Лазарь Васильевич Кокышев кеендикте

Лазарь Васильевич Кокышев –
алтай поэт, прозаик,
драматург, кочуреечи, СССРдин бичиичилер биригузинин
турчызы. Улурген айдын 20
кунинде 1933 jылда Ойрот
автоном областьта Шабалин
аймакта Кумшулу jуртта
чыккан. «Арина» деп баштапкы
алтай роман бичиген. А. С.
Пушкиннин, М. Ю.
Лермонтовтын, Т. Г.
Шевченкодын ла онон до оско
поэттердин бичимелдерин алтай
тилге кочурген.

3.

Jурукчылардын jуруктарында

4.

Игнат Ортонулов 1979 jылда jураган.

5.

1977 jылда Владимир Данилович
Запрудяев Лазарь Васильевичти
jураган. Бу jурукчынын «Поэт Б.
Укачин»(1976) ле «Чабан Вера
Акчина»(1980) деген jуруктары ла
коштой эн jарлу иштеринин бирузи
болот.

6.

Вячеслав Костиннин 1976 jылда
jураган jуругында,
jаныскандыра сананып турган
поэт устинен коргузилген.
Алдында кебис jадып jат.

7.

2021 jылда jанар айдын 9-чы
кунинде Горно-Алтайск калада
Лазарь Васильевичга
учурлалган, стенеде росписьтин
презентациязы болгон. Эл
музейдин jанында улус jадып
турган туранын стенезине
jураган кижи Аржан Ютеев.

8.

Спектакльдарга
тургузылган чумдемелдери

9.

Павел Кучияктын адыла адалган эл театрда 2013
jылда кучурген айдын 28-чи кунинде Лазарь
Васильевич Кокышевтин «Jус письмо» деген
чумдемелине «Мен слерди суугем» деп спектакль
коргускен.
Режиссёр-постановщик – Власта Тысова
Jурукчы-постановщик – Валерий Тебеков
Кожондор тургускан кижи Вадим Деев.
Отрывокторды Анна Балина, Валерий Киндиков,
Александр Майманов,Ираида Охрина, Власта
Тысова, Евгений Папитов,
Ирина Майманова, Вера Сумачакова, Светлана
Чельчикова,
Эмиль Колбин, Айдар Унатов, Анастасия
Чептынова, Арунай Тазранова, Алексей
Синьков, Иван Кукуев ойногон.

10.

Баштапкы катап «Тубаны» 1975 jылда
режиссёр Антон Юданов тургускан.
Тос рольды Сергей Санашев ойногон.
Онон, коп ойдини кийнинен, Антон
Викторович спектакьлды орныктырган.
2013 jылда Эмма Иришева тургускан.
Тубаны – Валерий Киндиков,
бичиичини – Александр Майманов
ойногондор. Оско рольдорды Евгений
Папитов, Аржан Товаров, Ирина
Майманова, Виталий Перчик, Нина
Юданова,
Айдар Унатов, Иван Кукуев, Роксана
Саргатытова, Андрей Бачимов, Вадим
Деев,
Алексей Синьков, Эмиль Колбин,
Анастасия
Чаптынова коргускен.

11.

2023 jылда улурген адын 20-чи
кунинде «Арина» деп спектакльдын
премьеразы болгон.
Режиссёр-постановщик – Амаду
Мамадаков
Jурукчы-постановщик – Алексей
Дмитриев
Композитор – Азулай Тадинов
Балетмейстер – Айана Шинжина
Аринады Алина Попошева ойногон.
Арткан актерлор: Ирина Майманова,
Александр Майманов,
СветланаЧельчикова, Евгений Папитов,
Аржан Товаров, Тимур Кыдыков, Айдар
Унатов, ЭльмираЧелтенова, Алексей
Синьков, Арунай Тазранова, Сергей
Майнаков, Анастасия Концевая, Эмил
Колбин, Игорь Тазранов, Ирина
Карпова,Александра Суховеркова,
Татьяна Иванова,Маргарита Гринь,

12.

Оборчыларды
н
колдорында

13.

А. Кокышевтин суркебери
Оборчызы К. Басаргин
Jаткан туразында
мемориальная доска
тургузылган

14.

М. В. Чевалковтын адыла адалган
библиотеканын эжигинде эл-jоннын
акчазына мрамор ла граниттен бюст
тургузылган. Оборчызы Павел
Богомолов.

15.

2024 jылда улурген айдын 30-чы
кунинде Шабалин аймактын 100
jажына, Лазарь Васильевичга
учурлалган кереес ачылган. Креестин
сыны – 2,5 метр, алдында турган таш
ла кожо – 4 метр. Оборчы Арчын
Баданов бичиичинин сур-кеберин чын
коргузерге, jуруктар ла кинохроника
коргон. Колында бичик Кокышевтин
литературага коркышту тын куунин
коргузип jат.

16.

Лазарь
Васильевич
Кокышевтин
состорине
бичилген
кожондор

17.

Ӧрӧ ӧзуп, сагышка једеле,
Ӧчӧжип качан да јӱрбегер,
балдар.
Ӧско Алтайга јажына барадып,
Ӧскон јеригер ундыбагар,
балдар.
Ойногон Алтайды јеектеп те
койзоор,
Озогы бойы ол артып ла
калар…
Чаҥкыр туулары ышталып ла
турар.
Чакпынду суулары кӱркӱреп ле
јадар.
Ундыбагар
Состори: Л.
Кокышев
Куузи: А.
Арып-чылап уйадай берзегер,
Арчын јытту Алтайга келигер.
Актанып, тӧгӱн сӧс айтпагар,
Албаты слерге анайда будер.
Алтай тилигер «јокту» да
болзо,
Сайыркап, јоноордыҥ јӱрумин
билбезеер,
«Санаалу бис» – деп, сананбагар,
балдар.
Тӧрӧл јоноордыҥ јӱрӱмин ундызаар,
«Тӧрӧлис бар» – деп, айтпагар,
балдар.
Тӧртӧн тилге ӱренип те алзагар,
Тӧрӧл тилигер слердиҥ артабас.
Кучынаар килен, кеен де болзо,
«Культурный слер…» – деп, кем де
айтпас.
Ары болуп, атанып та јатсагар,
«Алтайым» дейле, кайра кӧрӱгер.
Атту-чуулу эрлер де болзогор,
«Албатым» дежип, айдыжып јӱригер.
Ӧзӧк-буурыгар башка да болзо,
Ӧмӧлӱ-1ӧмӧлӱ, эпту болугар.
Ӧрӧ чыгала, тӧмӧн дӧ тӱшсегер,
Ӧскӧн јеригер ундыбагар, балдар…

18.

Алтайдыҥ тÿбиле айланып
jÿреле,
Адыҥды адап, мен кöп
эриккем.
Тымыкта айткан, ончо
сöстöрим,
Тын jок немедий, кайдайын,
экем!
Jас jажарза — сакыганым ла
сен.
Jай башталза — jыргалым
болодыҥ.
Кÿс келгенде — эриккеним ле
сен.
Кыш тÿшкенде —ижемjим
болодыҥ.
Орой амаду
Эҥ ле кару сöстöрди
Состори: Л. Кокышев талдазам,
Куузи: J. Маташева Эски немедий, кайдайын
ÿÿрем!
Макка кирген кеен чырайлу
Мадонна меге не керектӱ?
Маанымда јаҥыс сен
јуралгаҥ,
Јеримниҥ кызы, сен јалакай
јӱректӱ.
Эрјине аттар јалыла јайкап,
Эжигиҥ алдына бир токтогой.
Элес эдип атана берзебис,
Элибис килеп, бойысты
јоктогой…

19.

Коркышту ыраак Алтайга,
Комыдап не барадыҥ.
Алтайыстыҥ ӱстиле,
Айланып не турадыҥ.
Кар тӱшпейтен алтайдаҥ,
Качан ойто јанарыҥ.
Ыраак ӧскӧ таладаҥ,
Ырысты канай табарыҥ.
Алтайыстыҥ суузынаҥ,
Амзап алзаҥ турна.
Ак булутту туузына,
Амырап алзаҥ турна.
Турна
Состори: Л.
Кокышев
Куузи: Э. Теркишев
Коркышту ыраак Алтайга,
Комыдап не барадыҥ.
Алтайыстыҥ ӱстиле,
Айланып не турадыҥ.

20.

Чолушман суузы чакпынду,
Канайып кечер jыгылбай?
Боочылар бийик, jол кату,
Шуралай, ӱӱрем, Шуралай.
Аргымак адым канатту –
Канайып учар, алтабай?
Тайгалар бийик,
шуурганду,
Шуралай, ӱӱрем, Шуралай.
Тайкылбас чанам тайакту –
Канайып ажар, тайкылбай?
Боочылар бийик, jол кату,
Шуралай, ӱӱрем, Шуралай.
Шуралай
Состори: Л.
Кокышев
Куузи: А. Найдёнов
Кӱӱк Алтайга эткенче,
Сакыйтан туруҥ, карыкпай…
Сакызаҥ, jас jеткенче,
Шуралай, ӱӱрем,
Шуралай!..

21.

Кайра ӧткӧн јылдарда
Мен билбезим,
эскирип,
Сураба ӧткӧн ӧйлӧрди
Сураба, мен эзирик.
Баштапкы кар
айлангай,
Бажымды бойым
билерим.
Кышкы куйун ыйлагай,
Кыйгырба, мен эзирик.
Айлыҥа мен келбезим –
Айдыҥ јӱзи тегерик…
Кылыгымды билбезиҥ –
Кожоҥноҥ мен эзирик.
Мен эзирик
Состори: Л.
Кокышев
Куузи: Н. Шумаров
Кейлеп, мени коптобо,
Кемге де јаман
этпегем.
Јӱрегимди билбезиҥ –
Јӱрӱмнеҥ мен эзирик.

22.

Тÿш jеримде ачу мен ыйлагам
Сен эҥчейип jанымда отургаҥ.
Тÿштÿк jылу, јылу ол талада,
Тÿш jеримде менеҥ сен сурагаҥ:
Шыркалу jÿректи неле jазар?
Шыраныҥ учурын не деп айдар?
Бойымнаҥ качып, мен кайда
барарым?
Арт учында, байла, мен
jаҥыскан каларым.
Шыркалу jурек
Состори: Л.
Кокышев
Куузи: Б. Каятов
Тÿштÿк jылу таладаҥ
Jанар кÿÿним торт ло келбей
турат.
Кöпöгöш jайканган талайда,
Кöбöлöктий керептер jайканат.

English Русский Rules