Әйел жыныс мүшелерінің анатомиясы

1. ОБӨЖ Пәні: Адам анатомиясы Тақырып: Әйел жыныс мүшелерінің анатомиясы

Орындаған: Кенжебекова Б.Қ.
Қабылдаған: Бабаева Г.А.
Курс: 3
Топ: ЖБЛ-111

2. Әйелдің жыныс мүшелері екіге бөлінеді:

Сыртқы жыныс мүшелері: қасаға,үлкен және
кіші жыныс ернеулері, шошақай, қынап кіреберісі,
аралық, сүт бездері.
Ішкі жыныс мүшелері: қынап, жатыр, жатыр
мойны, жатыр түтікшелері, аналық без, қыздық
перде.

3.

Сүт бездері - 15 – 20 безді бөліктерден
тұрады. Осы бөліктерде ана сүті түзіледі. Сүт
бездерінің өсіп-жетілуі ішкі секреция бездерінің
(гипофиз, қалқанша без, т.б.) бөліп
шығаратын гормондарына байланысты. Бұл кезең
қыздарда (жыныстық жетілу кезеңінде) 10 – 12
жаста байқалады. Cүт бездерінің толықтай
қалыптасуы 18 – 20 жаста аяқталады.

4.

Cүт
бездеріндегі физиологиял
ық және анатомиялық өзге
рістер етеккір келгенде
немесе жүктілік кезінде
айқын байқалады. Cүт
бездері әйел босанғанда
және жас сәбиді емізгенде
өзінің даму шегіне жетеді.
Ал климакс кезінде
керісінше процесс жүреді.

5.

6.

Қасаға – тері асты май қабатына бай шат сүйегінің
қосылған жерінен жоғары орналасқан. Қасағаның жоғары
шекарасы болып көлденең тері қатпары - қасаға үстіндегі қатпар,
оң және сол жағынан шат қатпарлары орналасқан. Қасаға түкпен
қапталған.
Кіші жыныс ернеулері - үлкен жыныс
ернеулерінің астында орналасқан. Кіші жыныс
ернеулері қан тамырларына және жүйке тамырларына
өте бай. Сондықтан оларды жыныстық сезім
мүшелері деп те атайды.
Үлкен жыныс ернеулері – май ұлпасына бай,
жұп орналасқан тері қатпарларынан тұрады. Ернеулер
жыныстық саңылауды қоршап тұрады.Үлкен жыныс
ернеулерінде Бартолин бездері мен қан
тамырлары,нерв жүйелері бар.Бұл бездер қынапты
үнемі дымқылдандырып тұратын сұйық зат бөлініп
тұрады.

7.

Қынап кіреберісі алдыңғы жағынан
шошақаймен, артқы
және төменгі жағынан
үлкен жыныс
ернеулерімен қоршалған
кеңістік, қынап
кіреберісінің түбін
қыздық құрайды.
Шошақай – кішірек
конус тәрізді томпақ.
Басы, денесі және екі
аяқшасы бар. Осы екі
аяқшасы арқылы шат
сүйегіне бекиді.
Шошақай жүйке
талшықтарына өте бай.
Аралық – тері, шандыр мен
бұлшықеттен тұрады. Ол
үлкен жыныс ернеуінің артқы
жабысқан жері мен құйымшақ
арасында.Аралықтың
шандыры мен бұлшықеттері
жамбас түбін құрайды.
Аралық

8.

Қынап - ұзындығы 7-10 см бұлшықеттік түтік. Оның кіреберісіндегі
түтігін сыртқы шетінен қыздық перде жауып тұрады. Қынап
қабырғасы 3 қабаттан тұрады. Ішкі –шырышты, ортаңғы-бұлшықетті,
сыртқы-дәнекер ұлпалы. Шырышты және бұлшықетті қабаты
серпімді созылғыш келеді. Сол себепті әйел босанғанда қынап
кеңейеді, бала өтеді.
Жатыр – алмұрт тәрізді,
қозғалмалы мүше, салмағы-50г,
ұзындығы-8см, ені-5см,
қабырғасының қалыңдығы 1-2см.
Жамбастың кіші астауында ,
қуық пен тік ішектің арасында
орналасқан. Жатырдың алды –
қуыққа, арты – тік ішекке
қараған

9.

Жатыр түтігі – ұзындығы 10-12 см, жатырдың екі бүйірінде кіші жамбас
астауында жалпақ байламының үстінде орналасқан . Жатыр түтігінің негізгі
атқаратын қызметі – ұрықтанған клетканы жатырға өткізеді. Жатыр бөлігі
жіңішкеріп жатыр қайта ашылып құйғыш тәрізді кеңейіп ұшында шашақтары
пайда болады.

10.

Аналық без – әйел жыныс
безі, жұп ағза, ішкі секреция
бездері деп аталады.
Аналық бездің пішіні овоид
тәрізді, ұзындығы – 3см, ені2см, қалыңдығы-1см,
салмағы- 5-8г. Аналық без
жамбастың екі жақ бүйірінде
жатырдың жалпақ
байламының артында
орналасқан. Түсі ақшылқызғылт. Аналық бездің
ойығы бар, бұл жерден
артерия мен нерв енеді, вена
мен лимфа тамырлары
шығады.

11. Әрбір жыныс мүшесі өзінің тиісті қызметін атқарады.

1.
2.
3.
4.
5.
Аналық бездің қызметігеминативті(овогенез,овуляция) және
эндокринді(эстороген және прогестерон
гормондарын бөліп шығарады);
Жатыр түтікшелері-ұрықты жатыр қуысына
жылжытады;
Жатырдың негізгі қызметі-ұрықты
дамытып,жүктілікті көтеру;
Жатыр мойын өзегі,қынап-босану жолдары;
Емшек бездері-сәбиді емізу;

12.

13. Кроссворд:

14. Жауабы:

15. Суретпен сәйкестір:

16. Жауабы:

17. Тест 1. Жатыр түтiкшесiнiң бір бөлігі болып есептеледі: -түбі -денесі -оймыш -қылта 2. Жатыр ортаңғы қабаты: -эндометрий

6. Қан мен нервпен жақсы қамтамасыз етiлген
ағза:
-үлкен жыныс ернеулерi
-кiшi жыныс ернеулерi
1. Жатыр түтiкшесiнiң бір бөлігі болып есептеледі: -клитор
-қыздық перде
-түбі
7. Аралықтың ұзындығы:
-денесі
- 10-11 см
-оймыш
- 5-6 см
-қылта
- 3-4 см
2. Жатыр ортаңғы қабаты:
- 9-10 см
-эндометрий
8. Жатырдың ішкі қабаты
-мезателий
-миометрий
-миометрий
-эндометрий
-эндотелий
-периметрий
3. Жатыр түтiкшелерiнiң ұзындығы:
-эндотелий
- 10-12 см
9. Қыздық перде тұрады:
- 8-9 см
-бұлшық еттен
- 12-14 см
-дәнекер тканнен
- 14-15 см
-жыныс бездерiнен
4. Етеккiр кезiндегi қан шығыны:
-лимфа тамырларынан
20-30 мл
10. Жатыр мойнының қынаптық бөлiгiнiң
50-150 мл
ұзындығы:
100-200 мл
1-2 см
50-80 мл
2-2,5 см
5. Жатыр қабырғасын құрайтын қабат:
3-4 см
-мүйізді
7-8 см
-сероз асты
-бұлшықетті
-мезотелий
Тест

18. Биологиялық диктант:

19. Жауабы:

20. Сәйкестендіру:

21. Жауабы:

22. Тапсырма:

23. Жауабы:

24.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Рақышев А.Р., Адам анатомиясы. Медициналық
жоғарғы оқу орындарына, сонымен бірге биология пәні
оқытылатын институт студенттеріне арналған оқулық,
Алматы, 2005ж. - 432б.
2. Жандар Керімбектің Ермаханы. Тәнтану(адам
анатомиясы). Оқулық. 2-басылымы. -Алматы, “Білім” ,
2004ж. - 464б.
3. Адам анатомиясы Оқу құралы. Б.2 / Ә. О. Кузенбаева. Алматы : TechSmith, 2022.
4. Адам анатомиясының Атласы. Оқу-әдістемелік
құралы. / З. Б. Есимсиитова. - Алматы : Қазақ ун-ті, 2015.
5. Адам анатомиясы: иллюстр.оқулық: 3 томдық. Жүйке
жүйесі. Сезім мүшелері. Т.3 / Ред.бас. Колесников Л.Л. ;
Гайворонский И.В., Ничипорук Г.И., Филимонов В.И.;
Аударм. Аубакиров А.Б. - М. : ГЭОТАР - Медиа, 2017.
6. Адам және жануарлар физиологиясы атты оқуәдістемелік құрал. З.С. Ажибаева, А. М. Бостанова, А. Е.
Сержанова . - Түркістан : Тұран, 2015