Rim afsona va rivoyatlari

1.

RIM afsona va rivoyatlari

2.

REJA:
1.RIMLIKLAR E’TIQODI
2.RIM XUDOLARI VA AFSONALARI

3.

YUPITER
• RIM AFSONALARIDA ENG KATTA VA OLIY, BOSH XUDOSI YUPITER OSMON, OLAM,
YOMG‘IR, MOMAQALDIROQ, CHAQMOQ XUDOSI SIFATIDA TASAWUR QILINGAN.
YUNON ASOTIRLARIDAGI ZEVS TO‘G‘RISIDA TO‘QILGAN AFSONALAR KEYINCHALIK
RIMDA YUPITERGA O‘TGAN. BIR QATOR MANBALARDA U OLOV VA RUHGA
QIYOSLANADI. UNING OSMONGA TENGLASHTIRILISHI BOIS YUPITER TUFAYLI
CHAQMOQ CHAQADI, YOMG‘IR, QOR, DO‘L YOG'ILADI, BULUTLAR HARAKATGA KELIB,
SAMODA KAMALAK NAMOYON BO‘LADI, DEB TASAVVUR QILINGAN2. AFSONALARDA
AYTILISHICHA, YUPITER KUN VA TUNLAR, OYLAR, FASLLAR VA YILLAMI O‘MAGAN,
DALALARGA MO‘L HOSIL YUBORGAN VA PODALAR TO‘G‘RISIDA G‘AMXO‘RLIK QILIB,
OLAM, DUNYO TARTIBI QONUNLARINING MANBAYI VA KAFILI SIFATIDA SAN’AT
ASARIARIDAN O‘RIN OLGAN. YUPITEMING BARCHA SIFATLARI UNING TASVIRIY
SAN’ATDAGI OBRAZLARIDA HAM O‘Z AKSINI TOPGAN. I ASRDA RIM HAYKALTAROSHLIK
MAKTABI VAKILLARI TOMONIDAN ISHLANGAN NAMUNADA YUPITER SOCH-SOQOLI
O‘SGAN, O‘NG QO'LIDA KICHIK HAYKALCHANI KO‘TARGAN, CHAP QO‘LIDA ESA UZUN
TAYOQNI TIK HOLATDA TUTGAN HOLDA IFODALANGAN. HAYKALNING YONIDA
BURGUT OBRAZINING ISHLANISHI ESA BUTUN SAMOVIY KUCHLAR HUKMDORI EKANLIGIDAN DALOLAT BERADI. ASLIDA HO‘KIZ VA BURGUT YENGIB BOMMAS KUCH- QUDRAT,
MATONAT TIMSOLIDIR.

4.

YUNONA
• QADIMGI RIM AFSONALARIDA NIKOH MA’BUDASI,
XOTIN- QIZLAR VA ONALIK HOMIYSI. YUPITEMING
XOTINI. YUNONA SHARAFIGA RIMDA 1-MART
KUNI AYOLLAR OILAVIY «MATRONALIYA»
BAYRAMINI NI- SHONLAGANLAR. U YUNON
AFSONA VA RIVOYATLARIDA GERA BILAN
TENGLASH- TIRILADI. YUPITER VA YUNONANING
QIZI — HUNAR, SAN’AT VA URUSHLAR MA’BUDASI
MINERVA ESA QADDU-QOMATI KELISHGAN
CHIROYLI QIZ QIYOFASIDA TASVIRLANADI.

5.

VENERA
• QUYOSH SISTEMASIDAGI UZOQLIGI JIHATIDAN IKKIN- CHI SAYYORASI NOMIDAN
OLINGAN XUDO QADIMGI RIM MIFOLOGIYASIDA KATTA MAVQEGA EGA BO‘LGAN.
AFSONALARDA DASTLAB BAHOR MA’BUDASI, BOG'DORCHILIK VA POLIZSABZAVOTCHILIK, HOMIYSI SIFATIDA TILGA OLINGAN BO‘LSA, KEYINCHALIK ISHQMUHABBAT VA GO‘ZALLIK MA’BUDASIGA AYLAN- GAN'. UYG‘ONISH DAVRI ITALIYA
TASVIRIY SAN’ATIDA VENERA OBRAZI YUNON
• MIFLARIDAGI AFRODITAGA TAQQOSLANIB, BIR QATOR RASSOMLAR TOMONIDAN
IDEAL AYOL GO‘ZALLIGINING RAMZI SIFATIDA HAM TASVIRLANGAN. BIZGACHA
YETIB KELGAN «MILOS VENERASI» NOMLI HAYKAL ANTIK DAVRDA YARATILGAN
BO‘LIB, HOZIRDA PARIJDAGI LUVR MUZEYIDA SAQLANADI. «TAVRIYALIK VENERA»
HAYKALI ESA ERMITAJ TO‘PLAMLARI ICHIDA ENG NOYOB EKSPONATLAR QATORIGA
KIRADI. U RIMDAN PYOTR-I DAVRIDA ELCHILAR TOMONIDAN OLIB KELINGAN.
DASTLAB PETERBURGDAGI YOZGI BOG‘GA O‘MATILGAN. KEYINCHALIK TAVRIYA
SAROYIDA O‘ZINING MUSTAHKAM O‘RNIGA EGA BOLGAN. UNDA VENERA
LIBOSSIZ TASVIRLANGAN. UNING TIK HOLATDAGI TANASI YENGIL VA HAR
TOMONLAMA MUTANOSIBLIKDA ISHLANGAN. HAYKAL NIHOYATDA NAFIS, TINIQ VA
NUQSONSIZLIGI BILAN E’TIBOMI TORTADI.

6.

SATURN
• O‘ZI YARATGAN NARSALAMI YAMLAMAY YUTADIGAN SHAFQATSIZ VAQTNING
RAMZIDIR. ILGARILARI SATURN ISMI «EKMOQ» MA’NOSIDAGI SO‘ZDAN KELIB
CHIQQAN. SHU SABABDAN UNI EKINLAR HAMDA URUGMIK MA’BUDI DEB BILISHGAN.
YUNONLAMING DEHQONCHILIK MA’BUDI KRONAS BILAN QIYOSLASHGAN
VAQTNING RAMZIGA AYLANGANI BOIS QUM SOAT (VAQTVA OLAMNING SIKLLILIGI
RAMZI) VA CHALG'I (HALOK BOMISH, BIROQ KEYIN YANA TIKLANISHNING HAM
MUJASSAMI) UNING BELGILARI HISOBLANGAN. AYNI VAQTDA SATURN BILAN
INSONIYAT TARIXINING OLTIN ASRI TO‘G‘RI- SIDAGI TASAWURLAR BOG'LANADI.
YUPITER TOMONIDAN TAXTDAN AG‘DARIL- GANIDAN KEYIN U LATSIYADA
HUKMRONLIK QILGAN VA O‘Z FUQAROLARINI DEHQONCHILIK, UZUMCHILIKKA
O‘RGATGAN. TO‘KINLIK, GULLAB-YASHNASH, TENGLIK VA UMUMIY ERKINLIK DAVRINI
XOTIRLAB RIMDA SATURNALIYLAR (YUNONISTONDA KRONIYLAR) BAYRAMLARI
O‘TKAZILGAN, ULAR SHU KUNI XO‘JAYINLAR VA QULLAR O‘Z O'RINLARINI
ALMASHTIRGANLAR, YOLG‘ONDAKAM PODSHOH SAYLANGAN VA YALPI SHODUXURRAMLIK HUKM SURGAN. MUNAJJIMLIKDA SATUMGA SOVUQ, QURUQ, AYOLLIK,
NOXUSH TABIAT BERILADI

7.

MARS
• (YUNONLARDA ARES, MIRRIX) JAN- GOVARLIK TIMSOLI SIFATIDA TILGA
OLINADI. BIROQ BU TIMSOLNI BUNDAY BIR TOMONLAMA TALQIN ETISHGA
IMKON BERMAYDI. DASTLAB MARSJAMOANING QO‘RIQLOVCHI MA’BUDI
HISOBLANGAN VA UNING VAZIFALARI XILMA-XIL BO‘LGAN. RIM
TAQVIMINING BIRINCHI OYI — MARTDA DALA ISHLARI BOSH- LANGAN VA U
MARSGA BAG‘ISHLANGAN. DEHQONLAR MO‘L HOSIL, SOG‘LIK VA UZOQ
UMR TILAB MARSGA SIG‘INGANLAR. MARS ROMULNING OTASI SIFATIDA
RIMNING ASOSCHISI VA QO'RIQCHISI HISOBLANGAN. UMUMAN U TINCH
MEHNAT HIMOYACHISI SIFATIDA GAVDALANGAN. SHU TARIQA, U MA’BUD
TIMSOLIDA YARATISH, IJOD QILISH FAQAT ZO‘RAVONLIK, URUSH ORQALI
O‘RNATILISHI MUMKINLIGI, QON TO'KISH (QURBONLIK KELTIRISH VA
URUSHDA) OLAMNING ZARUR BELGISI HISOBLANISHI TO‘G‘RISIDAGI G‘OYA
O‘Z AKSINI TOPGAN. MARE SAYYORASI URUSH, FALOKAT VA KULFATLAR
BILAN QIYOSLANADI1.

8.

AVRORA
• QADIMGI RIM AFSONALARIDA TONG YOG‘DUSI
MA’BUDASI. YUNON AFSONALARIDA EOS NOMI BILAN
YURITILADI. RIVOYATLARGA KO‘RA, AVRORA
XUDOLARGA VA INSONJARGA KUNDUZI NUR TARATIB
TURADI. AVRORA TASVIRIY SAN’AT ASARLARIDA OTLAR
QO'SHILGAN G‘ILDIRAKLI ARAVAGA TUSHGAN
HOLDA OKEANDAN CHIQIB KELAYOTGAN YOSH, IKKI
QANOTLI AYOL SIYMOSIDA GAVDALANTIRILGAN.
ANTIK ZAMONLARDA YASHAGAN
• SHOIRLAR AVRORAGA ATAB QASIDALAR VA BOSHQA
JANRDAGI ASARLAR YOZISHGAN'.

9.

AMUR
• QADIMGI RIM MIFOLOGIYASIDA SEVGI XUDOSI. SAN’AT ASARLARIDA U
DASTLAB KAMON VA O‘Q BILAN QUROLLANGAN QANOTLI O‘SMIR
YIGIT SIFATIDA, KEYINCHALIK ODAMLAR VA XUDOLARNI SEVGI
AZOBIGA MUBTALO QILADIGAN MUG‘OMBIR BIR BOLA QIYOFASIDA
TASVIRLANGAN. U YUNON AFSONALARIDAGI EROTGA MOS KELADI.
SHU NOMDA HAYKAL ISHLANGAN. UNDA KAMON TORTAYOTGAN EROT
HAYKALI MARMARDA IFODALANGAN. ASAR TANIQLI YUNON
HAYKALTAROSHI LISSIP TOMONIDAN ISHLANGAN. U AFSONALARGA
KO‘RA, VENERANING O‘G‘LI, IKKI QANOTLI SEVGI XUDOSI, UNING
ELCHISI (YOLDOSH) AMURNING O‘QLARI, XUDOLAMING VA
ODAMLARNING SEVGISINI UYG‘OTGAN DEYILADI. ANTIK SAN’ATDA
AMURNI BA’ZIDA O‘SMIR KO‘RINISHIDA TASAWUR QIISHGAN. KO‘PLAB
IJODKORLAR YARATGAN OBRAZLARDA QUVNOQ, G‘ILOFIDA KO’PLAB
O‘QLARI BILAN DARBADAR BOLA TIMSOLIDA TASVIRLASHGAN.
ERMITAJDAGI FRANSUZ HAYKALTAROSHI FALKONENING ISHLAGAN
HAYKAL NUSXASI YAXSHI SHUHRAT QOZONGAN. BOLALIKNING JONLI
VA NOZIKLIK MUHITI TOMOSHABINNI ASIR QILGAN1.

10.

DIANA
• QADIMGI RIMDA O‘SIMLIKLAR MA’BUDASI, GO‘DAKLAR HOMIYSI, OY TIMSOLI.
YUNONLARDAGI ARTEMIDA — OV MA’BUDASI VA GEKATAGA TENGLASHTIRILADI.
AYRIM TADQIQOTCHILAR, XUSUSAN D. MINGBOYEVANING «TIMSOLLAR TILSIMI»
NOMLI KITOBIDA DIANA — UCH YOM MA’BUDASI TRIVIYANING SIFATLARIGA EGA
BOMIB, BA’ZAN UNING UCH TOMONLAMA HOKIMIYATI — YER, YER OSTI, OSMON
— UNING BELGISI SIFATIDA TALQIN QILINGANI, BU TIMSOLGA YUNONLAR
GENETASI — ZULMAT VA AFSUNGARLIK MA’BUDASI SIFATIDAGI TAVSIFLARI
BERILGAN. SHU BOIS UNING TIMSOLI IJOBIY VA SALBIY MA’NOLARGA EGA. BIR
TOMONDAN U AYOLLAR TABIATINING XAVFLI XUSUSIYATLARI MUJASSAMI
HISOBLANADI. BOSHQA TOMONDAN, MA’SUMA, IFFATLI AXLOQQA EGALIGI
UCHUN YENGILTABIAT VA SERMUHABBAT VENERAGA QARSHI QO‘YILISHINI
YOZADI3. AFSONALARDA HIKOYA QILINISHICHA, DIANA TOMONIDAN OVCHI
AKTEON SHAFQATSIZ JAZOLANGAN. 0 ‘SMIR SOVUQDAN PANA JOY IZLAB,
O‘RMON ICHIGA KIRIB KETIB, U YERDA BIRDAN G‘OMI KO‘RIB QOLDI. ICHKARIGA
KIRIB U YERDA DIANANING KANIZAKLARI QURSHOVIDA, KIYIMLARINI TASHLAB,
YARALANGAN, SOVUQ QOTGAN HOLDA TURAR EDI. DIANA XUDODAN JAHLI
CHIQIB, AKTEONNI YAIANG‘OCH HOLDAGI OVCHI SIFATIDA KIYIKGA AYLANTIRGAN VA ITLARI TOMONIDAN G‘AJIB TASHLANGAN.

11.

PROMETEY
• QADIMGI RIM AFSONALARIDA PROMETEY HAQIDAGI LAVHALAR YETAK- CHILIK
QILADI. XVIII ASR ITALIYALIK MASHHUR RASSOM P. STADJI SIMONA LUI BUAZO
LOYIHASI ASOSIDA «YERDAGI BIRINCHI INSONGA JON ATO ETUV- CHI» NOMLI
MARMARDAN ISHLAGAN HAYKALI AYNAN SHU MAVZUGA BAG’ISHLANGAN.
PROMETEY SAN’AT ASARLARIDA BIR QO‘LIDA OLOVNI YUQORIGA KO'TAIGAN
HOLDA TASVIRLANADI. CHUNKI U YUPITER INSON NASLINI YER YUZIDAN BUTKUL
YO‘Q QILIB YUBORMOQCHI BO‘LGANIDA ARSHI A’LO MEHROBIDAN MUQADDAS
OLOVNI 0‘G‘IRLAB ODAMLARGA BERADI. INSONIYATGA UY-JOY QURISH,
DEHQONCHILIK, YOWOYI HAYVONLARNI QO‘LGA O‘RGATISH VA
XONAKILASHTIRISH, VAQTNI ANIQLASH, TABOBAT SIRLARINI ANGLASH KABI
QATOR HUNARLAR SIRLARINI O‘IGATADI. ODAMLAMI OJNILKOR QILIB QO‘YGANI
UCHUN YUPITERNING QAHRIGA UCHRAYDI. PROMETEY SKIFIYADAGI TOG‘
QOYASIGA OLIB KELINIB, ZANJIRBAND QILINADI. SHUNDA HAR KUNI UNGA HUJU
QILISH UCHUN BURGUTNI YUBORADI. BURGUT UNING JIGARINI CHO‘QIB YEYDI.
AMMO ERTASIGA YANA JIGARI O‘SIB CHIQAVERADI

12.

Xullas, Qadimgi Rim afsona va rivoyatlari dastlab yunonlardan
ko'chirilgan bo‘lsa, keyinchalik ularning o‘zlari ham ayrim
miflami yarata boshladilar. Uyg‘onish davrida esa Rim tasviriy
san’atida antik xudolar qiyofasini yaratish borasida yaxshigina
tajriba to‘plandi.

13.

E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!