Tema1: Halk kalendar yortuları. İlkyaz hem yaz yortuları.Martacık yortuları

1.

Düün adetleri
Düün
Düün öncesi
Düün sorası
1.Gelinin çorbacılık
becermekleri;
2.Kırmızı rakı;
3.Haftalık;

2.

Tema1: Halk kalendar yortuları. İlkyaz hem yaz yortuları.Martacık yortuları.
Mardın ilk günün vardı korunmak hem paklanmak maanası. Karılar bu
günü silkärdilär evdä hepsi işleri, bütün evi tertiplärdilär, gübürleri toplardılar
kapu önündä ya da sokakta da yakardılar.
1.Pireleri koolamak adeti.Mardın birindä gagauzlar yapardılar bir adet
sırasını, angısı biliner hem moldovannarda, hem bulgarlarda – “pireleri
koolamak”. Taa gün kalkmadaan, dışarı çıkan ilk kişi urardı pençereyä da
deyärdı: “Mart, içeri!”. İçerdän cuvap edärdilär: “Pirelär, dışarı!”
2.Martacıkları baalamak adeti. Küçük uşakların ellerinä, kuzucukların
boynularına da baalardılar kırmızı iplik. Halk inanmaklarına görä, kırmızı
işlerin vardı büülü(волшебные) kuvedi. . Şindi martaları baaşlȇȇrlar biribirinä, kutlayarak ilkyazın gelmesinnän.
3.Martacıkları atmak adeti.
Martaları lääzımdı taşımaa ayın dokuzuna kadar, sora da onnarı baalardılar
körpä(молодые) fidanın dallarına, brakardılar lelek yuvasının yanında,
sıbıdardılar uçan turnaların ardına.
Halk inanmaklarına görä, mardın birindän dokuzuna kadar diildi lääzım
giisi(çamaşırları) yıkamaa, kireçlemää, suamaa “booday kararmasın deyni”.
Olmazdı sermää kurusun biyaz hem kara giisilär – “ayaz(мороз) olmasın
deyni”.

3. Soruşlar.

• Ne yasak yıkamaa mardın birindän dokuza kadar?
• Nesoy maanası vardı mardın ilk gündä?
• Ne yapardılar karılar mardın ilk gündä?
• Açıklayın nicä geçärdi «Pireleri koolamak adeti».
• Açıklayın nereyi baalardılar martacıkları?
• Nekadar lääzımdı taşımaa martacıkları?
• Ne martacıklarlan yapardılar sora?

4.

Tema2. Masleniţa. ( Prost olmak pazarı. Yımırta sallamak. Ateştän atlamak.)
Paskelleyä baalı halkın yotrusu– Masleniţa. Piinir haftasında(масленичная неделя) gagauzlar
iyerlär süt imeklerini, yımırta, yapȇrlar pidä, kıvırma, gözlemä, döşemä h.b.
Piinir haftasının bir günündä karılar toplanarmışlar yapmaa Masleniţayı. Kurarmışlar yortu
sofrasını, angısına toplanarmış sade karılar.Sora gidärmişlär kızak kaymaa. Kayarmışlar şen,
türkülärlän.
Pazar günü herbir evdä hazırlanȇr yortu sofrası. Yortu sofrasına toplanȇr yakın hısımnar,
saadıçlar, kumilär. Bu gundi gagauzların var:
1.Prost olmak adeti. Prostolmak günündä insannar biri-birini prost ederlär türlü
küsüleri, günahları, küçüklär prost olmak için büüklerin ellerini öperlär.
2.Yımırta sallamak adeti.Avşamnen uşaklar sallarmışlar yımırta. Tavana biyaz iplää
asarmışlar islää pişmiş yımırtayı. Uşaklar lääzımmış tutsunnar yımırtayı aazlan ya da
dalasınnar bir parça, yardım etmeyeräk ellerinnän. Açan uşakların birisi dalarmış yımırtayı,
ozaman iplii yakarmışlar da ona görä bakarmışlar, nesoy bereket olacek bu yıl. İplik yanarsa
tavana kadar – yıl olacek bereketli.
3.Ateş atlamak adeti. Masleniţa adetlerindä büük eri kaplȇȇr ateş. Halk inanmaklarına görä,
ateşin varmış büük paklamak hem korumak kuvedi. Ateşin dolayında toplanarmış uşaklar,
gençlär, büüklär. Herkezi atlarmış ateş üstündän – “ani saa olmaa, paklanmaa günaalardan”,
hem dä inanarmışlar, ani ateştän atlamak koruyacek pirelerdän hem başka zararcı böceklerdän.
Şindi ateş atlamanın maanası – sade şennik.

5. Soruşlar

1. Nesoy imekleri hazırlardılar Masleniţa yortusuna?
2. Nesoydu ateşin maanası?
3. Açıklayın nicä geçärdi «pişmiş yımırtayı» asmak maanasını.
4. Ne yapardılar karılar piinir haftasında?
5. Ne yapardılar insannar prost olmak günündä?

6.

Paskellä-gagauzların ayozlu yortusu. «Hristos dirildi!»- «Akına dirildi !»
Христианская Пасха является памятью об искупительной жертве Иисуса Христа, о смерти его на кресте и чудесном
воскресении. Пасха отмечается по лунному календарю, поэтому не имеет постоянной даты, праздник ежегодно
приходится на период между 4 апреля и 7 мая. Кулич — это домашний артос (хлеб из квасного теста), который
символизирует возрождение Христа. Раньше яйца красили только в красный цвет. Существует предание, согласно
которому Мария Магдалина пришла к царю Тиберию и сообщила ему весть о воскрешении Иисуса Христа. Правитель
не поверил, сказав, что скорее яйцо станет красным, чем он поверит в чудо. Чудо свершилось: яйцо изменило цвет. И в
память об этом предании в Пасху православные христиане красят яйца в красный цвет
Paskellä-bu en büük hristian yortusu. O üzdän herbir saabi kendi evini tertipleer: kireçleer, boyȇr, yıkȇȇr. Paskellä yortusuna
gagauzlar maasuz ruba tutardılar-Paskellä rubaları. Paskayı pişirärdilär cumaa hem cumertesi günü. Taa paskaları
yapardılar İspas hem Troiţa yortularında. Paskelleyi tutȇrlar üç gün. Çoyu insannarda vardı maasuz Paskellä sepedi(пасхальная
корзина), angısınnan kliseyä gidärdilär. Orayı koyardılar:paska, boyalı yımırta, süüş tauk,slanina,tuz, sarmısak hem bir şişä
şarap. O sepetlärlän Paskellä gecesi kliseyä paskayı okutmaa giderlär. Klisedä Paskellä gecesi büük slujba olȇr.(Проводится
Великое Богослужение, и в полночь совершается крестный ход вокруг церкви).Gecä yarısı kliseyi dolaylȇȇrlar da yanar mumnarlan
ellerindä evä dönerlär.Klisedä popaz insannara hem sepetlerä ayazma serper hem 3 kerä deer: «Hristos dirildi!». İnsannar:
«Akına dirildi!» Klisä slujbasından sora uşaklar üleştirerlär komşulara birär dilim paska hem ikişär boyalı yımırta. Sade
bundan sora aylä oturȇr sofraya. İlkin iyerlär okunmuş paskayı hem yımırta.
Paskellä sofrasında kırmızı yımırtalarlan dokuşȇrlar;
Evli insannar kolaçlan hem şaraplan
saadıçlarına giderlär hem anaya-bobaya;
Avşamnen horu toplanardılar, güreş olardı;

7.

Küçük Paskellä.(Пасха для усопших, 9-ый день Пасхи)
Православная Церковь установила день поминовения усопших, первый после праздника Пасхи – этот день у
русскоговорящих называется Радоницей и считается Пасхой для усопших. У гагаузов этот день называется
«Кючюк Паскелля» – «Маленькая Пасха», у румыноговорящих – «Paștele blăjinilor»
Küçük Paskellä-ölülerin günü. Küçük Paskelledä giderlär mezarlaa, götürerlär imek, paska, yımırta, pomana kolacı,
şarap. Bunnarı hepsini koyȇrlar hısımnarın mezarlarına, günnükleerlär da üleştirerlär. Sora burada kurȇrlar büük sofra.
Ölülerin cannarı için veriler baaşış (Kongazda). Bu gündä mezarlaa may bütün küü toplanȇr. Evel yaparmışlar pomana
masası, neredä insannar birazçık kendi mancalarından koyarmışlar da popaz okuyarmış masayı, ayazma serpärmiş.Sora o
imekleri mezarlıkta iyärmişlär. Şindi bölä pek yapmȇȇrlar. İnsannar koyȇrlar pomana kolaç, koliva da popaz geçer,
okuyȇr, ayazma serper hepsi mezarlıklara. Kim ani aşırıda yaşȇȇr, bu gündä mutlaka savaşȇrlar evä dönmää, senselelerin
mezarlarını dolaşmaa.

8. Soruşlar

1. Nesoy çorbacıykalar hazırlanardılar Paskelleyä ?
2. Ne gagauzlar maasuz tutardılar Paskellä yortusuna ?
3. Nezaman pişirärdilär paskayı?
4. Nekadar tutardılar Paskelleyi?
5. Nereyi insannar gıderlär Paskellä gecesi?
6. Ne koyardılar Paskellä sepedä?
7. Ne yapardılar insannar sabaalen klisädan sora?
8. Nereyi insannar giderlär Küçük Paskelledä ?
9. Ne götürerlär insannar mezarlaa?
10. Küçük Paskellä o kimin günü?
11. Ne evel insannar koyardılar pomana masasına?
12. Bizim günnerdä ne koyȇrlar insannar mezarlaa?

9.

Hederlez. Ay Görgi. (23/04(eskiycä)-06.05.(eniycä)
День Святого Георгия Победоносца. Считается покровителем крупного и мелкого домашнего скота
Gagauzların büük ilkyaz yortusu – Hederlez.Bu yortu bölärdi yılı iki paya:yazdan-kışadan, kıştan-yazadan.
Yaz periodunu açardı Hederlez yortusu (eskiycä aprilin 23) hem bitirärdi Kasım (eskiycä oktäbrinin 26). Bu yortu
baalı gagauzların baş zanaatınnan-hayvancılıklan.
Bu gündä seftä:
1.Koyunnarı otlayacaklara(пастбища) seftä kıştan sora salvererlär;
2.Ayırardılar kuzuları koyunnardan
3. Seftä saayardılar koyunnarı da yapardılar piinir.
Bu gündä en önemni-o kurban.
Kurban kuzusu olur olsun diri yada kesilmiş.
Diri kurban. Kuzunun buynuzlarına giidärdilär bir kolaç, angısında yanardı mum hem baalardılar bir peşkir.
Ama taa sık gagauzlar yapardılar kesilmiş kurban kuzusunu. Ev saabisi sabaalän, taa gün duumadan, dönüp
günduusuna, kesärdilär kuzuyu. Kurban kanınnan bulaştıraradılar hepsi evdekilerin annılarını, kapunun süvesindä
kruça yapardılar. Sayılardı, ani kurban hayvanın kanında var bereket kuvedi hem korumak magiyası.
Kuzuyu atardılar fırına, yapardılar bulgur(biyaz hem kara ceer, barsak).Kuzunun derisini verärdilär fukaaraya.
Kurbanın bir payını götürärdilär küü sofrasına, angısı olardi küüyün kenarında.

10. Koç adeti

• Gagauz kulturasında hayvannar baalı türlü gözäl adetlär var.
• Gagauzlarda var bir adet baaşlamaa bir koç – çempion güreşçiyä. Hederlez yortusuna da toplanêrlar en kaavi
hem çemrek güreşçilär.Onnar güreşerlär, ki seçmää en islää güreşçiyi. Kim olêr en üstün, kazanêr koçu.
Güreşçiyä koç baaşlanêr nicä bir kuvet simvolu.
• Gagauzların arasında varmış osoy adamnar, angılar düüşärkän urarmış kafaylan. O adama verärmişlär ad«koç
kafalı». Gagauz ornamentlerindä var «koç buynuzu» ornamenti. Bölä «koç» motivlerini var nicä görmää
başka türk halkların kulturasında da.

11. Soruşlar

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Nesoy paylara Hederlez yortu bölärdi yılı?
Nesoy ayozunu insannar belli ederlär bu gündä?
Evel vakıtlarda nezaman Hederlez çekedärdi hem nezaman bitärdi?
Neylän gagauzlar evel baalardılar bu yortuyu?
Ne bu gündä sayılarmış en önemni ?
Ne bu gün insannar yapardılar koyunnarlan?
Nıcä donaklardılar kuzuzyu?
Nesoydu koyunun kan manaası?
Nıcä pişirärdilär koyunu?
Ne yapardılar koyunun derisinnän?
Nereyi götürärdilär koyunun bir payını?
Nesoy geçärdi koç adeti?
Nesoy ad verärmişlär isana angı düüşärmiş kafaylan?

12.

Troiţa. Rusali yortuları.
День Святой Троицы празднуют в воскресенье в день Пятидесятницы — 50-й день после Пасхи.
(сошествие Святого Духана апостолов, День Святой Троицы) . В этот день люди убедились в существовании
Духа Святого – третьего «лица», помимо Бога отца и Бога сына. Отсюда и название праздника – Троица.
Все это произошло на пятидесятый день после Воскресения Иисуса Христа, поэтому по-другому этот
день называют еще Пятидесятницей.
Troiţa 3 gün bakılȇr:
1.Cümertesi(«Moşa»-Moşi); ikinci adı «Duşniţa»(возможно от слова «душа», помана-раздача предметов быта,
одежды, пищи за упокой души умерших.Bu gün veriler pomana ölülerin cannarı için. Mezarlıkta veriler çanak çölmeklän.
Pomanayı verärkän, mutlaka lääzım raametlinin adını sölemää.
2. Pazar-Troiţa. Bu gündä Ayozlu Ruh indi apostollara. Onnardan çeketti hristiannıın ilerlemesi toprakta, erdä. Allaa bir,
ama herzaman birliktä(Allaa, Oolu, Ayozlu Ruh)Troiţa-3 Ayoz. Troiţayadan ot biçilmeer.Troiţaya karşı tokatlara , içerlerä,
ceviz yapraa hem troiţa otu asȇrlar, içerlerdä erä döşeerlär.
İnanılȇr , ani ot büülü olȇr. Açan yortu biter, otu toplȇȇrlar da suya koyup, uşakları hem onnarın başlarını yıkȇȇrlar.
3.Pazertesi-Rusali haftanın çeketmesi.
Вся неделя после Троицы — праздничная Троицкая седмица. В народе эти дни называются Русальная неделя
или Зеленые святки. Русальная неделя — символическая календарная граница между весной и летом, время,
когда колосья ржи начинают наливаться зерном, а травы цветут и набирают силу. Считается, что на время этой
недели землю посещают нечистые духи, существа из иного мира, встреча с которыми ничего хорошего не предвещает.

13.

По своей сути русалки — это и есть духи людей, которые умерли не своей смертью. Наши предки
верили,
что русалки принадлежат к «миру мертвых». Ими становятся: девушки, умершие до вступления в брак,
особенно засватанные невесты, не дожившие до свадьбы; девушки и дети, умершие на Русальной
неделе;
утопленницы; младенцы, умершие некрещенными.
Rusali gagauzların bakışlarına görä o insannar, angıları kendi ecelinnän ölmedilär. Onuştan Rusalilär
insannara benzeerlär. Olur olsun hem adamnar, hem karılar, hem uşaklar 5-6 yaşında, angılar Vaatiz olmadılar.
Karılar uzun saçlı, giimni kırmızı hem biyaz rubalara, yaşȇȇrlar derelär hem göllär suyunda.

14.

.
Основателем рода Чакир являлся Янчу Чорбаджиоглу, гагауз из Болгарии.
Янчу Чорбаджиоглу
Дмитрий
Желез
Захарий(1770-1830) Прадед, Захарий Чакир, основал село Чадыр-Лунга в 1819 году,
а внук дал своему народу Слово Божие и службу на родном языке.
Сын Георгий(1815-1873)
Сын Дмитрий(1839-1916)
Сын Михаил(1861-1938)

15.

Сыновья, спасаясь от верной гибели, пересекли
реку Дунай и поселились в Валахии, недалеко от
Плоешт. Но имя своё они сменили, стали Чакир.

16.

У Дмитрия родился сын Захарий. Тяжело им жилось на чужой земле.
Приходилось пахать, пасти скот. Но отец – Дмитрий постарался
отдать сына учиться. И вот из пастуха вырос пастырь

17.

В 1812 году Бессарабия была присоединена к Российской империи.
Гагаузским и болгарским поселенцам было предложено освоить
земли Буджака на льготных условиях. Захарий стал основателем
села Чадыр – Лунга.

18. Tema: Zahariy Çakir – gagauzların ruh lideri (1770-1830).

Zahariy Çakir duudu 1770-ci yılda Ploeştı kasabasına yakın. 1790-cı yılda
Çakirlerin aylesi,erleşerlär Balş topraklarında Çadır küüyündä Prut deresinin
yanında.
Bobası verer Zahariyi üürenmää Ploeştı şkolasına. Üürenmeyi bitirdiktän sora
Çadır klisesindä olȇr popaz. Zor halda yardım edärmiş doorutmaa gagauzları ii yola,
onnarın yaşamalarını ilinnetmää. Zahariy Çakir yardım eder gagauzlara geçmää
Çadır küüyündän Bucaa da burada kurȇrlar Eni Çadır koloniyasını.
1812-inci yılda kuvetlär vererlär Zahariy Çakirä Allaha izmet etmäk için hem ii
başarılar için orden.
Göçmen gagauzlara veriler toprak. Onnar zanaatlanȇrlar çiftçiliklän,
hayvancılıklan, başçıvancılıklan, çilingirciliklän, baacılıklan.
Boba Zahariy kendi evindä açȇr başlankı şkolayı. Biricik üürenmäk kiyadıymış –
“Slavän Azbukası”.
1830-uncu yılda Boba Zahariy hastalanȇr da öler holera hastalıından. Gömerlär
onu klisenin aulunda.
O braktı silinmäz bir iz kendi ardına gagauzların yaşamasında, onnarın
istoriyasında.

19. Soruşlar

1. Kimdir o Zahariy Çakir? Neredä onun
aylä erleşmiş?
2. Kimin ooluymuş Zahariy Çakir?
3. Neylän o anılmış?
4. Ne vererlär kuvetlär Zahariy Çakirä
1812 yılda?
5.Ne Zahariy Çakir açȇr kendi evindä?

20.

Protoierey Dmitriy Çakir- popaz, aydınnadıcı.
(1839-1916)
Duudu 1839-ncu yılda Kopkuy (şindi Beşgöz) küüyündä bir dyakon
aylesindä. Üürendi Çadır şkolasında.
1863 yılda başardı Kişinöv ruh seminariyasını. Bütün yaşamasında izmet
etti Akkerman uezdında. Geçindi 1916 yılda.
Ölümündän sora bulundu kiyat, angısını braktı kendi halkına
“Биографический очерк рода и фамилии Чакир”. Burada o yazȇr, ki
toprakları, ani verdi Rus İmperiyası büük « sür hem ek, nekadar isteersin
hem nekadar var kolayın, güt sürülerini doyunca – yok ne yasak, ne
kontrol»(S.Bulgar, 2003. S. 15). Hep burada o braktı bilgileri kendi dädusu
için, Zahariy Çakir için: “50 beygirdän zeedä hergeleri vardı, 1000 koyuna
kadar, 100 baş sıır, birkaç üz hotul”. “O vakıtlar butakım varlık
normaydı”. (Hep orada. S 20)”. Popazın hatırını küülülär korudular, yapıp
anmak taftasını, angısını erleştirdilär klisenin duvarına. Onun mezarı şindi
dä bulunmadı.

21. Protoierey Mihail Çakir-gagauz halkın ruh lideri, gagauzların aydınnadıcısı (27.04.1861-08.09.1938)

22.

Ay Boba Mihail Çakir-Protoierey, üüredici, profesor, aaraştırıcı, etnograf, Allaa
1861-nci yılda aprilin 27-ndä Çakirlerin aylesindä duudu bir çocuk. Adını Mihail koydular.
adamı.
1876-ncı yılda üürendi klisä şkolasında
1881-nci yılda Ay Boba M.Çakir başardı Kişinövda ruh seminariyasını da çeketti işlemää
üüredici Kişinövda ruh adam uçilişesindä.
1885-nci yılda çevirdi Evangeliyayı gagauz dilinä.
1907-ci yılda gagauzlar başladılar okumaa Allahın sözünü ana dilindä-gagauzça, angısını çevirdi
Ay Boba M.Çakir.
Protoierey çalışardı,ki slujba kliselerdä gagauzlara deyni gitsin gagauz dilindä.
Hep o yılın (1907-nci yıl) tıparlandı “Rusça-moldovanca laflık”
Ay Boba M.Çakirin tiparlandıı kiyatların arasında:’’Букоавна’’,’’Книга для
чтения’’,’’Помощник для молдаван, начинающих изучать русский язык’’,’’Краткая
молдавская грамматика’’h.b.
1909-cu yılda çekederlär çıkmaa gazeta’’Hakikatın sesi’’ hem kyatlar gagauz dilindä.
1934-ncü yılda tiparlêêr kiyadı’’Besarabiyalı gagauzların istoriyası’»
Ay Boba M.Çakirin adını taşıyêr Kişinövda biblioteka, Komratta pedagogika koledji,Çadırda
liţey.
Ay Boba M.Çakirin yazıları,kiyatları, sözleri kaavileştirer gagauzların milli duygularını,verer
onnara kuvet gitsinnär yaşamanın zor yolundan ileri dooru.

23. Soruşlar

1. Neredä duudu Dmitriy Çakir?
2. Neyi Dmitriy başardı?
3. Ne için Dmitriy yazdı kendi kiyatta?
4. Ne düzmüşlär insannar onun adına?
5. Neredä duudu M.Çakir?
6. Neyi M.Çakir başardı?
7. Ne için çalışardı M.Çakir ?
8. Neyi tiparladı M.Çakir?Sıralayın.
9. Nesoy yapılar taşerlar M.Çakirin adını?

24.

Valentin Aleksandroviç Moşkovrus bilim-etnograf, general-leytenant
(25.03.1852-19.11.1922)
Duudu Rusiyada Kostromskoy guberniyasında bir boyar
aylesindä(дворянской семье).
Taa küçüktän onu verdilär üürenmää askercilik uçileşçesinä, sesledi lekţiyaları SanktPetrburgta. Askerciliini geçirdi Kareliyada. Orada çok gözäl natura, yaşardı türlü
küçük halklar, angıların isoriyası çok meraklandırdı V.
Moşkovu. O çok gözäl çalardı fleytada.Hep burada o dostlaştı aılmış profesorlantürkologlan Kazan Universitetindän Radlovlan. Başladı yazmaa türlü bilim statyaları
dergilerdä, gazetalarda.
1892-nci yılda Kazandan onu geçirdilär Varşavaya askerciliini yapmaa.Varşava
polkunda o buluştu iki gagauzlan: birisi-Beşalmadan, birisi-Tülüküüyündän. Pek
meraklandı bizim halkımızlan, angısı lafeder türk dilindä, ama hristian.
XX-nci asirin çeketmesindä o geldi Besarabiyaya da seftä başladı toplamaa gagauz
folklorunu. Hazırladı sözlük gagauz dilindä, seftä başladı toplamaa gagauz folklorunu
da 1902 –nci yılda çıktı kiyat «Gagauz folkloru»
1904-ncü yılda hazırladı kiyat «Гагаузы Бендерского уезда»

25.

• Moşkov bütündän verdi kendisini bilim işlerinä. O ilk
rus etnograf, kim detallı yazdırdı Besarabiyanın,
Bulgariyanın, Osman İmperiyasının yaşayışını hem
kulturasını. O yollanȇr Bender uezdına da toplȇȇr zengin
bereketi: “etnografiya materialından kaarä, yakın 200
masal, 100-dän zeedä türkü, söleyiş, hem bilmeycä”.
Sora o geler oolunnan; yakın bir yıl geçirdi
aaraştırmaları Beşalmada, Tülüküüyündä hem başka
küülerdä.
• Bölä peydalandı kiyat “Гагаузы Бендерского уезда”.
Onun kiyadı “Гагаузы Бендерского уезда” şindi dä
XIX asirin ruh hem material kulturanın paasız altın
sandıı. 1921 yılda Valentin Aleksandroviç Moşkov
göçtü. Geçindi o noyabrinin 19-unda 1922 yılda Sofiya
kasabasında.

26. Soruşlar

1. Neredä duudu Valentin Moşkov?
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Neredä üürendi Valentin Moşkov?
Neredä Valentin Moşkov geçirdi askerciliini ?
Nesoy tertiptä çalardı Moşkov?
Kiminnän Moşkov buluştu Varşava polkunda?
Nesoy küülerdän gagauzlarlan o buluştu?
Kiminnän Moşkov dostlaştı Kazan Universitetindä?
Ne meraklandırdı Moşkovu Kareliyada?
Nezaman Moşkov geldi Besarabiyaya?
Ne meraklandırdı Moşkovu Besarabiyada?
Neyi tiparladı V.Moşkov?Sıralayın.
Nesoy gagauz küündä Moşkov geçirdi 1 yıl?
Nesoy materialı etnografia tarafından topladı Moşkov?
Neredä geçindi Moşkov?

27.

Georgiy Ţanko-Kılçik- boyar,meţenat, milioner
(1852-1924) Komrat
Onun parasınnan Komratta kız gimnaziyası açıldı-1896
Geçirdi seftä telefon liniyasını Komrada-1901
Komrat real uçilişçesinin klisä evin yanında çannık kurdu-1895
Yardım etti fukaara aylelerdän uşaklara kabletmää
üüretim(образование)- vermiş15 bin rublä zeede fukaara üürenicilerä.
Saveliy Kusursuz (Hacı)(паломник)
(26.04.1890-1944)
Duudu Çadırda. Hacı Sava gerçek gagauzdu hem hristiandı.
O kendi parasınnan Çadır-Lunga küüyündä düzdü üç kaynak(родники). Çok yıl
insannar kullandılar o kaynakları. Sıcak gündä yolcu vardı nicä içsin oradan suuk
suçaaz.
1935 yılda yaptı ilk mehanika dermenini, avadannıkları onun için o alardı
Evropada. Hacı laabı ona yapıştı, açan o gitti hacılaa(паломничество) İerusalima.
Çadır-Lunga küüyündä un yapmak zanaatın temelcisi Saveliy Kusursuz geçindi
1944 yılda.

28.

• İş1*Sıralayın Georgiy Ţanko-Kılçik yaptıkları.
• İş2*Sıralayın Saveliy Kusursuz yaptıkları.