Панисламизм және пантүркизм. Қатемен жұмыс (1)

1.

ЖӘДИДШІЛДІК
• Жәдид деген сөз араб тілінен «жаңа» деген мағынаны білдіреді.
• Жәдидшілдік исламның ішінде жаңа реформалар жүргізушілер
қозғалысы.
• Жәдидшілдік мұсылман мектебін жаңарту, жаңа әдіс бойынша оқыту үшін
күресетін қозғалыс
• Жәдидизм дін мен ағартушылықты біріктірді. Исламға қарсы бағытталған
жоқ, исламның ішіндегі қозғалыс болды.
• Қырым татарларының қоғамдық қайраткері Исмаил Гаспринский
жәдидшілдіктің негізін қалады.
• Ол 1883 жылдан бастап бірінші түркітілдес газет «Терджиманды»
(«Аудармашы») шығара бастады.

2.

ПАНИСЛАМИЗМ ЖӘНЕ ПАНТҮРКИЗМ
• Жаңа тарихи жағдайларда исламды жаңарту мен дүниежүзінің барлық
мұсылмандарын бірыңғай саяси күшке біріктіру идеясы.
• Пантүркизм- түркі халықтарын мәдени және сяси біріктіруге бағытталған
идеология және қоғамдық-саяси қозғалыс. Пантүркизм мұсылмандарды
топтасуға шақыра отырып, панисламизмге қайшы келді. Өйткені оларды
түркі еместерге қарсы қоя отырып, түркі мұсылмандарын жалпы
мұсылмандардан бөліп алды.

3.

• Жәдидтік оқу орындары- Орынбордағы «Хусаиния», Уфадағы
«Ғалия», Жетісудағы «Мамания» медреселері.
• Қазақ жәдидтерінің заманауи қазақ әдебиетінің романдарыМ.Дулатұлы «Бақытсыз Жамал» (1910), С. Көбеев «Қалыңмал»
(1913)7