Омыртқалы жануарлардың салыстырмалы анатомиялық құрылысы

1.

Омыртқалы жануарлардың
салыстырмалы
анатомиялық құрылысы
Орындағандар:Ендібай Аружан
Аблай Аружан
Бердали Иманғали

2.

Омыртқалы
жануарлардың
анатомиялық
құрылысы
Омыртқалы жануарлар (Vertebrata) – жануарлар әлемінің ең жетілген
типі. Оларға балықтар, қосмекенділер, бауырымен жорғалаушылар,
құстар және сүтқоректілер жатады. Барлық омыртқалы жануарлардың
ерекшелігі – омыртқа жотасының болуы. Омыртқа жотасы –
омыртқалар деп аталатын жеке сүйектерден тұратын тірек қызметін
атқаратын құрылым.

3.

Омыртқа жотасы
1
Мойын омыртқалары
Мойын омыртқалары (Cervical vertebrae) – бастың қозғалысын қамтамасыз етеді, бас сүйегімен байланысады.
2
Кеуде омыртқалары
Кеуде омыртқалары (Thoracic vertebrae) – қабырғалармен байланысады, кеуде қуысын қорғайды.
3
Бел омыртқалары
Бел омыртқалары (Lumbar vertebrae) – дене салмағын көтереді, дене қозғалысын қамтамасыз етеді.
4
Сегізкөз омыртқалары
Сегізкөз омыртқалары (Sacral vertebrae) – жамбас сүйектерімен байланысады, жамбас қуысын қорғайды.
5
Құйрық омыртқалары
Құйрық омыртқалары (Caudal vertebrae) – кейбір жануарларда құйрықтың қалыптасуына қатысады.

4.

Сүйектер
Тірек
Сүйектер – омыртқалы жануарлардың денесінің тірегі, қалыптасуына және
қозғалысына қатысады.
Қорғаныш
Сүйектер – жүрек, ми, өкпе және басқа маңызды мүшелерді сыртқы
әсерлерден қорғайды.
Қан жасау
Сүйек кемігі – қан жасушы жасушалардың түзілу орны. Сүйек кемігінде
қызыл қан жасушалары, ақ қан жасушалары және тромбоциттер
жасалады.
Минералдар қоры
Сүйектер – кальций, фосфор және басқа минералдардың қоры. Бұл
минералдар организмнің қалыпты жұмыс істеуіне қажет.

5.

Бұлшықеттер
Скелет бұлшықеттері
Жылдам бұлшықеттер
Баяу бұлшықеттер
Скелет бұлшықеттері –
Жылдам бұлшықеттер – күшті
Баяу бұлшықеттер – әлсіз
сүйектерге бекітіледі, дене
және жылдам жиырылады,
және баяу жиырылады, бірақ
қозғалысын қамтамасыз
бірақ тез шаршайды. Олар
ұзақ уақыт бойы жұмыс істей
етеді. Олар еріксіз
қысқа мерзімді күшті
алады. Олар ұзақ мерзімді
басқарылады, яғни адамның
қозғалыстарды жасау үшін
төзімділік талап ететін
өз еркімен қозғалта алатын
қолданылады.
қозғалыстарды жасау үшін
бұлшықеттер.
қолданылады.

6.

Нерв жүйесі
1
Орталық нерв жүйесі
Орталық нерв жүйесі – ми және жұлыннан тұрады. Ми – нерв
жүйесінің басқару орталығы, жұлын – мидың денемен
байланыстырушы нерв жолдары.
2
Шеткі нерв жүйесі
Шеткі нерв жүйесі – мидан және жұлыннан шығатын нервтерден
тұрады. Бұл нервтер мидың денедегі барлық мүшелермен
байланыстырушы жолдар.
3
Автономды нерв жүйесі
Автономды нерв жүйесі – еріксіз қызметтерді реттейді, мысалы
жүрек соғысын, тыныс алуды және ас қорытуды.
4
Нейрондар
Нейрондар – нерв жүйесінің негізгі қызметтік бөлімдері. Олар
импульстарды өткізу арқылы ақпаратты жеткізеді.

7.

Тыныс алу жүйесі
Тыныс алу мүшелері
Тыныс алу мүшелері – оттегіні сіңіруді және көмірқышқыл газын шығаруды қамтамасыз етеді.
Мұрын қуысы
Мұрын қуысы – ауаны тазартады, жылытады және ылғалдандырады.
Жұтқыншақ
Жұтқыншақ – ауаны трахеяға жібереді, сонымен қатар ас қорыту жүйесімен байланысады.
Кеңірдек
Кеңірдек – ауаны өкпеге жеткізеді.
Өкпе
Өкпе – газ алмасудың негізгі орны. Өкпеде ауаны қанға оттегіні сіңіру және қаннан көмірқышқыл газын шығару жүзеге асырылады.

8.

Қан айналым жүйесі
Қан айналым жүйесінің
Қызметі
бөлімдері
Жүрек
Қанды денеге айдайды,
қан айналымын
қамтамасыз етеді.
Қан тамырлары
Қанды жүректен дене
мүшелеріне
тасымалдайды.
Қан
Оттегі, көмірқышқыл
газы, қоректік заттар
және гормондарды
тасымалдайды.

9.

Ас қорыту жүйесі
1
Ауыз қуысы
Ауыз қуысы – ас қорытудың басталу орны. Ауыз қуысында ас тістермен ұсақталып, сілекеймен араласып, жұтылады.
2
Жұтқыншақ
Жұтқыншақ – ауыз қуысынан асқазанға тағамды өткізеді.
3
Асқазан
Асқазан – тағамды химиялық және механикалық өңдеудің негізгі орны. Асқазан қышқылын және ферменттерді бөліп шығарады.
4
Аш ішек
Аш ішек – тағамның қорытылуы аяқталатын, қоректік заттардың сіңірілуі жүзеге асырылатын бөлім.
5
Тоқ ішек
Тоқ ішек – қоректік заттардың сіңірілуі жүзеге асырылады, судың сіңірілуі және қалдықтардың шығарылуы.

10.

Зәр шығару жүйесі
Бүйрек
Бүйрек – қанды тазартады, зәрді шығарады, организмдегі су-тұз
балансын реттейді.
Қуық
Қуық – зәрді жинайды, зәр шығару кезінде зәрді шығарады.
Зәр шығару жолы
Зәр шығару жолы – зәрді қуықтан сыртқа шығарады.

11.

Жыныс жүйесі
Ерлер жыныс жүйесі
Әйелдер жыныс жүйесі
• Тұқым бездері
• Аналық бездер
• Тұқым жолдары
• Жатыр түтіктері
• Простата безі
• Жатыр
• Зәр шығару жолы
• Қынап