1000В-қа дейінгі желілер үшін қорғаныс аппаратурасы

1.

2.

Электрмен жабдықтау
9-тақырып:
1000В-қа дейінгі желілер үшін қорғаныс
аппаратурасы
т.ғ.к.. доцент Калиева К.Ж.
[email protected]

3.

Әдебиеттер тізімі:
1. Кудрин Б.И. Электроснабжение потребителей и режимы, М.: «МЭИ», 2013
2. Хорольский В.Я. Надежность электроснабжения, М.: «МЭИ», 2014
3. Киреева Э.А. Электроснабжение и электрооборудование цехов
промышленных предприятий, М.: «Кнорус»,, 2013
4. Казанина И.В., Живаева О.П. Электроснабжение. Методические указания
и задания к выполнению курсовой работы, А.: АУЭС, 2013
5. Конюхова Е.А. Электроснабжение объектов, М.: «Мастерство», 2012
6. Фролов Ю.М. Основы электроснабжения, СПб.: «Лань», 2012
7. Сибикин Ю.Д. Электроснабжение, М.: «РадиоСофт», 2012
8. Гужов Н.П. Системы электроснабжения, Ростов –на /Д.: «Феникс», 2011
Қосымша
9. Бозжанова Р.Н., Манапова Г.Д., Живаева О.П. Электрмен жабдықтау.
Дәрістер жинағы. 2-бөлім, А.: «АИЭС», 2009
10. Бозжанова Р.Н. Живаева О.П. Электроснабжение. Ч.2. Конспект лекций.,
А.: «АИЭС», 2006

4.

1000 В дейінгі желілер үшін қорғаныс аппаратурасы.
Сақтандырғыштар.
Олар электр қондырғыларды тоқтардың қысқа тұйықталуынан
қорғау үшін қолданылады; 1000 В дейінгі кең таралған
сақтандырғыштар; ПР-2 жиналмалы сақтандырғыштар; НПН - құм
себілген жиналмалы емес сақтандырғыш; ПН-2 - құм себілген
жиналмалы сақтандырғыш.
Сақтандырғыштың негізгі типтері Iном 15 А-ден 1000 А-ге дейін
болады.
Құрылымы бойынша сақтандырғышты 2 топқа бөлуге болады:
а) кварцты құммен толтырылған ( ПН-2, НПН, ПП17, ПП18);
б) толтырылмайтын (ПР-2).
Балқымалы сақтандырғыштары мынандай болып бөлінеді:
а) инерциялық - жылулық инерциясы үлкен, яғни біршама үлкен
қысқа уақытты ток жүктемесіне төзімді;
б) инерциялық емес - жылулық инерциясы аз, яғни асқын
жүктемеге төзімділігі шектеулі.

5.

6.

Сақтандырғышты таңдау шарты:
мұндағы Iдл - есептік ұзақ уақытты ток,
ол былай есептеледі:
Қосылуы жеңіл жалғыз
қозғалтқышқа баратын желіні
қорғағанда (станоктар,
желдеткіштер, насостар, т.б):
Сақтандырғыш сипаттамасы
Қосылуы жиі немесе қосылу уақыты
ұзақ жалғыз қозғалтқыштарға
баратын желіні қорғағанда (крандар,
ұнтаққағыштар, центрифугалар т.б.)

7.

Күштік
немесе
аралас
жүктемені
қоректендіретін магистральді қорғағанда:
мұнда Iкр -желінің максималды қысқа уақытты тогы
мұнда I ʹпуск - бір уақытта қосылатын электр қозғалтқыштардың қосылу тогы. Бұл
кезде желінің қысқа уақыттағы тогы максималды мәніне ие болады; I ʹ дл – бір
немесе ЭҚ-ыр тобының іске қосылу моментіне дейінгі желінің ұзақ уақытты
есептік тогы, А. Пісіру аппаратына баратын желіні қорғау үшін Iном.пл.вст. келесі
қатынастан таңдайды.
мұндағы Iсв - номиналды қосылу ұзақтығы ПВ бойынша пісіру аппаратының
номиналды тогы, А.

8.

Пісіру аппаратына баратын желінің қорғау үшін алынатын Iном.пл.вст сол
аппаратқа баратын өткізгіштің Iдоп -на тең деп алуға болады.
Тармақталған магистральді желіні балқымалы сақтандырғыштар мен
қорғаудың селективтілігі ток көзіне жақындаған сайын Iном.пл.вст -ның өсуімен іске
асырылады. Егер келесі сатыдағы сақтандырғыштың тогы алдыңғы сатыдағы
сақтандырғыштың
тогынан
2
сатыға
көп
болса,
селективтілік
қамтамасыздандырылады.
Автоматты ауа ажыратқыштары
Олар қалыпты режимде төмен кернеулі тізбектерді ажырату және қосу үшін,
қысқа тұйықталудан сақтау үшін қолданады.
Автоматтарда 3 түрлі ажыратқыш болуы мүмкін:
а) жылулық ажыратқыш, ол уақыт ұстамы бойынша токқа кері тәуелділігі бар
биметалдық пластинкадан тұрады, ол асқын жүктемеден қорғайды (а сурет).
б)максималды ток ажыратқышы - (электрмагниттік) қысқа тұйықталудан
немесе біршама үлкен асқын токтардан қорғайтын электрмагнит (б сурет).
в) аралас ажыратқыш асқын жүктемеден де, қысқа тұйықталу тогынан да
қорғайды (в сурет).
в) шамадан тыс жүктемелерден де, ҚТ токтарынан да қорғауды жүзеге
асыратын біріктірілген ажыратқыш.

9.

Автоматты ауа ажыратқыш ажыратқыштардың сипаттамалары
ВА сериялы ажыратқыштар
Жаңа тогы 1600А дейін ВА50 сериялы ажыратқыштар ескі АЕ3700, АЕ20
сериялы және АВМ, «Электрон» сериялы ажыратқыштарды ауыстырды.
Тогы 4000 А дейін ВА75 ажыратқыштары АВМ және «Электрон» сериялы
ажыратқыштарды толығымен ауыстырады.
ВА сериялы жаңа ажыратқыштар желіні қорғауда электр энергия көздері
қуатының артуымен, қысқа тұйықталу тогының өсуімен туатын көптеген
проблемаларды шешті. Сонымен қатар олардың габариттерінің кішіреюі
құрамына кіретін құрылғылардың өлшемдерінің азаюына мүмкіндік береді.
(КТП, КУ, т.б.)

10.

ВА сериялы ажыратқыштар
Ажыратқыштар тұрақты және айнымалы ток жүйелерінде жұмыс істеуге
арналған. ВА75-ті желіге параллель жұмысқа екеуден қосуға болады, онда
қорытынды ток 5000А (2х2500А) және 6300А (2х4000А) болады. Бұл кезде
олардың арасында ток таралуына қарамастан қорғаныс жақсы жұмыс істейді.
Егер апат алдында желі 0,7 Iном. – ден жоғары жүктелген болмаса,
ажыратқыштар апаттық режимде 3 сағатқа дейін асқын жүктелуге рұқсат
береді.
100А –ге дейінгі ажыратқыштар тек қана стационарлы болады.
160А-ге дейінгі ажыратқыштар стационарлы және қадалған болады.
250 А-ге дейінгі және одан жоғары ажыратқыштар стационарлы да,
жылжымалы да болады.
ВА75 (4000А)-тек қана стационарлы.
ВА75(2500А)-тек қана жылжымалы.
Ажыратқыштар жетектері қолмен немесе қашықтан басқарылады.
ВА50-тің электр магнитті жетегі бар.
ВА75-тің электр қозғалтқышты жетегі бар (жөндеу кезінде қолмен басқаруға
болады).

11.

ВА сериялы ажыратқыштар

12.

ВА сериялы ажыратқыштар
Автоматты ажыратқыштарды таңдау
Жылулық ажыратқыш (магнит қосқыштық жылулық релесі):
Электрмагнитті немесе аралас ажыратқыш:
Электр магнит немесе аралас ажыратқыштың іске қосылу тогы:
Жалғыз қозғалтқыш тармағы үшін Iкр=Iпуск.
Сипаттамасы токқа кері тәуелді реттелетін
ажыратқыштың іске қосылу тогы:
Жарылысқа қауіпті бөлмелер үшін Iдлит=1,25Iдлит.дв. Барлық жағдайда
қорғаныс аппараттары қысқа тұйықталу кезінде сенімді ажырату қажет.
Ол үшін бейтарабы жерге тұйықталған желілерде Iодноф.к.з. және бейтарабы
оқшауланған желілерде Iдвухф.к.з токқа кері тәуелді Iном.расц. 3 немесе одан да
көп есе үлкен болуы керек; электр магнитті ажыратқышы бар автоматтың
жұмыс тоғынан 1,1 немесе одан да көп есе үлкен болуы керек.

13.

ВА сериялы ажыратқыштар
1000 В-қа дейінгі кабелдер мен сымдардың қимасын қызу шарты бойынша
ұзақ мерзімді өткізетін ток жүктемесінің есептік мәніне байланысты қалыпты
жағдайда төселген кезде кестеден мынандай екі түрлі қатынас шарттары
бойынша алады:
а) ұзақ мерзімді есептік тоғы мен қызу шарты бойынша:
б) алынған аппараттарға максималды
қорғанысының сәйкес келу шарты бойынша:
токтық
мұндағы Кпопр - сымдар төселуіне байланысты түзету коэффициенті;
Кз - қорғаныс коэффициенті, яғни ол Iнорм.доп.пров/Iн апп немесе Iсраб.апп.
Балқымалы қыстырғы үшін:
кз = 1,25 – жарылысқа және өртке қауіпті жерлер, сауда орындары;
кз = 1 - жарылысқа және өртке қауіпсіз өндіріс орындары;
кз = 0,33 - асқын жүктемеден қорғауды қажет етпеген жағдай.
Автоматтық ажыратқыштар үшін:
Iу авт - шапшаң ағытқышы бар Кз-1,25;1;0,22;
Iу авт - реттелмейтін кері тәуелді сипаттамасымен Кз - 1,0;
Iу.авт - реттелетін сипаттамасымен Кз - 0,66

14.

ВА сериялы ажыратқыштар
Iу.авт - реттелетін сипаттамасымен Кз - 0,66. Қалыпты жағдайда Кпопр – 1.
Онда:
Электр торабын кернеу шығыны бойынша есептеу:
немесе: