Патоген агент ва унинг таьсири тўхтатилганда қайтар жараён
кузатилади.
Патоген ўзгаришни келтириб чикарувчи хамда узоқ муддат
таьсир қилувчи факторни тўхтатилмаслиги натижасида қайтмас
жараён (прогрессирланувчи)келиб чиқади.Жигар етишмовчили
жигар функцияси ва моддалар алмашинуви билан характерланади.
Баьзан бемор ўлими билан тугайди.
10.
Жигар етишмовчилиги патогенезидагиасосий звенолар
11.
Жигар етишмовчилигида оқсилалмашинувининг бузилиши
-Гипопротеинемия (қон плазмасида умумий оқсил миқдоринг
камайиши)
-Гипоальбуминемия
-Гипергаммаглобулинемия
-Диспротеинемия (оқсил фракциялари мутаносиблигининг
бузилиши)
- альфа и бетаглобулинлар миқдорини камайиши
-Парапротеинемия ( Физик-химик хусусиялари ўзгарган оқсилларни
қонда пайдо бўлиши)
-Оқсил ферментлари синтезининг бузилиши (секреторхолинэстераза,индикатор-альдолаза,экскретор-ишқорий фосфатаза)
-Гипераминоацидемия,аминоацидурия
-Қолдик азот миқдоринг ортиши
-Аммиак метоболизими ва мочевина синтезининг бузилиши
12.
Жигар етишмовчилигида углеводалмашинувининг бузилиши
-Жигар глюкостатик функциясиинг бузилиши (қонда глюкоза
миқдорини ушлаб туриш)
-Галактоза ва фруктозадан глюкоза синтезини бузилишт
- Глюконеогенез бузилиши (углевод бумаган моддалардан глюкоза
шакилланиши)
-Энергия сифатида глюкоза ишлатилишининг бузилиши
- Гликоген алмашинувининг бузилиши
-гликогенез ва гликогенолиз зарарланиши (гликогеноз фермент
етишмовчилиги натижасида келиб чикади, парчаланган гликоген )
13.
Жигар етишмовчилигида липидалмашинувининг бузилиши :
-Жигарнинг қондаги липидлар доимий миқдорини таьминлаб туриш
хусусиятиннг бузилиши
- Триглицерид миқдоринг ошиши
-Ёғ кислоталар миқдориниг ошиши
-Қонда холестерин миқдорининг ошиши
- Фосфолипидлар миқдорининг камайиши
-липопротеинлар алмашинувиниг бузилиши (жигар ёғли
инфилтрацияси)
14.
Биологик актив моддалар ва гормоналмашинувининг бузилиши :
-Гормон ва биологик актив моддалар ( серотонина ва гистамин).
инактиватцияси , гормон ва уларни ташувчи оксиллар синтезини
узгартиради.
-Жигарда фенилаланилдан тирозин хосил булишини бузилиши
организмда қалқонсимон безнинг йод сақловчи гормонлари ва
катехоламинлар хосил булиши камайишига олиб келади.
-Ташувчи оқсил транскортининг хосил булишини узгариши нисбий
глюкокортикоидлар етишмовчилигига олиб келади
- Жигардаги патологик жараён яьни куидаги гормонлар тироксин,
инсулин, кортико стероидлар, жинсий гормонларнинг
инактиватциясини бузилиши уларнинг қондаги микдорини узгариши
ва эндокрин патологияларнинг ривожалниншига олиб келади.
15.
Сув ва электролит балансининг бузилиши:Қонда метоболик кейинрок аралаш ацидоз биланкечувчи гиперкалиемия,
хужакйраларда эса натрий , калций ва водороднинг миқдорини ортиши
кузатилади(хужайра ичи ацидози).
Бир қатор жигар касалликларида асосан циррозда унинг зарарсизлантириш
функцияси пасаяди. Жигар юлдузсимон макроцитлар(хужайра парчаланиш
махсулотлари фагоцитоз «блокадаси» га олиб келади) , ретикулоэндотелиал
тизим функциячсининг пасайиши гемодинамик узгаришларни келтриб
чикаради(жигарнинг қон билан таьминланишини бузилиши). Бу бузилиш
натижалари ичаклардан дарвоза венасига тушувчи махсулотлар билан қон
системасини тўлишиши портаковал шунтлаш оқибатлари билан
тенглаштирилади.Бу эндотоксемияга олиб келади: жигар комасида яккол
намоён бўлувчи иситма пайдо бўлиши, лейкоцитоз, эритроцитлар гемолизи,
буйрак етишмовчилиги.
16.
Жигар комаси -Ривожланиш темпи бўйича:
-ўткир
-секин ривожланувчи
Давомийлиги:
-эпизодик
-интермиттирланувчи
патогенези бўйича:
-жигар хужайраси
-шунтли
-аралаш генезли.
Жигар-хужайра
ёки
қон-томир
етишмовчилиги узида марказий нерв
системасининг токсик зарарланиши
чуқур бузилишлар билан, талваса, хуш
ёқотилиши
ва
хаётфаолиятини
узгаришлари организмнинг экстремал
холатларига
таьсир
қилади.Кўп
холларга жигар комаси
вирусли
гепатитда,
жигарнинг
токсик
дистрофиясида, циррозда, жигар қон
иайланинг ҳткир бузилишларида ,
порталь гепертензия синдромида
кузатилади.
17.
Гепотацитларни антитоксик функциясинибузилиши ёки ковак венасидан дарвоза
венасига қон шунтланганда қонда метобалик
махсулотлар аммиак, фенол, токсик
полипептидлар, тирамин ва бошкалар тўпланади.
Аммиак бош мияда α- кетоглутарат кислота
билан боғлананади натижада глутамин кислота
хосил бўлади. Бунинг натижапсида кребс
циклида α-кетоглутаровой кислотани
қатнашишини булоклайди.тирамин марказий
нерв сисстемасига тушгандан кейин
нейромедиаторлар (допамина ва норадреналин),
ҳосил бўлишини стимуллайди, натижада
неврологик симтоматика қийинлашади
Зарарланган жигарда альдостерон парчаланиш
жараёни фаоллиги пасаядиБу эса иккиламчи
гиперальдостеронизмга ва гипокалиемияга олиб
келади Жигар касалликларида углевод, ёғ ва
оқсил алмашинувини бузилиши кислота-асос
мувозанатини силжишига хамда
терморегуляцияни ўзгаришига олиб келади