Falsafiy hayot bosqichlari Sharq falsafasi

1.

Taqdimot tayyorlovchi: Yo’ldasheva Go’zalxon

2.

1.Qadimgi Hindiston falsafiy maktablari.
2. ”Avesto” – falsafiy g’oyalarning birinchi manbayi.
3.Kalom falsafasining vujudga kelishi.
4.O’zbekistonda falsafiy tavsiyalarning vujudga kelishi.

3.

Qadimgi Hindistondagi falsafiy
ta’limotlar vedalardan kelib chiqqan
va unga suyanuvchi maktablar
mavjuddir. Bu maktablar vedalarni tan
oluvchi lar va tan olmaydigan, ularni
rad etuvchi maktablarga bo’linadi.

4.

Vaysheshika
Nyaya
Vedanta
5
Sankxyan
mimansa

5.

• Bu maktab Vedalarni muqaddas kitoblar deb biladi
va kishilardan hayoti davomida to’la amal qilishini
talab etadi.Veda maktabi tomonidan jon va Xudoning
o’zaro munosabati masalasida 2 ga bo’lingan.
• Madxva tarafdorlari Xudo va jon tushunchalari
batamom mustaqil, ya’ni o’z o’rniga ega bo’lgan
tushunchalar deb fikr yuritadi.
• Sharkata tarafdorlari esa bunga qarama-qarshi fikrni,
ya’ni Xudo va jon bitta tushuncha deb fikr yuritadi.

6.

• Ushbu maktab vedalarni sharxlash va undagi
aqidalarni falsafiy asoslashda muhim o’rin tutadi.
• Sankxya maktabi ikkilikni, ya’ni moddiy va ruhiy
asoslarni e’tirof etadi.
• Moddiylik – biz turgan hamma narsa, dunyo hamma
narsalar demakdir.
• Ruhiy dunyo – narsalar moddiylik bilan bir qatorda
uning ruhiy asosi ham bor.
• Sankxya maktabi ruhiy asosni Prakxriti deb ataydi.
Ya’ni Prakxriti hamma narsaning asosi va u abadiydir.

7.

• Vaysheshika – qadimgi hind falsafiy maktablaridan
biridir. Vaysheshika sanskritcha vishesha – alohida
o’ziga xos degan ma’noni anglatadi.
• Uning talimoti buddizmga qarama qarshi o’laroq
narsalar mavjud deb yuritiladi.
• Uning asoschisi Kanada ismli shaxe deb taxmin
qilinadi.

8.

• “Avesto” – zardushtilik dinining muqaddas kitobi, uning
shakllanishi uzoq tarixiy jarayonga ega.Tarixchilarning
taxminiga ko’ra “Avesto”ning ilk matnlari mil.avv 2-1ming yillarda yaratilgan.
• “Avesto” falsafasida zardushtiylikning jamiyat tarixi
to’g’risidagi g’oyalari Tavrot va Qur’ondagi tasavvurlarga
juda yaqin bo’lib unda tasvirlangan birinchi odam
Ilmadir.Ilmaning hukmronlik davri oltin davr hisoblanadi.
• I davr – oltin davr
• II davr – yaxshilik va yomonlik o’rtasidagi kurash
• III davr – Insoniyatning kelajagi

9.

• Zardushtiylik dinining asoschisi – Zardusht Sepitoma
• Asosiy manbasi – “Avesto” kitobi
• Dinning asosiy g’oyasi – ezgu fikr, ezgu amal, ezgu so’z
• “Avesto”ning qismlari
• 1) Yasht
• 2) Bindedot
• 3) Jordo Avesto
• 4) Jasna
• 5)Bisparat

10.

• VIII asrning o’rtalari IX asr boshlarida islom
falsafasida muxolif yo’nalishi paydo bo’la boshladi
• Ushbu yo’nalishga qarshi kurashish va sof islomiy
ta’limotlarni himoya qilish maqsadida kalom falsafasi
vujudga keldi.
• Kalom falsafasiga ta’rif berishdan avval muxolif
yo’nalishiga ta’rif berib o’tsak
• Xo’sh o’zi muxolif nima?

11.

• Muxolifat (arabcha — teskarilashish,
kelishmovchilik) — rasmiy hukumat, uning
siyosati bilan kelishmay boshqacha siyosiy yoʻl
tutib, faoliyat yuritish degan ma’noni anglatadi.
• Kalom ilmi insonlarni to’g’ri yo’lga qaytarish
uchun va sof ta’limotlar himoyasi uchun
yaratilgandir

12.

• Kalom falsafasi Muhammad(s.a.v) asoslagan Islom
dinini ta’minotlash uchun bir yo’nalish sifatida
vujudga kelgan. “Kalom” falsafasi tarafdorlari
“mutakallimchilar” deb ataladi.
• Mutakallimchilarning qarashlari bo’yicha “Qur’on”
“Alloh tomonidan tayyor holda yaratilgan muqaddas
kitob, Allohning so’zlaridir”.
• Mutakallimchilar insonning dunyoni bilish narsalarini
inkor qiladi.Uni ojiz banda deb ta’riflaydi.

13.

E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!