Сызбаларды безендіру стандарттар мест 2.301, 306

1.

СЫЗБАЛАРДЫ
БЕЗЕНДІРУ
Стандарттар
МЕСТ 2.301, 306

2.

Елімізде жəне басқа да мемлекеттерде кез келген
бұйым, стандарттар тағайындаған ережелер
бойынша жасалуы тиіс. Себебі дайындалған
сызбаны басқа адамдардың да оқуы үшін жəне
сол сызба арқылы бұйым жасап немесе құрылыс
тұрғызу үшін сызба бірқалыпты стандарттарға
сай орындалуы керек. Стандарт (standart) ағылшынның үлгі, өлшем деген сөзінен шыққан.

3.

Циркуль
Өшіргіш
Карандаш
Сызғыш
транспортир
үлгі

4. ЖҚБЖ –(Жобалық құжаттаманың бірыңғай жүйесі) негізгі ережелері

5. Стандарттар және стандарттау

ЖҚБЖ – Жобалық құжаттаманың бірыңғай жүйесін
әзірлеу, конструкторлық ережелерді ресімдеу және
жиынақтау.
Бұл құжаттар 1971 жылы енгізілген.
ЖҚБЖде стандарттар классификациялық топтар (0 - 9) бөлінеді,
әр топта 100 стандартқа дейін болуы мүмкін.
Жобалық құжаттаманың бірыңғай жүйесінің
стандарттары мыналарға қолданылады:
Машина жасау және аспап жасау бұйымдарына;
Нормативтік-техникалық құжаттамарға;
Технологиялық құжаттамаларына;
Бағдарламалық құжаттамаларға;
Жобалық құжаттардың барлық түрлеріне, т.б.

6. Стандарттардың классификациясы

Топ
нөмірі
Стандарттардың классификациялық тобының атауы
0
Жалпы ережелер
1
Негізгі ережелер
2
Бұйымдар мен конструкторлық құжаттардың классификациясы
және белгіленуі
3
Сызбаларды орындаудың жалпы ережелері
4
Әртүрлі бұйымдардың сызбаларын орындау ережелері
5
Конструкторлық құжаттаманы өзгерту және өңдеу ережелері
6
Пайдалану және жөндеу құжаттамасын орындау ережелері
7
Схеманы орындау ережелері
8
Жобалаудың макеттік әдісінде құжаттарды ресімдеу
ережелері
9
Басқа стандарттар

7. Стандарттарды белгілеу

МЕСТ 2.301 - 68
Стандарттар санатының индексі
Стандарттар жиынтығының саны
Стандарттардың тобы (кесте)
Топтағы стандарттың сериялық нөмірі
Стандарттың бекітілген жылы
ГОСТ (Россия)
ISO (Европа)
ASME (США)
МЕСТ (Казахстан)

8. Графикалық кескіндердің түрлері

Сызу (чертеж ) – бұл заттың суреті
және осы бұйымды дайындауға
қажетті басқа деректері бар құжат.
Эскиз – бұл қолмен және шамалап
өлшемдерге сәйкес жасалған сызба

9. Графикалық кескіндердің түрлері

Схема - бұл машинаның қалай жұмыс
істейтінін жеңілдетілген түрде көрсететін
сызба.
Схемалар мыналар:
кинематикалық, электрлік,қондырғылар,
радиотехника және т.б..
Техникалық сызба – бұл кеңістіктегі
заттың қолмен түсірілген суреті.
Аксонометриялық проекция –
проекция жазықтығына
проекцияланған объектінің кеңістіктік
бейнесі

10. Сызу

Сызыу (чертеж) – белгілі бір құрылыс ережелері
бойынша арнайы сызу құралдарының көмегімен
жасалған графикалық кескін.
Машинажасау
Құрылыс
Топография

11. Сызбаға қойылатын негізгі талаптар

Сызба сипаттамалы болуы керек, яғни.
объектінің визуалды көрінісін тудыруы керек;
Сызба қайтымды болуы керек, яғни.
түпнұсқаны суреттен шығаруға болады;
Графикалық дизайнда сызба қарапайым болуы
керек;
Сызба бойынша графикалық операциялар
анық орындалып, нақты жауаптар берілуі
керек.

12. МЕСТ 2.301-68. Пішімдері (Форматы)

Негізгі
А4
210 х 297
А3
420 х 297
А2
420 х 594
А1
841 х 594
А0
841 х 1189

13. Пішімнің орналасу реті

70х14
А4
Негізгі жазу

14. МЕСТ 2.104-2006*. Негізгі жазу

1-форма - сұлбасындағы сызбалар үшін (55х185) :
2-форма – мәтіндік құжаттар үшін (40х185)
Форма 2а (15х185)

15.

(МЕСТ 2.104-68*)

16.

(МЕСТ 2.302 – 81)
МАСШТАБ — бұл сызбадағы объектінің кескінінің
сызықтық өлшемдерінің оның нақты өлшемдеріне
қатынасы
Кішірейтілген
масштабы
Нақаты шама
Үлкейтілген
масштабы
1:2; 1:2,5; 1:4; 1:5; 1:10; 1:15; 1:20; 1:2
5;
1:40; 1:50; 1:75; 1:100; 1:200; 1:400;
1:500; 1:800; 1:1000
1:1
2:1; 2,5:1; 4:1; 5:1; 10:1; 20:1; 40:1;
50:1; 100:1

17.

(МЕСТ 2.303 – 68*)
Бөлшектің сызбасы дұрыс.
Бөлшектің сызбасы дұрыс емес
орындалған

18.

1. Тұтас жуан сызық
2. Үзілме сызық
3. Тұтас жіңішке сызық
4. Нүктелі үзілме сызық
5. Тұтас ирек сызық

19.

6. Кесу сызығы
7. Қос нүктелі ұзілме сызық
8. Сынық сызық

20. 1. ТҰТАС ЖУАН СЫЗЫҚ

Тұтас негізгі сызықтың қалыңдығы (S) 0,5-тен 1,4 мм-ге
дейінгі аралықта таңдалады
Ол объектінің көрінетін контурын бейнелеу, сызба өрісінің
жақтауын және тақырып блогының графигін жобалау үшін
қолданылады.
ОБЪЕКТІҢ КӨРІНЕТІН КОНТУРЫ
РАМКА
Негізгі жазу

21.

2. ҮЗІЛМЕ СЫЗЫҚ
Сызықтың қалыңдығы S / 3-тен S / 2-ге дейін. Сызықшалар
ұзындығы 2-ден 8 мм-ге дейін, сызықшалар арасындағы қашықтық 1ден 2 мм-ге дейін таңдалады.
Ол заттың көрінбейтін контурының сызықтарын бейнелеу үшін
қолданылады.
КӨРІНБЕЙТІН ҚЫРЫНЫҢ СЫЗЫҒЫ

22.

3. ТҰТАС ЖІҢІШКЕ СЫЗЫҚ
Жіңішке сызық қалыңдығы S/3-тен S/2-ге дейін
Ол өлшем сызықтарын сызу, штрих салу, шығарма сызығын
салу үшін қолданылады
ЖЕТЕКШІ СЫЗЫҒЫ
өлшем сызығы
Штрихтау сызығы

23.

4. НҮКТЕЛІ ҮЗІЛМЕ СЫЗЫҚ
5…30
3…5
Нүктелі үзілме сызықтың қалыңдығы S/3 және S/2
Орталық және ось сызықтарға қолданылады
Орталық сызық
Ось сызық

24.

5. ТҰТАС ЖІҢІШКЕ ИРЕК СЫЗЫҚ
Тұтас жіңішке ирек сызық S/3 , S/2
Ол сызықтарды үзіп көрсету, көрініс пен тілікті шектеу үшін
қолданылады
Көрніспен тілікті көрсету
Сызықтарды үзу

25.

6. КЕСУ СЫЗЫҒЫ
8…20
Кесу сызығының қалаңдығы S және 1,5S
Ол қималар мен тіліктерді жасау кезінде кесілген
жазықтықтың орналасуының кескіндеу үшін
қолданылады
КЕСУ СЫЗЫҒЫ

26.

7. Қос нүктелі үзілме сызық
4…6
5…30
Сызықтың қалаңдығы S/3 және S/2
Бүктелу сызықтарын көрсету үшін қолданылады.
БҮКТЕЛУ СЫЗЫҚТАР

27.

8. ТҰТАС ЖІҢІШКЕ СЫНЫҚ СЫЗЫҚ
Сызықтың қылыңдығы S/3 ден S/2
Ұзын сызбаны үзу және көрініс пен тілікті шектеу сызығы
ҰЗЫН КЕСУ ЖОЛЫ

28.

СУРЕТ САЛУ МЫСАЛДАРЫ
Тұтас жуан сызық
Көрінетін контур сызықтары
Штрих сызығы
Көрінбейтін контур сызықтары
Нүктелі үзілме
сызық
Ось сызық
Нүктелі үзілме
сызық
Орталық сызық
Тұтас жіңішке
Жетекші сызық
Тұтас жіңішке
Өлшем сызықтар

29.

МЕСТ 2.304-81 СЫЗБА ШРИФТЕРІ (ҚАРПІ)
Стандарт бойынша сызба шрифтері жіңішке А типті және жуан Б типті
түрлерге бөлінеді. А типті (d =1/14h) және Б типті (d =1/10h) әріптер 900 тік
және
750 қиғаш болып
келеді.
Стандарт
бойынша
белгіленген сызба шрифтерінің негізгі өлшемдері
төмендегідей:
бас əріптер биіктігі - латынның кіші h əрпі;
кіші əріптер биіктігі - латынның кіші с əрпі;
əріптің ені - латынның кіші g əрпі;
əріптердің арақашықтығы - латынның кіші а əрпі;
сөздердің ең аз арақашықтығы - латынның кіші е əрпі;
əріптің жуандығын - латынның кіші d əрпі.

30. Тік қаріптер 900

Тік қаріптер 90
0

31. Көлбеу қаріптер 750

Көлбеу қаріптер 75
0

32.

33. МЕСТ 2.304-81. Қаріптерді салу

34. МЕСТ 2.306-68. Штрихтау

35. Негізгі ережелер

36. Материалдарды штрихтау