Туберкулез эпидемиологиясы. Қазақстандағы туберкулез эпидемиологиясының ерекшеліктері

1. ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ
ТАҚЫРЫБЫ:«ТУБЕРКУЛЕЗ
ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
ТУБЕРКУЛЕЗ ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫНЫҢ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ»
ОРЫНДАҒАН:НУРЖОЛ Ж.
4007ТОП Ж.М.Ф.
ТЕКСЕРГЕН:ОСПАНОВА Б.А.
ҚАРАҒАНДЫ - 2015

2. Жоспары

ЖОСПАРЫ
Кіріспе
Негізгі бөлім
Туберкулез эпидемиологиясы
Қазақстандағы туберкулез
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3. Кіріспе

КІРІСПЕ
Туберкулез (лат. tuberculum – төмпешік), ескіше: құрт ауру,
көксау – адам мен жануарларда болатын созылмалы жұқпалы
ауру. Туберкулездің қоздырғышы – микробактерияны (“Кох
таяқшасын”) неміс микробиологы Р.Кох (1843 – 1910) ашты
(1882). Туберкулез микобактериялары жіңішке, түзу не сәл иіліп
келген таяқшалар, ұзындығы 1 – 10, ені 0,2 – 0,6 мкм.
Туберкулездің айқын белгілері-жөтел, қақырық тастау, қан
түкіру, жүдеу. Оларды ерте кезде Гиппократ, Гален, Әбу Әли ибн
Сина сипаттаған. Орта ғасырларда туберкулез көптеген
мемлекеттерге, сонымен қатар Ресей мемлекетіне де кең
таралған.

4.

5. Жұқпалылығы

ЖҰҚПАЛЫЛЫҒЫ
Жұқпалы аурудың тарайтын негізгі көзі науқас адамнан түскен
микробтары бар қақырық. Сау адамға ол негізінен туберкулезбен
ауырған адам түкірген қақырықтың ұсақ сұйық тамшылары арқылы не
кепкен түйіршіктерін ауамен бірге жұтқанда; сирек жағдайда
туберкулезбен ауырған үй жануарларының сүтін шикілей ішкенде, етін
шала пісіріп жегенде жұғады. Организмге туберкулез таяқшасының енуі
ауруға себепші болғанымен, оның толық дамуы үшін жеткіліксіз.
Адамдар туберкулезбен бұрын науқастанып, организмнің иммунитеті
төмендегенде, дұрыс қоректенбегенде (әсіресе мал өнімдерінің
белоктары, витаминдер тапшы болғанда), санитарлық-гигиеналық
жағдайлар дұрыс сақталмағанда, сондай-ақ аурумен ұзақ уақыт бойы
араласқанда ауырады. Туберкулез көбінесе үш жасқа дейінгі балаларда
пайда болады, өйткені оларда ауруға қарсы иммунитет әлі де нашар
дамыған, сондай-ақ жасөспірімдерде жыныстық жетілу кезеңінде пайда
болады. Туберкулез негізінен тұқым қуаламайды. Туберкулезбен
ауыратын адамдардың, әдетте, балалары ауру болып тумайды. Бірақ
Туберкулезбен ауыратын ата-ана дер кезінде емделмесе, аурудан
сақтану ережелерін дұрыс сақтамаса, дертті баласына жұқтырып,
баланың Туберкулезбен ауруы мүмкін.

6. Туберкулез эпидемиологиясы

ТУБЕРКУЛЕЗ ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ
Негізгі көрсеркіштері:
Зарарлану – Манту сынамасы көмегімен тексерілген жалпы
адамдар санына шаққан, туберкулинге оң жауап берген
адамдардың пайызы.
Аурушаңдық – 1 жыл ішінде 100 мың тұрғылықты халық
санына шаққанда, белсенді туберкулезбен ауратын адамдардың
алғаш рет анықталған адамдар саны.
Өлімділік – бір жыл ішінде 100 мың халыққа шаққанда,
туберкулезден және оның асқыну салдарынан қайтыс болған
науқастар саны.

7. Эпидемиологиялық үрдіс тобы

ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ ҮРДІС ТОБЫ
Бактерияларды бөлу көзі
Инфекцияларды тасымалдау шарттары
Инфекцияны сезгіш адам

8. мониторинг

МОНИТОРИНГ
Туберкулез жұқпасының таралуын және туберкулезге қарсы
шараларды болдырмау үшін үнемі мәліметтер жинау және
оларды талдау – мониторинг жүргізіледі. Статистикалық
мәліметтердің қол жетімділігі және басқару шешімін жедел
қабылдауға қол жетімді мәліметтер алуды жүзеге асырады.

9.

10. Молекулярлық эпидемиология

МОЛЕКУЛЯРЛЫҚ ЭПИДЕМИОЛОГИЯ
Молекулярлық-генетикалық
эпидемиология
туберкулездің таралуында экзогенді және эндогенді
жұқпасы
рөлінің
қатынастарын
анықтауға
мүмкіндік береді.

11.

Туберкулез таралуы

12. Қазақстандағы туберкулез

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТУБЕРКУЛЕЗ
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі қылмыстықатқару жүйесі мекемелерінде ұсталатын адамдарға туберкулезге
қарсы көмекті ұйымдастыру қағидасын бекіту туралы,
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2012
жылғы 27 ақпандағы № 115 және Ішкі істер министрінің 2012
жылғы 29 ақпандағы № 117 Бірлескен бұйрығы, Қазақстан
Республикасының Әділет министрлігінде 2012 жылы 4
мамырда № 7616 тіркелді.

13.

90-шы жылдары кеңестер одағының орнында пайда болған
елдерде туберкулездің қарқынды тарала бастауына байланысты
ДДҰ ТМД елдерінде туберкулезбен күресудің жаңа бағдарламасын
енгізе
бастады.
Қазақстанда
туберкулез
бойынша
эпидемиологиялық жағдайды бір қалыпқа келтіру мақсатында
DOTS стартегиясы 1998 жылы Президенттің жарлығымен және
Үкіметтің қаулысымен енгізіліп, 2001 жылы еліміз жағдайына
бейімделіп жұмыс істей бастады. Қазақстанда туберкулез
ауруымен күресудің жаңа бағдарламасы қабылданағаннан кейін,
бұл бағдарламаның жұмысын негіздейтін бұйрықтар мен
әдістемелік нұсқаулар шығарылды. Осы құжаттарға сәйкес
Қазақстанда туберкулезді табудың туберкулиндік диагностика,
флюорографиялық әдістері қауіпті топ өкілдерінің арасында
жүргізіледі және емдеу мекемелеріне қаралған науқастардың
арасынан туберкулезді табу үшін бактериоскопия әдісі
қолданылады,
туберкулездің
химиотерапиясы
DOTS
стратегиясының принциптеріне сәйкес стандартты түрде
жасалады, сонымен қатар туберкулезді алдын алу және
диспансерлік бақылау әдістеріне де жаңа өзгерістер енгізілді.

14. қорытынды

ҚОРЫТЫНДЫ
Елімізде туберкулездің көптеп таралуы өзекті мәселеге айналып
отыр. Сондықтан оны анықтау және емдеу үшін мемлекет,
денсаулық сақтау министрлігі Қазақстан 2050 бағдарламасы
бойынша мол
қаржы бөліп отыр. Қазіргі таңда елемезде
Туберкулезге қарсы арнайы егу (БЦЖ) жүргізіледі, ол сәби дүниеге
келгеннен 3 – 5 күннен кейін іске асырылады. Ауруды емдеудің
терапиялық, хирургиялық, т.б. әдістері табылып, күнделікті
дәрігерлік жұмыста қолданылатын болды. Санаторийлерде емделу
өте пайдалы. Қазақстанда туберкулезге қарсы жұмысты туберкулез
мәселері ұлттық орталығы үйлестіріп отырады. Әрбір облыс
орталығынданда арнаулы диспансер, жергілікті жерлерде олардың
бөлімшелері жұмыс істейді. Республика туберкулезге қарсы қажетті
дәрі-дәрмекпен, емдеу орындары төсек-орынмен жеткілікті
қамтамасыз етілген.

15. Пайдаланған әдебиеттер

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Ракишева А.С., Цогт Г. Алматы. Фтизиатрия, 2014.
Переоьман М.И., Богадельникова И.В. Фтизатрия, 2014
Google.kz