Даведачна-бібліяграфічны фонд (дбф) бібліятэкі

1. ДАВЕДАЧНА-БІБЛІЯГРАФІЧНЫ ФОНД (ДБФ) БІБЛІЯТЭКІ

ДАВЕДАЧНАБІБЛІЯГРАФІЧНЫ ФОНД
(ДБФ) БІБЛІЯТЭКІ

2.

1. Азначэнне, структура,
камплектаванне і арганізацыя
ДБФ у бібліятэках
2. Афіцыйныя дакументы і БД
прававой інфармацыі ў ДБФ
бібліятэкі
3. Даведачныя выданні і
фактаграфічныя БД у ДБФ
бібліятэкі
4. Бібліяграфічныя крыніцы ў ДБФ
бібліятэкі

3. 1. Азначэнне, структура, камплектаванне і арганізацыя ДБФ у бібліятэках

4. ДАВЕДАЧНА-БІБЛІЯГРАФІЧНЫ ФОНД

ДАВЕДАЧНАБІБЛІЯГРАФІЧНЫ ФОНД
- частка ДБА бібліятэкі, якая
ўключае афіцыйныя
дакументы, даведачныя і
бібліяграфічныя крыніцы,
неабходныя для
ажыццяўлення ўсіх працэсаў
бібліяграфічнай дзейнасці.

5. КАМПЛЕКТАВАННЕ ДБФ

• Традыцыйныя выданні,
электронныя выданні на CD
• Онлайнавыя рэсурсы
(бясплатныя і камерцыйныя)

6. Крытэрыі ацэнкі і адбору онлайнавых рэсурсаў

• крытэрыі якасці рэсурсаў (змест, аднаўляльнасць,
моўная прыналежнасць, краіна-вытворца)
• тэхналагічна абумоўленыя крытэрыі
(аператыўнасць і лёгкасць доступу да webсервера, крытэрыі камфортнасці выкарыстання,
наяўнасць навучальных праграм для
карыстальнікаў, магчымасці захоўвання вынікаў
пошуку і інш.)
• бюджэтна-каштоўнасныя крытэрыі
(разнастайнасць у цанавой палітыцы вытворцаў і
распаўсюджвальнікаў, магчымасці фінансавання
бібліятэкай закупкі рэсурсу, адпаведнага
абсталявання і праграмнага забеспячэння)
• дадатковыя крытэрыі (ліцэнзійныя і
арганізацыйныя)

7. Задачы супрацоўнікаў бібліяграфічнага аддзела па фарміраванні ДБФ

• сістэматычна выяўляць найбольш каштоўныя і
неабходныя для работы бібліяграфічныя,
інфармацыйныя рэсурсы;
• правяраць іх існаванне ў розных формах;
• ацэньваць якасць розных формаў інфармацыйных
рэсурсаў;
• выкарыстоўваць аптымальныя метады стварэння
архіўных эквівалентаў даступных рэсурсаў;
• арганізоўваць і весці ўласную БД даведачнабібліяграфічнага фонду, БД з адрасамі webcервераў, БД, якая б адлюстроўвала аналітычны
роспіс набываемых электронных бібліяграфічных
і фактаграфічных баз даных, даведачных
электронных выданняў.

8. Асаблівасці арганізацыі ДБФ у бібліятэках. Формы:

• вылучэнне ў спецыялізаваную частку
бібліятэчнага фонду;
• размеркаванне даведачных і бібліяграфічных
выданняў па структурных падраздзяленнях
бібліятэкі ў адпаведнасці з іх галіновай
спецыялізацыяй і камплектаванне існуючай пры
бібліяграфічным аддзеле падсобнай бібліятэкі
абмежаваным колам выданняў пераважна
універсальнага і гуманітарнага зместу;
• стварэнне шматпрофільнага ДБФ з шырокім
дубліраваннем даведачных і бібліяграфічных
матэрыялаў у галіновых аддзелах і фондзе
асноўнага кнігасховішча.

9. ДБФ

• Актыўная частка
• Пасіўная частка

10. Праблемы

• Многія бібліятэкі краіны адмаўляюцца ад выпуску
бібліяграфічных крыніц у традыцыйнай форме
• Інфармацыйны рынак бібліяграфічных,
фактаграфічных БД у краіне яшчэ не сфарміраваны,
поўнага інфармавання аб генерыруемых БД не
вядзецца
• Многія бібліятэкі не маюць добрай матэрыяльнатэхнічнай базы, каб выкарыстоўваць аптычныя
кампакт-дыскі, тэлекамунікацыйны доступ да
рэспубліканскіх і замежных інфармацыйных рэсурсаў
• Няма дастатковых эканамічных сродкаў для
паўнацэннага камплектавання даведачнымі
выданнямі, значна падаражэлі замежныя
інфармацыйныя, асабліва рэфератыўныя, выданні,
доступ да абсалютнай большасці БД, размешчаных у
інтэрнеце, прадастаўляецца на камерцыйнай аснове

11. Рашэнні:

• весці работу па каардынацыі
камплектавання ДБФ бібліятэк рэгіёна,
краіны;
• ствараць уласную бібліяграфічную
прадукцыю;
• аналізаваць выніковасць,
эфектыўнасць звароту да БД устаноў,
якія прадастаўляюць свае
інфармацыйныя прадукты і паслугі на
платнай аснове.

12. 2. Афіцыйныя дакументы і БД прававой інфармацыі ў ДБФ бібліятэкі

13. Афіцыйныя дакументы

• дакументы, якія прымаюцца
органамі заканадаўчай,
выканаўчай і судовай улады і
маюць заканадаўчы,
нарматыўны, дырэктыўны або
інфарматыўны характар

14. СТБ 7.60 – 93 «Выданні. Асноўныя віды. Тэрміны і азначэнні»

• Афіцыйнае выданне – выданне,
якое змяшчае матэрыялы
заканадаўчага, нарматыўнаправавога ці інфармацыйнадырэктыўнага характару,
апублікаваныя ад імя дзяржаўных
органаў, устаноў, ведамстваў або
грамадскіх арганізацый

15. У ДБФ уключаюцца розныя віды выданняў афіцыйных дакументаў

Падрабязней віды
выданняў афіцыйных
дакументаў
разглядаюцца ў курсе
«Інфармацыйнабібліяграфічнае
забеспячэнне
сацыягуманітарнага
комплексу»

16.

• «Национальный реестр правовых
актов Республики Беларусь» (НЦПІ
з 1999 года)
• “Бюллетень нормативно-правовой
информации» (Міністэрства
юстыцыі РБ з 1991 года)
• “Зборнік нарматыўных дакументаў
Міністэрства адукацыі РБ”
• “Зборнік нарматыўных дакументаў
Міністэрства культуры РБ” і інш.

17. Паўнатэкставыя БД, якія адлюстроўваюць афіцыйныя дакументы

• БД “ЭТАЛОН” НЦПІ (БД “Эталон –
Беларусь”, БД “Эталон – рэгіён”, БД
“Эталон – міжнародныя дагаворы”)
• “ЮСИАС” РКІПА “Рэгістр”
• «ГорИнформ», якая змяшчае тэксты
нарматыўных дакументаў, прынятых
Мінскім выканаўчым камітэтам, што
рыхтуе фірма ЮрСпектр і інш.

18. Замежныя БД прававой інфармацыі

• Эталон–Расія
• «Консультант Плюс» (АО «Консультант
Плюс»),
• «Гарант» (НПП «Гарант-Сэрвіс»)
• «Кодекс» (інфармацыйна-прававы
кансорцыум «Кодэкс» РФ)
• «ЮСИС» (фірма «Інтралекс»)
• дзяржаўная БД афіцыйнай прававой
інфармацыі «Система»

19. 3. Даведачныя выданні і фактаграфічныя БД у ДБФ бібліятэкі

20. Даведачнае выданне

– выданне, якое змяшчае звесткі
навуковага або прыкладнога
характару, размешчаныя ў
зручным для хуткага
адшукання парадку, не
прызначаныя, як правіла, для
суцэльнага чытання

21. Віды даведачных выданняў

энцыклапедыі
слоўнікі
даведнікі
календары знамянальных і памятных
дат
хронікі падзей
статыстычныя, юрыдычныя,
краіназнаўчыя атласы
музейныя, наменклатурныя каталогі
каталогі выставы і інш.

22. Даведачныя рэсурсы ў інтэрнеце

www.rubricon.com

23. Бібліятэкар

24. 5. Бібліяграфічныя крыніцы ў ДБФ бібліятэкі

25. Бібліяграфічныя крыніцы ў ДБФ бібліятэкі

1. Крыніцы агульнай бібліяграфіі,
2. Крыніцы навукова-дапаможнай
бібліяграфіі
3. Крыніцы папулярнай бібліяграфіі
ў ДБФ бібліятэкі
• Паказальнікі бібліяграфічных
дапаможнікаў у ДБФ бібліятэкі
• Фонд неапублікаваных
бібліяграфічных дапаможнікаў

26. Да крыніц агульнай бібліяграфічнай інфармацыі адносяцца:

– сістэма бягучых дзяржаўных
бібліяграфічных дапаможнікаў;
– крыніцы агульнай
рэтраспектыўнай бібліяграфіі;
– крыніцы масавай бібліяграфічнай
інфармацыі.

27. Крыніцы бягучай дзяржаўнай бібліяграфіі ў ДБФ бібліятэкі

• “Летапіс друку Беларусі”
• “Кнігі Беларусі”
• “Паказальнік бібліяграфічных
дапаможнікаў Беларусі”
• электронны каталог “Нацыянальная
бібліяграфія Беларусі”
• спецыяльныя віды навукова-тэхнічнай
літаратуры і дакументацыі

28. Выкарыстанне крыніц бягучай дзяржаўнай бібліяграфіі

• пры бібліяграфічным інфармаванні
спажыўцоў
• азнаямленні з новымі выданнямі
• афармленні заказаў па МБА
• сістэматызацыі твораў друку
• вядзенні бібліяграфічных картатэк
• падрыхтоўцы крыніц навукова-дапаможнай
бібліяграфіі
• дакамплектаванні фондаў
• правядзенні заняткаў па бібліяграфічным
навучанні бібліятэкараў-бібліёграфаў і
спажыўцоў інфармацыі.

29. Спецыяльныя віды навукова-тэхнічнай літаратуры і дакументацыі

Спецыяльныя віды навуковатэхнічнай літаратуры і
дакументацыі
• Больш глыбока студэнты
знаёмяцца з гэтымі рэсурсамі пры
вывучэнні курса «Інфармацыйнабібліяграфічнае забеспячэнне
прыродазнаўчых, тэхнічных і
медыцынскіх ведаў».

30. Спецыяльныя віды навукова-тэхнічнай літаратуры і дакументацыі рыхтуюць:

Спецыяльныя віды навуковатэхнічнай літаратуры і
дакументацыі рыхтуюць:
• Нацыянальны цэнтр інтэлектуальнай
уласнасці
• Беларускі дзяржаўны камітэт па
стандартызацыі, метралогіі і
сертыфікацыі Рэспублікі Беларусь
• Беларускі інстытут сістэмнага аналізу

31. Крыніцы агульнай рэтраспектыўнай бібліяграфіі

• Мэта: адлюстраваць усё, што выйшла ў краіне
з пачатку кнігавыдання да пачатку дзяржаўнай
рэгістрацыі і да цяперашняга часу.
• Асноўныя функцыі: гісторыка-культурная,
крыніцазнаўчая, пошукавая.
• Выкарыстоўваюцца ў рабоце бібліятэк для
рэтраспектыўнага пошуку неабходных
дакументаў; як непасрэдныя крыніцы для
ўсебаковых даследаванняў па гісторыі
кнігавыдання, гісторыі навук; як помнікі, якія
сведчаць аб дасягненнях краіны ў развіцці
культуры, навукі, розных сфер дзейнасці.

32. Асаблівасці крыніц агульнай рэтраспектыўнай бібліяграфіі

– базай
складання рэтраспектыўных паказальнікаў выступаюць
ужо назапашаны і сфарміраваны масіў першасных дакументаў
і бібліяграфічныя выданні (фонды і каталогі буйнейшых
бібліятэк, раней выдадзеныя бібліяграфічныя дапаможнікі);
– фундаментальнасць і паўната даных бібліяграфічнага запісу;
– абгрунтаванасць выбару ўліковага перыяду;
– храналагічная пераемнасць у выданні бібліяграфічных
дапаможнікаў;
– навуковая дасканаласць і дакладнасць сістэматызацыі і
апрацоўкі бібліяграфуемага матэрыялу;
– абгрунтаванасць фармальных абмежаванняў у адборы
дакументаў;
– развітая сістэма сродкаў, якая забяспечвае шматаспектны
пошук.

33. Асноўныя тыпы рэтраспектыўных дапаможнікаў нацыянальнай бібліяграфіі

• бібліяграфічныя рэпертуары
(паказальнікі, БД)
• бібліяграфічныя каталогі
• зводныя каталогі-рэпертуары

34. Рэтраспектыўныя дапаможнікі

• серыя рэтраспектыўных выданняў зводнага каталога,
аб’яднаных агульнай назвай “Кніга Беларусі” (з 1972 г.)
• “Сводный каталог нелегальной и запрещенной печати
ХІХ в., имеющейся в крупных библиотеках Беларуси»
(1981 г.)
• «Перыядычны друк Беларусі. 1817–1916» (1960)
• “Перыядычны друк Беларускай ССР: 1917–1958. Вып. 1.
Часопісы»
• “Газеты Беларускай ССР. 1917–1975”
• “Падпольныя перыядычныя выданні на Беларусі ў
гады Вялікай Айчыннай вайны”
• “Газеты Беларусі. 1776–1975” (2003)
• “Музычная літаратура БССР” (“Музычная літаратура
Беларусі”)

35. Крыніцы масавай бібліяграфічнай інфармацыі ў ДБФ бібліятэкі

• Асноўная задача – аператыўнае
інфармаванне работнікаў
кнігагандлёвых арганізацый, бібліятэк,
задавальненне патрэбнасцей шырокага
кола карыстальнікаў у інфармацыі аб
новай літаратуры па спецыяльных,
сумежных і агульнацікавых тэмах, аб
асноўнай грамадска значнай частцы
новай літаратуры.

36. Крыніцы масавай бібліяграфічнай інфармацыі ў ДБФ бібліятэкі

• інфармацыя аб плануемай да выпуску
літаратуры (тэматычныя планы выдавецтваў і
інш.);
• інфармацыя аб апублікаванай літаратуры
(бібліяграфічныя перыядычныя выданні
Міністэрства інфармацыі, спісы ў
перыядычных выданнях);
• інфармацыя аб літаратуры, якая маецца ў
кнігагандлёвых арганізацыях;
• інфармацыя аб новай літаратуры, якая
паступіла ў фонды бібліятэк (бюлетэні новых
паступленняў)

37. Крыніцы навукова-дапаможнай бібліяграфіі

Крыніцы навуковадапаможнай бібліяграфіі
• Функцыянальнае прызначэнне садзейнічанне бібліяграфічнымі
сродкамі навукова-даследчай
дзейнасці ў пэўнай галіне ведаў
або сферы навукі

38. Узроўні сістэмы бягучай навукова-дапаможнай бібліяграфіі

• сігнальны («Грамадскія навукі”
(НББ), “Дзяржава і права” (ПБ),
“Новая літаратура па гісторыі і
гістарычных навуках” і “Новая
літаратура па культуры і мастацтве”
(НББ), «Чарнобыль» і інш.)
• рэфератыўны
• аглядны («Аператыўная інфармацыя
па праблемах культуры і мастацтва»
(НББ) і інш.)

39. Рэтраспектыўныя крыніцы навукова-дапаможнай бібліяграфіі

• агульнагаліновыя
• тэматычныя
рэспубліказнаўчыя
• тэматычныя

40. Бібліяграфічныя базы даных у ДБФ бібліятэкі

41. Крыніцы папулярнай бібліяграфіі ў ДБФ бібліятэкі

• Папулярны бібліяграфічны
дапаможнік - дапаможнік,
прызначаны для задавальнення
пазнавальных інтарэсаў шырокіх
колаў чытачоў
ГОСТ 7.0 – 99 «Информационно-библиотечная деятельность, библиография. Термины
и определения»

42. Функцыі папулярнай бібліяграфіі

інфармацыйная
асветніцкая
адукацыйная
выхаваўчая

43. Бібліяграфічныя рэсурсы ў Інтэрнеце

44. Паказальнікі бібліяграфічных дапаможнікаў у ДБФ бібліятэкі

• “Тэматычны план выдання
бібліяграфічных паказальнікаў
навуковымі бібліятэкамі Беларусі і
Нацыянальнай кніжнай палатай
Беларусі ў ... годзе” (НББ)
• «Бібліяграфія беларускай савецкай
бібліяграфіі. 1922–1961 гг.» і інш.

45. Фонд неапублікаваных бібліяграфічных дапаможнікаў

• частка ДБА, якая змяшчае
арыгіналы або копіі выкананых у
працэсе даведачнабібліяграфічнага абслугоўвання
пісьмовых даведак, а таксама
бібліяграфічныя дапаможнікі і
атрыманыя ў парадку абмену з
іншых бібліятэк аналагічныя
матэрыялы