Cele kształcenia

1.

CELE
KSZTAŁCENIA

2.

Zagadnienia
1.
2.
3.
4.
Cele kształcenia ogólnego
Cele kształcenia zawodowego
Konkretyzacja celów kształcenia
Cele zadaniowe

3.

Zag. 1. Cele kształcenia ogólnego
• Cele kształcenia określamy
jako zamierzony wynik
ucznia, a metody i
organizacja pracy
nauczyciela są
podporządkowane tak
rozumianym celom.

4.

Zag. 1. Cele kształcenia ogólnego
• Cele kształcenia obejmują dwie strony:
• - rzeczową – wiąże się z poznaniem świata obiektywnego
i nabywania sprawności pozwalających brać udział w jego
kształtowaniu.
• - osobowościową – wiąże się z poznawaniem samego
siebie i nabywanie sprawności umysłowych
umożliwiających doskonalenie własnej osobowości.

5.

Cele kształcenia ogólnego cd.
• Wykształcenie ogólne rozpatrywane od strony rzeczowej
obejmuje:
• A) opanowanie przez uczniów podstaw wiedzy naukowej
• B) ogólne przygotowanie do działalności praktycznej
• C) kształtowanie u uczniów naukowych przekonań i
opartego na nich poglądu na świat

6.

Cele kształcenia ogólnego cd.
• Wykształcenie ogólne
rozpatrywane od strony
osobowościowej obejmuje:
• A) ogólny rozwój
sprawności umysłowych i
zdolności poznawczych
• B) kształtowanie potrzeb,
motywacji, zainteresowań i
zamiłowań uczniów
• C) wdrożenie do
samoedukacji.

7.

Cele kształcenia ogólnego cd.
• 1. Zasadniczym celem kształcenia ogólnego jest
opanowanie przez uczniów podstaw usystematyzowanej
wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie technice i kulturze
w zakresie umożliwiającym rozumienie najważniejszych
rzeczy, zjawisk i procesów.
• 2. Celem jest ogólne przygotowanie do działalności
praktycznej uczniowie zdobywają poprzez ćwiczenie, jak
też przez bezpośredni udział w przekształcaniu przyrody,
życia społecznego, w zajęciach technicznych i
artystycznych.

8.

Cele kształcenia ogólnego cd.
3. Celem jest kształtowanie naukowego poglądu na świat.
• - wiedza o świecie
• - uczuciowy stosunek do świata
• - działanie oparte na wiedzy.
• 4. Rozwój sprawności umysłowych i zdolności poznawczych
• 5. Kształtowanie potrzeb, motywacji, zainteresowań i
zamiłowań
6. Wdrażanie uczniów do samoedukacji (samokształcenia)
• - poprzez wyrabianie pozytywnych przyzwyczajeń
• - poprzez pouczanie, jak się uczyć (opanowanie technik
samokształcenia)
• - poprzez pobudzanie do poszukiwania i rozwijania
indywidualnych form pracy umysłowej.

9.

Zalety i wady celów ogólnych
Zalety celów ogólnych:
•Są bogate znaczeniowo
•Akcentują ważne wartości społeczne
•Są perswazyjne
•Są zwięzłe
Wady celów ogólnych
•Wieloznaczność, nieokreśloność
•Założenia idealizujące
•Deklaratywność
•Niejasny adresat

10.

Zag. 2. Cele kształcenia zawodowego
1. Strona rzeczowa
• - opanowanie wiedzy z zakresu wyuczonej specjalności
zawodowej
• - przygotowanie do pracy wytwórczej – praktyczne
opanowanie metod i form działania typowych dla danego
zawodu
• - kształtowanie przekonań naukowych – ze szczególnym
uwzględnieniem dziedziny życia związanej z przyszłym
zawodem
2. Strona osobowościowa
• - rozwinięcie specjalnych uzdolnień niezbędnych
wykonywania danego zawodu
• - rozwijanie potrzeb, motywacji i zainteresowań związanych
z danym zawodem w celu osiągnięcia identyfikacji
zawodowej
• - wdrażanie do ciągłego udoskonalenia klasyfikacji
zawodowych poprzez samokształcenie.

11.

Zag. 3. Konkretyzacja celów kształcenia – cele
operacyjne
• Cele operacyjne zaproponował po raz pierwszy Robert
Mager w książce pt. Przygotowanie celów nauczania.
Książka dla nauczycieli i kandydatów na nauczycieli dla
wszystkich zainteresowanych przekazywaniem
umiejętności i wiedzy innym (1962)
Źródłem celów są następujące analizy (Mager):
• 1. Analiza poziomu osiągnięć
• 2. Analiza zadań
• 3. Analiza przypadków krytycznych
• 4. Opis populacji uczniów
• 5. Analiza celów ogólnych

12.

Zag. 4. Cele zadaniowe
• Operacyjny cel kształcenia to jasny i precyzyjny opis
wyników, jakie mają być uzyskane.
• Operacyjny cel kształcenia wyrażony jest opisem
zachowania, jakie ma przejawiać uczący się po ukończeniu
nauki. Innymi słowy cele operacyjne stanowią opis
wyników, jakie mają być uzyskane
Przykłady czasowników opisujących cele operacyjne:
• Gromadzić, mierzyć, stosować, rozwiązywać,
konstruować, porównywać, wyliczać itp.
Przykłady niepoprawnego opisu celu operacyjnego:
• Rozumieć, wiedzieć, określać.

13.

Przykład celów
Cel ogólny:
•Celem lekcji jest systematyczne poszerzanie zainteresowań
przyrodniczych
Cele operacyjne:
- uczeń z własnej inicjatywy przynosi na lekcje nietypowe
okazy przyrodnicze (minerały, rośliny, drobne zwierzęta),
umie je nazwać i o nich opowiedzieć
- uczeń potrafi samodzielnie przygotować i wygłosić krótki
referat na wybrany temat przyrodniczy, korzystając z co
najmniej trzech różnych źródeł informacji (książki, filmy,
materiały elektroniczne, opowieści pewnych osób)

14.

Zalety i wady zadaniowych celów kształcenia
Zalety:
•Są jednoznaczne
•Wskazują sposób zademonstrowania, iż cel został
osiągnięty
•Odnoszą się wprost do uczniów
•Mobilizują nauczyciela i ucznia
Wady:
•Względne ubóstwo znaczenia
•Podporządkowanie emocji i motywacji procesom
poznawczym
•Poszatkowanie przedmiotu
•Pracochłonność

15.

Procedura operacjonalizacji
Wg. K. Kruszewskiego:
1.Zapisanie celu w postaci ogólnej
2. Intuicyjny obraz ucznia osiągającego cel
- Ilu znamy uczniów, którzy osiągną cel?
- Co wspólnego mają członkowie tej grupy?
- Czym różnią się od reszty uczniów?
- Jak się zachowują, gdy dowodzą określonych
umiejętności?

16.

Procedura operacjonalizacji
3. Luźne zapisy celów operacyjnych (stosując np. „burzę
mózgów”)
4. Selekcja luźnych zapisów
5. Klasyfikacja luźnych zapisów (najlepiej hierarchicznie)
wg. np.:
- Uzasadnienie interpretacji faktów
- Dostrzeganie nowych związków
- Stosowanie poprawnej terminologii historycznej
- Elastyczne formułowanie ocen

17.

Procedura operacjonalizacji
6. Sformułowanie celów operacyjnych
- np. przedstawienie faktów historycznych, wiązanie
informacji, wypowiedzi ucznia na tematy historyczne,
wypowiedzi uczniów, formułowanie zdań
7. Sprawdzenie celów operacyjnych
- Czy potrafimy odróżnić uczniów, którzy taki cel osiągnęli?
8. Ewentualne powtórzenie etapów 2-7

18.

Błędy operacjonalizacji
• Zbytnie rozdrobnienie celu
• Preferowanie celów poznawczych
• Zapominanie o celu ogólnym
• Zamknięcie zbioru celów operacyjnych
• Zaniedbanie osiągania celów operacyjnych

19.

Taksonomia celów
Postawy
Umiejętności
Dziedziny:
Emocjonalne
Działania
praktyczna
światopoglądowa
Poznawcza
Wiadomości
• Taksonomia
celów to
hierarchiczna
klasyfikacja
wybranej
dziedziny
celów
kształcenia

20.

Cele zadaniowe – taksonomia Blooma –
cele poznawcze
- Poziom wiedzy – uczący się potrafi zdefiniować terminy:
- Zrozumienie
- Zastosowanie
- Analiza
- Synteza
- Ocena

21.

- Wiedza (definiuje, dobiera, grupuje, liczy, łączy, nazywa,
odtwarza, odpowiada, pisze, podaje, pokazuje, porusza
(np. temat), przedstawia, przepoławia, rozpoznaje,
sortuje, sprawdza, stwierdza, układa utrwala, wskazuje,
wybiera, wylicza, zestawia.
- Zrozumienie (formułuje, ocenia odróżnia, projektuje,
przeciwstawia, stosuje, wyjaśnia)

22.

Cele zadaniowe – taksonomia emocjonalna
• Taksonomia celów wg. Krathwohla
• - Recepcja
• - Reagowanie
• - Wartościowanie
• - Organizowanie
• - Charakteryzowanie

23.

Cele zadaniowe - psychomotoryczne
• Taksonomia celów wg. Harrowa
• - czynności odruchowe
• - ruchy podstawowe
• - umiejętności percepcyjne
• - umiejętności fizyczne
• - ruchy wyćwiczone
• - komunikowanie się bezsłowne

24.

Taksonomia celów nauczania Bolesława
Niemierki
• 1. Poziom wiadomości
• - zapamiętanie wiadomości (np. terminy, fakty, prawa i
teorie naukowe, zasady działania)
• - zrozumienie wiadomości (wiadomość prezentowana
w innej formie, uporządkowanie, powiązanie z innymi
wiadomościami)
• 2. Umiejętności
• - zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
(posługiwanie się w praktyce zdobytymi
wiadomościami wg podanego wzoru)
• - zastosowanie wiadomości w sytuacjach
problemowych (nowych) (analiza, synteza,
formułowanie problemów, planów działania,
tworzenie oryginalnych przedmiotów, wartościowania
zjawisk i przedmiotów wg przyjętych kryteriów)

25.

Kategorie wyników uczenia się
wg Roberta Gagne’a
• 1. Umiejętności intelektualne
• 2. Strategia poznawcza
• 3. Informacja werbalna
• 4. Umiejętności motoryczne
• 5. Postawa

26.

Pytania
• 1. Wskaż związek celów kształcenia z celami wychowania.
• 2. Scharakteryzuj cele kształcenia ogólnego.
• 3. Na czym polega wzajemny związek celów kształcenia
ogólnego?
• 4. Na czym polega rozpatrywanie strony rzeczowej i
osobowościowej wykształcenia ogólnego?
• Co to są zadaniowe cele kształcenia?
• 5. Dokonaj podziału celów operacyjnych wg Niemierki,
Blooma, Krathwohla i Harrowa.
• 6. Napisz przykładowe cele operacyjne.