Өрнек Презентация үлгісі

1.

СӨЖ 1.
А. Құсайынов атындағы Еуразия
гуманитарлық институты
Мәдениеттану пәні
және оның адам
өміріндегі рөлі мен
маңызы
Студенттің аты, жөні:
Шифр:
Мәдениеттану
Астана, 2025
Видео 1. Ілия Жақанов, “Қазақ халқының рухани мәдениетін
қызмет ету”, бейнеролик, https://ok.ru/video/7757804472856,
21.09.2025.

2.

Мәдениеттану пәні және оның адам өміріндегі рөлі мен маңызы
Материалды мәдениеттің
морфологиясы
Мәдениеттің морфологиясы бірнеше негізгі компоненттері
(құрам, бөлік):
Материалдық мәдениет
Рухани мәдениет
Әлеуметтік құрылым
Видео 2. XIX ғасырдың I-ші жартысындағы қазақ
халқының
материалды
мәдениеті,
https://www.youtube.com/watch?v=Ec0YW4tEGWU,
21.09.2025.
Тіл және символдар
Морфология термині (гр. morphё – пішін, logos – білім) бір нәрсенің құрылымы. Мәдениет морфологиясы мәдениеттің ішкі құрылымын зерттейді.
Мәдениеттің морфологиясы тарихи, мәдени, әлеуметтік және жағрапиялық таралуына байланысты мәдени пішін (форма) мен артефактілердің
барлық түрлерін зерттейді.

3.

Мәдениет және мәдениеттің қызметі
(тест)
Мәдениеттанудың атқаратын қызметтері
(тест)
* Мәдениет – бұл адамзаттың барлық жасаған дүниесі
мен тәжірибесін, сонымен қатар оны түсіну мен
болашақ ұрпаққа беру әдістерін қамтитын кешенді
ұғым.
* Тәрбиелеу қызметі (әлеуметтік нормалар мен
ережелер арқылы жеке тұлғаның қалыптасуына
ықпалы);
* Коммуникация қызметі (мәдениет қоғам мүшелері
арасындағы қарым-қатынастың құралы);
* Идентификация қызметі (ұлттық, этникалық, діни
және әлеуметтік топтардың мәдениеттері олардың
өзара айырмашылықтарын анықтауы);
* Әлеуметтік ұйым қызметі (мәдениет қоғамның
әлеуметтік құрылымын анықтауы);
* Инновациялық қызметі (мәдениеттің адамзаттың
ғылыми, техникалық және рухани прогресіне ықпалы);
* Түсіндіру және танымдық қызмет (мәдени құбылыстарды,
дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды, мәдениеттің әртүрлі формаларын түсінуге
және зерттеуге көмектеседі);
* Аналитикалық қызмет: (Мәдениеттану мәдени феномендерді (гр.
phainomenon, құбылыс, факт) жан-жақты талдау және салыстыру арқылы
олардың құрылымын, динамикасын және дамуын түсінуге мүмкіндік
береді);
* Құндылықтық және бағалау қызметі: (Мәдениеттану адамдарға
әртүрлі мәдениеттердің құндылықтарын бағалауға және оларды түсінуге
мүмкіндік береді);
*
Практикалық
қызмет:
(Мәдениеттану
қоғамдағы
түрлі
мәдениеттердің өзара қарым-қатынастарын үйлестіру үшін практикалық
әдістер мен шешімдерді ұсынады);
* Қоғамдық тәрбиелеу қызметі: (Мәдениеттану адамдарды мәдениетке,
өнерге, әдебиетке, тарихқа және басқа да гуманитарлық бағыттарға
баулиды);
* Әлеуметтік қызмет: (Мәдениеттану әлеуметтік топтардың,
ұлттардың және халықтардың мәдениетаралық байланыстарын зерттей
отырып, қоғамдық интеграция мен үйлесімділікке ықпал етеді);
NOT: Сәрсек Н., Мәдениет пен мәдениеттанудың арасы, Қазақ
әдебиеті, 2008, 25 желтоқсан (№ 52 (1), 12-13 б.

4.

Мәдениет ұғымы
Мәдениет (қаз.)
Сulture (лат.)
Hars
(Зия Гөкалп)
Ümran
Ибни Халдун
Культура
[Фамилия, жыл: бет].
[Фамилия, жыл:
бет].
[Фамилия, жыл:
бет].
[Фамилия, жыл:
бет].
[Фамилия, жыл:
бет].
Мәдениет адамның өмірі мен іс- әрекетін
ұйымдастыру тәсілінен,сондақ ақ олардың
материалдық
және
рухани
байлықты
жасауынан көрінетін қоғам мен адамның
белгілі
даму
дәрежесі
[https://www.youtube.com/watch?v=eZlsIGigR
Xk, мәдениеттану пәні, 21.09.2025].
Кесте 1. Мәдениет ұғымы, https://logoslab.ru/full_img/geometrijaly%D2%9Bfiguralar-prezentatsija, 21.09.2025.

5.

Мәдениет (түсініктер)
Мәдени антропология/ адам және адамға қатысты
барлық дүние (Америка, Англия);
Поп (популяр) мәдениет (1990/халыққа ортақ барлық
нәрсе/ағылшын Стюарт Холл/ Stuart Hall/1932-2014);
Culture Study (ағым/ бүгінгі таңда);
Постмодернизмдік мәдениет (нәтижеде: бұқаралы
мәдениет, элитарлы мәдениет шекарасы жойылды);
Мәдениеттану ғылымының екі бағыты:
1.
Ағылшын
американ
дәстүрі
(мәдениет
антропология);
2. Мәдениет философиясы (XIX ғ. қалыптасуы/ Густав
Мюллер (1898-1987), Освальд Шпенглер (1880-1936),
Арнольд Тойнби (1889-1975);
Мәдениеттану
(дербес ғылым)
американдық
мәдени
антрополог
Лесли
Алвин
Уайт ( Leslie
Alvin
White),
1900/1975.
Пікірі:
Ұсынысы:
(3 жүйе):
Мәдениеттану
басқа қоғамдық
ғылымдарға
қарағанда
адамзат
жетістігінің
барынша
сапалы биік
деңгейін
білдіреді.
1. Әлеуметтік (адам
мен адам
арасындағы
қатынас);
2. Технологиялық
(өндірістік құрал,
баспана, қорғаныс
құралы);
3. Идеологиялық
(идея, сенім, білім);
NOT: Ахметжанова К., Қазіргі мәдениетке берілген әртүрлі түсініктер, Саясат, 2005, № 10, 61-62 б.

6.

Мәдениет түсінігінің қалыптасу жолдары мен батыс құндылықтарына
бас бұруы:
*
1. Мәдениет туралы көзқарастардың ғылымға дейін кезеңі
2. Мәдениеттанудың басқа арнайы пәндердің бір бөлігі ретінде тууы (философия,
антропология)
3. Мәдениет туралы дәстүрлі көзқарастардың дағдарысы (жеке пән ретінде ғылымға енуі)
4. XX-XXI ғғ. мәдениеттану
Ұлттық мәдениеттің бүгінгі жағдайы, қалыптасуы, әлеуметтік - экономикалық
дамуымыздың құрылымындағы өзгерістер мен батыс құндылықтарына бас бұруы:
* 1. фактор: Батыс үлгісіндегі көпшілік мәдениеті тасқыны;
2. фактор: Біздің идеологиялық концепциясыздың әлі түзілмегі;
Көпшілік мәдениеті тасқынына саналы түрде тосқауыл қойылмауы [Ахметжанова К., 2005:
61].
* Дәстүрлі мәдениеттердің фундаментальді құндылықтарын трансформациялау процесі
* Техногенді өркениет жағдайында дәстүрлі мәдениеттердің өзгешелігін сақтау

7.

Глоссарий
1. Ғабитов Т. Х., Мүтәліпов Ж. М., Құлсариева А. Т., Мәдениеттану: Жоғары оқу
орындары мен колледж студенттеріне арналған оқулық, Алматы: Раритет, 2004,
416 б.
2. Нағымұлы Ш., Мәдениеттану: Оқулық, 2- басылым, Астана: Фолиант, 2010,
312 б.
3. Тукенова К., Ахатаева К., Мәдениеттану пәнінен дәрістер жинағы, Алматы:
Alash Book, 2024, 158 б.
NOT: Глоссарий - арнайы СӨЖ арналған дәптерде орындалады. Терминдердің
анықтамасы жазылады. Жеке дәптер арнап алфавит тәртібімен немесе жүйелік
тақырыптық бағытта орындауға болады.

8.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Ахметжанова К., Қазіргі мәдениетке берілген әртүрлі түсініктер, Саясат, 2005, № 10, 61-62 б.
Сәрсек Н., Мәдениет пен мәдениеттанудың арасы, Қазақ әдебиеті, 2008, 25 желтоқсан (№ 52 (1), 12-13 б.

9.

Қолданылған видео, кесте және интернет деректері:
Видео:
Видео 1. Ілия Жақанов, “Қазақ халқының рухани мәдениетін қызмет ету”, бейнеролик,
https://ok.ru/video/7757804472856, 21.09.2025.
Видео 2. XIX ғасырдың I-ші жартысындағы қазақ халқының материалды мәдениеті,
https://www.youtube.com/watch?v=Ec0YW4tEGWU, 21.09.2025.
Кесте 1. Мәдениет ұғымы,
prezentatsija, 21.09.2025.
Кесте:
https://logoslab.ru/full_img/geometrijaly%D2%9B-figuralar-
Интернет:
[https://www.youtube.com/watch?v=eZlsIGigRXk, мәдениеттану пәні, 21.09.2025].

10.

Cтуденттерге ұсынылатын кітаптар:
Әмірханов М.Б. Қазақстан тарихы мен мәдениеті: Оқу құралы, Алматы: Қазақ университеті, 2018,
85 б.
Маданов Х., Қазақ мәдениетiнiң тарихы, Алматы: Қаржы-Қаражат, 1998, 336 б.
Маданов Х., Қазақ мәдениетінің қалыптасу кезеңдері, Алматы: баспа ?, 1995.
Хасенов. Ә., Қазақстан мәдениеті мен өнерінің дамуы, Алматы: баспа ?, 1987.

11.

СӨЖ 2
А. Құсайынов атындағы Еуразия гуманитарлық институты
Мәдениеттану пәні және оның адам өміріндегі рөлі мен
маңызы
Студенттің аты, жөні:
Шифр:
Мәдениеттану
Астана, 2025

12.

Презентация ұсыну әдісі
Презентацияны ұсыну ұзақтығы – 10 мин.
Аудиторияның сұрақтарына жауап беру мен оқытушының тұжырымдамасы үшін 5 мин.
NOT: Ойда презентацияның құрылымын үш бөлікке бөлінеді: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды. Бірақ презентацияда
көрсетілмейді.
Презентация (Power Point бағдарламасы) әзірлеу әдісі:
1. Тақырыпты таңдау;
2. Базалық оқулық пен оқу-әдістемелік құралы бойынша тақырыпты зерттеу (материал, еңбек, ғылыми мақала, энциклопения,
интернет дереккөзі);
3. Қолданылған сурет, иллюстрация, кесте, сызба, графика, материалды айқындау, (Еуропалық әдіс бойынша тақырыптан
кейін, ал отандық әдіс бойынша презентацияның соңында көрсету;
4. Тақырыптың негізгі идеяларын айқындау; Презентацияның негізі: тақырып, мақсаты, міндеті, шектеу, географиялық
шектеу; гипотезасы, әдіснамасы (интерактивті әдіс), дискуссия, қорытынды, глоссарий, анықтама, мәтін дайындау
әдісі;
NOT: Дәл осы тақырыпта зерттеушіге дейін кімдер зерттеді? (Алдыңғы зерттеулердің нәтижелеріне сүйену); Неліктен бұл
тақырыпты алды? Қай академиялық бостықтың орнын толтыруға үлес қосуда? Academic gap (академиялық бостық).
Мәліметтер және дәлелдер сілтеме арқылы көрсетіледі. Өз гипотезін, дисскуссия, өз еңбегін ұсыну, қорытындылау, жаңа
ұсыныс; Презентация біткен соң тыңдаушыларға көңіл аударғандары үшін рахмет айтуға болады.

13.

Әріптік жүйе, Балдардың сандық эквиваленті, Балдар (%-тік құрамы), Дәстүрлі жүйе
бойынша бағалар 2
Әріптік Балдарды
Балдар (%- Дәстүрлі жүйе
жүйе
ң сандық
тік
бойынша
бойынша эквивален
құрамы)
бағалар
бағалар
ті
А
АВ+
B
ВС+
C
4,0
3,67
3,33
3,0
2,67
2,33
2,0
95-100
90-94
85-89
80-84
75-79
70-74
65-69
СD+
D
FХ
1,67
1,33
1,0
0,5
60-64
55-59
50-54
25-49
Өте жақсы
Жақсы
Қанағаттанар
лық
Қанағаттанар
лықсыз
- Тақырып туралы ұғынылған білім жиынтығы, оның елеулі
белгілерін, себеп-салдарлық байланыстару;
- Қазақ мәдениетінің қалыптасуын және дамуын пәнаралық
байланыстар жүйесінде ұғыну сипатында көрсету;
- Мәдениетке байланысты ғылыми терминдерді қолдану;
- Ұғым, теория, құбылыстардың мәнін білдіретін нақты
құрылымы, логикалық жүйелілікті көрсету;
- Қазіргі уақыттағы мәдениет туралы ойлардың тарихи даму
ерекшеліктерін көрсету;
- Басқа адамдардың ойларына сын көзбен қарау, талдау жасау,
салыстыру, түзету, сұрыптау, жүйелеу, өз бетінше зерттеу
жүргізу, дәлелдер келтіру және білмегендерін өз бетінше және
бірге шығармашылық түрде зерттеу;
- Өзін-өзі бағалау;
- Бірін-бірі бағалау;
NOT: Портфолио дайындау;

14.

Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру графигі