Кәciпopын тиімділігін арттырудағы заманауи қойма кешендерінің маңызы

1.

Қазақстан Республикасының Білім Ғылым Министрлігі
Қазақ Ұлттық Университеті
Мақала
Тақырыбы:«Кәciпopын тиімділігін арттырудағы
заманауи қойма кешендерінің маңызы»
Алматы 2021 ж.

2.

Кіріспе
Қoғaм мeн мeмлeкeттiң нeгiзiн өндipic пeн экoнoмикa құpaйды. Aл өндipicтiк
құpылым өздiгiнeн жeкe-дapa әpeкeт eтiп, өнiм шығapaaлмaйды. Яғни, бip
өнiмнiң, бipнeшecaтыдaн өтiп тұтынушының қoлынa жeткeнгe дeйiн бipшaмa
пpoцecтepдeн өтeдi. Бip өнiмдi шығapу үшiн кәciпopынғa жaнaмa жәнe
тiкeлeй ықпaл eтeтiн цeхтap, бөлiмдep, тacымaлдaушылap, дeлдaлдap, қызмeт
көpceтушi ұйымдapдың бapeкeнi белгілі. Бipaқ өндipicoшaғы – кәciпopын –
ocы бaйлaныcтaғы нeгiзгi буын бoлып тaбылaды. Кез келген және қандай
салада болсын кәсіпорындарға өз өнімдерін қабылдау, орналастыру және
сақтау үшін қоймалар қажет. Өз кезегінде қоймалардың қазіргі заманға сай,
кешенді әрі автоматтандырылған болуы кәсіпорынның тиімділігін арттыруға
үлкен үлесін қосады.
Бұл мақалада кәсіпорын үшін қойма кешендерінің тиімді ұйымдастырылуына,
жүктермен жұмыс істеуге және тұтынушылардың тапсырыстарын орындауға
кедергі болатын ең типтік мәселелер сипатталған. Мұндай кешендердің
жұмысының негізгі кезеңдері келтіріліп, әр кезеңдегі негізгі әрекеттер
талданады.
Мақалада қазіргі заманғы қойманың тиімді жұмысының
мәселелері қарастырылған. Кәсіпорын жұмысының тиімділігін арттыру
бойынша жұмыс кезеңдері көрсетілген, қойманың тиімділігін арттырған кезде
кездесетін проблемалар қарастырылған. Сонымен қатар қоймадағы жаңа
технологиялық процесс, негізгі логистикалық операциялар сипатталған,
автоматтандырылған қойма жұмысын бағалау көрсеткіштері келтірілген.
Қоймадағы жақсы ұйымдастырылған логистикалық процесс компанияның
бәсекелестік артықшылығының элементі ретінде қызмет етеді, сондықтан
кәсіпорында қойма экономикасының дамуына жеткілікті назар аудару қажет.
Мақаланың мақсаты– кәсіпорындағы қойма қызметін ұйымдастырудың
теориялық тәсілдерін ашып көрсету, сонымен қатар қазіргі заманғы қойма
объектілерінің қызметін зерттеу және оны жетілдіру бойынша ұсыныстар
әзірлеу.
Зepттeу тaқыpыбының өзeктiлiгi: бұл мақалада заманауи қоймаларды
автоматтандыру жүйесіне көшу ұсынылды, бұл жүйені енгізу әсері: еңбек
өнімділігін арттыру;
қателіктер санының азаюы;
«адам факторына»
тәуелділікті азайту.Кез-келген процесті оңтайландырудың табысы көбінесе
қазіргі жағдайды түсінудің дәлдігі мен тереңдігіне байланысты. Қоймаларды
қазіргі заман талабына сай автоматтандыру, кәсіпорынның жұмыс тиімділігі
мен сапалылығына әсер етуін талдау және әдістері мен теорияларына
тоқталып өту. Жалпы алғанда алға қойылған мақсаттарға жету үшін бүкіл
құрылым бір команда болып жұмыс істеуі керек. Жоғарыда атап өткеніміздей
кәсіпорын қоймаларының жаңа техника мен технологиялармен қамтамасыз
етілуі кәсіпорын жұмысын оңтайландырады. Осы арада қойма кешені
мысалын қолдана отырып негізгі операцияларды есептеулер: көлікті түсіру,

3.

тауарларды саны мен сапасы бойынша қабылдау, тауарларды сақтауға
орналастыру, қорларды жинау, тауарларды тиеу.
Әдеби шолу
Қойма өнеркәсіптік кәсіпорындардың технологиялық процесінің
маңызды буыны болып табылады. Көтерме және бөлшек сауда үшін ол негіз
ретінде қызмет етеді. Кез-келген қойма - бұл тиімділігі қоймаішілік процесті
ұйымдастырудың ұтымдылығымен анықталатын, нақты белгіленген
міндеттері бар жеткілікті тәуелсіз жүйе. Логистикалық функциялар барған
сайын интеграциялануда және болашақта қоймалар жиырма жыл бұрынғыға
қарағанда мүлдем басқа түрге енуі мүмкін. Болашақта материалдық ағынды
басқарумен байланысты шығындарды оңтайландыруға ұмтылатын қоймалар
толығымен өзгеруі мүмкін екендігіне Семененко А.И. тоқталып өткен
болатын. [1]
Заманауи қойма дегеніміз - қоймадағы тауарларды есепке алудың
автоматтандырылған
жүйелерімен
үлкен
технологиялық
процеске
біріктірілген, оларды қабылдаудан бастап, соңғы тұтынушыға шығарғанға
дейін толық реттелген көп деңгейлі жүйе. Заманауи қойма - бұл техникалық
және басқарушылық жағынан тұратын күрделі құрылым.
Әр түрлі
жаңалықтар мен ғылыми прогресс заманауи қойманың құрылымын өзгертеді,
оны қоймаларды басқарудың автоматтандырылған жүйелерінің кешеніне
айналдырады. Бұл жүйелер ақпаратты қабылдау және өңдеудің соңғы
құралдарына негізделген. Олардың арқасында қосымша уақыт пен жұмыс
күшінің шығыны барынша азайтылады. Осы анықтамаларды Кушикбаев К.К
өзінің «Логистика негіздері» атты зерттеу еңбегінде тоқталып өтті.[2]
Б.А. Аникиннің еңбегінде жалпы қойма шаруашылығының негізгі
функциялары - бұл кәсіпорынның қоймаларына келіп түсетін материалдықтехникалық ресурстар мен дайын өнімді сақтау, есепке алу және қозғалысын
бақылау. Бұл функцияларды орындау келісімшартта және ішкі ережелерде
белгіленген мерзімде, сондай-ақ оңтайлы шығындармен тиімді жүзеге
асырылуы керек. Осы үш көрсеткішті логистикалық тәсіл шеңберінде көлік
және қойма экономикасының тиімділік критерийлері деп атауға болатыны
көрсетілген.[3]
Кәсіпорындағы барлық өндірістік және басқарушылық процестері нақты
бөлімшелерде орындалады (цехтар, өндірістік учаскелер, жұмыс орындары,
қызметтері, бөлімдері, т. б.). Сондықтан, функционалдық процестермен қатар,
кәсіпорындағы жоспарлау объектісі болып оның құрылымдық бөлімшелері
табылады. Кәсіпорынның өсуі — бүл көбінесе кэсіпорынның мөлшерінің өсуі
жэне өндіріс көлемінің артуы. Дамуы шаруашылық жүйенің жаңаруы,
техниканың технологияның жетілдірілуі негізінде қызмет етуінің тиімділігінің

4.

артуы. Кәсіпорынның экономикалық өсуі және дамуы нарықтағы бір тауарды
шығару мен сату көлемінің өсуіне, технологиялық бір-бірімен байланысты
өндірістердің бірігуіне байланысты боладыдеп көрсетілен С.К.Есжановтың
«Кәсіпорынның экономикалық өсуі» атты еңбегінде.[4] Б.А. Райзберг, Л.Ш.
Лозовскийдің, Е. Б. Стародубцованың пікірі бойынша кез келген кәсіпорын
өндірісінің тиімділігі өндірістік ресурстармен және оны сақтайтын
орындардың
қоғамдық қажеттіліктерімен салыстырғандағы өндіріс
нәтижелілігін сипаттайтын экономикалық категория. Кәсіп орынның көп
пайда табуында қойманың рөлі қандай болса, сол қойманың қазіргі заман
талабына сай автоматтандырылған болуымен тікелей байланысты. Өндірістің
тиімділігі үрдісінің мәні әрбір шығын бірлігіне экономикалық нәтижелерді
арттыру.[5]
Л.Б. Миротиннің өз еңбегінде қойма туралы нақты деректер мен теориялар
келтіріліген: Қойма логистикалық жүйеде материал ағынының қозғалысын
қамтамасыз ететін ажырамас және негізгі элементтердің бірі болып табылады.
Сонымен бірге қоймада өнімді сақтау және өңдеу белгілі бір шығындармен
байланысты, бұл жеткізу уақытында көрінеді. оны тұтынушыға беру және
өнімнің құнын арттыра алады. Заманауи жабдықтармен жабдықталған жақсы
ұйымдастырылған қойма тауарлардың түпкілікті өзіндік құнын төмендетуге
көмектеседі және бұл жалпы шығындардың маңызды құрамдас бөлігі болып
табылады.[6]
Қазіргі заманғы қойма стратегиясы туралы өз еңбектерінде келтірген А.Д.
Чудаковты айтуға болады. Яғни онда қойма стратегиясы компанияның жалпы
корпоративтік стратегиясымен сәйкес келуі керек.
Қойма менеджері
корпоративті стратегияны мұқият зерттеп, құрылымдық бөлімшенің
компанияның табысына қалай жақсы ықпал ете алатындығын анықтауы керек
екендігі көрсетілген. Бұл өз кезегінде компанияның тиімді жұмыс істеуіне
көмектеседі. Мысалы: Kaplan & Norton (1996, 2001) әзірлеген танымал
Balanced Scorecard - бұл компанияның стратегиясын оның қызмет тіліне
аударудың тамаша құралы. Теңдестірілген көрсеткіштер картасының негізгі
идеясы - жұмыс сапасын тек қаржылық көрсеткіштермен өлшеуге болмайды,
бірақ жан-жақты, бірнеше функционалды бағыттар бойынша қарастырылады
(авторлық терминологияда - перспективалар). Модель төрт функционалды
перспективаны ажыратады: Қаржы; Клиенттермен қарым-қатынас; Бизнеспроцестер; Білім беру және дамыту.[7]
Талдау

5.

Озық технологиялары бар заманауи қойма кешені тауарлы-материалдық
құндылықтар айналымымен байланысты көптеген мәселелерді шешуге
мүмкіндік береді. Кәсіпорынның логистикалық жүйесінің негізгі буыны
болып «қойма бөлімі» табылады. Оған: өнімдерді қабылдау, барлық алынған
тауарларды сақтауға орналастыру, өнімдерді сәйкестендіру және есепке алу,
тапсырыстарды жинау, орау, таңбалау, жасалған тапсырысты жөнелту,
шағымдармен жұмыс және т.б. сияқты міндеттер жүктелген. Сонымен қатар,
қоймаға бірқатар басқа міндеттер жүктеледі (толығымен немесе ішінара):
қорларды талдау және нормалау, құжаттарды ішінара басқару және т.б.
Компанияның логистикалық процестерін одан әрі сәтті жүзеге асыру қойма
бөлімі оның міндеттерін қалай шешетініне байланысты. Кәсіпорын алдында
тұрған логистиканың маңызды міндеттерін (шығындарды азайту,
логистикалық қызмет деңгейін арттыру) қойма логистикалық жүйесін тиімді
құра отырып шешуге болады.
Қазіргі заманғы бизнес үнемі көптеген тауарларды сақтайтын арнайы үйжайларды қажет етеді. Әртүрлі типтегі өнімді орналастыру және сақтау
қажеттілігін ескере отырып, қойма үй-жайларын жалға беру қызметі жыл
сайын сұранысқа ие болып келеді.
Қойманы жалға алу өндірістік
компанияларға да, сауда бизнесінің өкілдеріне де қажет. Белгілі бір қойманы
таңдағанда, оның маңызды өлшемдерінің бірі оның орналасуы болып
табылады.
Бәсекелестік артықшылықтар тұрғысынан қаланың орталық
аудандары мен магистральдық көлік артерияларына жақын орналасқан
қойманы жалға алу дұрысырақ болар еді. Сондай-ақ, таңдау болашақта
қажетсіз қиындықтарға тап болмау үшін назардан тыс қалмауға болатын басқа
критерийлерге әсер етеді.
Заманауи қойма дегеніміз - қоймадағы тауарларды есепке алудың
автоматтандырылған
жүйелерімен
үлкен
технологиялық
процеске
біріктірілген, оларды қабылдаудан бастап, соңғы тұтынушыға шығарғанға
дейін толық реттелген көп деңгейлі жүйе. Заманауи қойма - бұл техникалық
және басқарушылық жағынан тұратын күрделі құрылым.
Әр түрлі
жаңалықтар мен ғылыми прогресс заманауи қойманың құрылымын өзгертеді,
оны қоймаларды басқарудың автоматтандырылған жүйелерінің кешеніне
айналдырады. Бұл жүйелер ақпаратты қабылдау және өңдеудің соңғы
құралдарына негізделген. Олардың арқасында қосымша уақыт пен жұмыс
күшінің шығыны барынша азайтылады.
Қойманы автоматтандыру:
Жақында, жеті-сегіз жыл бұрын, сауда-өндірістік компаниялардың
қызметін автоматтандыруға кіріскен ІТ-фирмалар бірінші кезекте қаржы мен
тауарлы-материалдық құндылықтарды басқару модульдерін енгізуге ұмтылды.
Бұл түсінікті: бірінші кезекте ақша және материалдық құндылықтардың

6.

(шикізат, өнім) қозғалысында заттарды ретке келтіру қажет болды. Содан
кейін, бұл үшін, әдетте, басқару немесе есепке алу жүйелерінің арнайы
модульдері (ішкі жүйелері) қолданылды. Бұл тәсіл, егер сізде қоймада күрделі
бизнес-процестер жоқ компанияда немесе тауар айналымы төмен және өнімі
шектеулі кәсіпорында қойманың жұмысын оңтайландыру қажет болса,
қолданыста қалады. «Бұл жағдайда WMS артық болады, мысалы, ERP
жүйелерінің қосымша модульдерін қолдануды қарастырған жөн.
Олар
қойманың негізгі операцияларын басқаруды тиімді ұйымдастыруға қабілетті,
бірақ оларда тауарлық-материалдық қорларды басқару мүмкіндіктері,
бейімделу және теңшеу тәсілдері бойынша кейбір шектеулер бар ». - Мұның
бәрі көптеген факторларға байланысты: қойманың көлемі, қойманың бизнеспроцестерінің күрделілігі, заттың түрі, қолданылатын жабдық, есепке алу
жүйесі және т.б. Қоймаларды автоматтандыру жүйелеріне қойылатын жалпы
талаптар негізінен ұқсас, өйткені олар Айталық, шайтан егжей-тегжейлі.
Кейбір компаниялар үшін, сақталатын тауарлардың ерекшеліктеріне
байланысты, адамды бизнес-процестерден мүлдем алып тастап, қойманы
роботтандыру маңызды, ал басқалары үшін ERP жүйесімен онлайн-интеграция
қажет, ал басқалары үшін басымдылық - жалпы жүздеген біліксіз қойма
жұмысшыларын бақылау және олардың іс-әрекеттерін «олар ештеңе бұзбауы
үшін» орталықтандырылған жоспарлау.
Сарапшылардың пікірінше, WMS шешімдерінің қазіргі нарығы әлі де жоғары
бәсекеге қабілетті емес, бұл жерде нақты анықталған көшбасшы жоқ, жетекші
компаниялардың акциялары бір-біріне сәйкес келеді.
Сонымен қатар,
шетелдік жеткізушілердің жүйелерімен қатар, мысалы Exfor WMS (Infor WM
NG) Infor Global Solutions, Manhattan WMS, Manhattan Associates, Logistic
Vision Suite by Mantis Informatics S.A. Accellos WMS ұсынған Accellos WMS
(бұрынғы Radio Beacon WMS), сонымен қатар ресейлік әзірлемелер
ұсынылған, атап айтқанда Бухта: Бухта қоймасы кешені және Solvo
Solvo.WMS.
Қазіргі қоймалар екі үлкен топқа бөлінеді:
Өнеркәсіптік және техникалық пайдалану үшін тауарлар қозғалысы
саласындағы қоймалар;
Тұтыну тауарлары қозғалысы бөліміндегі қоймалар;
Автоматтандырылған қоймалар функциялары: -клиенттердің сатып алу
қызығушылығын қанағаттандыру үшін тауарлардың қажетті ассортиментін
құру; қойма және сақтау - функция тұтынушылардың тауарларын өндірудің
уақытына қарамастан тауарларды жеткізуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ,
функция қажетті ассортименттің үздіксіз жеткізілімін қамтамасыз етуге
көмектеседі.

7.

Қазіргі заманғы қоймалар нақты сыныптарға бөлінеді. Белгілі бір сыныпқа
жату негізінде жалдау бағасы белгіленеді. Ең қымбаты - ірі елді мекендерге
жақын жерде орналасқан қоймалар. Жақсы ұйымдастырылған қойманың
аумағында көлік құралдарына арналған тұрақ, арнайы тиеу-түсіру аймақтары,
барлық қажетті инфрақұрылым, бейнебақылау жүйесі және тәулік бойы күзет
бар. Кейбір бөлмелерде ылғалдылық деңгейін реттейтін арнайы жүйе
жабдықталуы мүмкін, бұл өнімнің белгілі бір санатын сақтаудың алғышарты.
Бөлінген аумақты тиімді пайдалану үшін заманауи қойманың биіктігі кемінде
8 метр болуы керек. Сондай-ақ электрмен және сумен үздіксіз қамтамасыз ету
маңызды. Талап етілмейтін тауарларды сақтау үшін жалдау бағасы қол
жетімді бюджеттік санаттағы қоймалар қарастырылған.
Заманауи қойманың бизнестің нарықтық сегменті ретінде:
Қазіргі таңда, көптеген сарапшылардың пікірі бойынша қойма және
логистикалық қызметтерге деген сұраныс жоғары және сәйкесінше осы нарық
секторының қарқынды дамуы байқалады. Қоймалар кәсіптік тізбектің
құрылымдық буыны ретінде қазіргі уақытта белсенді түрде қайта құрылып
қана қоймай, сонымен қатар қарқынды түрде салынуда.
Заманауи қойма бизнесімен айналысатын компаниялардың пулы дамып,
ерекшеленуде: бүгінде оның құрамына екі үлкен топ кіреді - әзірлеушілер
және логистика (қойма) операторлары.
№
Заманауи
қойма
топтары
Қызметтері
Клиенттері
Әзірлеушілер
Қоймалармен
жылжымайтын мүлік
объектілері
ретінде
айналысады (жобаны
әзірлеу, жерді сатып
алу, салу, жабдықтау
және т.б.),
Әзірлеушілер
арасында
логистикалық
операторлар
(70%),
сауда
(25%)
және
өңдеуші (5%)
компаниялар
Логистика
(қойма)
операторлар
ы
Бұлар - (олар қойма үйжайларының иелері де,
жалдаушылары
да
болуы
мүмкін)
оларды пайдалану және
қойма
және
логистикалық
Логистикалық
жеткізушілерде
100%
сауда
фирмалары бар
(ірі, орта және
кіші)

8.

қызметтерді ұсыну
Қойма логистикалық жүйеде материал ағынының қозғалысын
қамтамасыз ететін ажырамас және негізгі элементтердің бірі болып табылады.
Сонымен бірге қоймада өнімді сақтау және өңдеу белгілі бір шығындармен
байланысты, бұл жеткізу уақытында көрінеді. оны тұтынушыға беру және
өнімнің құнын арттыра алады. Заманауи жабдықтармен жабдықталған жақсы
ұйымдастырылған қойма тауарлардың түпкілікті өзіндік құнын төмендетуге
көмектеседі және бұл жалпы шығындардың маңызды құрамдас бөлігі болып
табылады.
Заманауи қойма стратегиясы компанияның жалпы корпоративтік
стратегиясымен сәйкес келуі керек.
Қойма менеджері корпоративті
стратегияны мұқият зерттеп, құрылымдық бөлімшенің компанияның
табысына қалай жақсы ықпал ете алатындығын анықтауы керек екендігі
көрсетілген.
Бұл өз кезегінде компанияның тиімді жұмыс істеуіне
көмектеседі. Мысалы: Kaplan & Norton (1996, 2001) әзірлеген танымал
Balanced Scorecard - бұл компанияның стратегиясын оның қызмет тіліне
аударудың тамаша құралы. Теңдестірілген көрсеткіштер картасының негізгі
идеясы - жұмыс сапасын тек қаржылық көрсеткіштермен өлшеуге болмайды,
бірақ жан-жақты, бірнеше функционалды бағыттар бойынша қарастырылады
(авторлық терминологияда - перспективалар). Модель төрт функционалды
перспективаны ажыратады: Қаржы; Клиенттермен қарым-қатынас; Бизнеспроцестер; Білім беру және дамыту.
Сонымен қатар, кәсіпорын тарапынан автоматтандырылған, заманауи
қойманы басқару жүйесін таңдау кезінде, WMS деңгейіндегі шешімдерге
қойылатын жалпы талаптардан басқа, қойма кешені қызметінің ерекше
ерекшеліктерін ескеру қажет. «Қоймада сақталатын тауарлардың сипатына
қарай, мейлі тамақ өнімдері, тұрмыстық техника немесе күрделі металл
құрылымдар болсын, әр түрлі, WMS шешімдеріне көп жағдайда нақты
талаптар қойылады.
Кәсіпорынның тиімділігін арттырудағы заманауи қойманың
ұсыныстары:
Бірінші
критерий:
қойманың
өндірістік
қызметінің тиімділігі.
Осы критерий бойынша
заманауи
қойманың
кәсіпорынның
бәсекеге
қабілеттілігін арттырады.
Сондай - ақ мынадай

9.

көрсеткіштер
тобын
қарастырады: өндірістік
үрдістерді
басқару
тиімділігі;
өндірістік
шығындардың үнемділігі;
негізгі
еңбекті
ұйымдастыру;
өнімді
өндіру;
технологияның
жетілгендігі.
Кәсіпорынның
мықты
бәсекелес қабелеттілігін
арттыратын
екінші
критерийі
заманауи
қойманың
қаржылық
жағдайы.
яғни: мүліктік жағдайды
бағалау;
кәсіпорынның
өтімділік және қабілеттілік
көрсеткіштері;
қаржы
тұрақтылығы көрсеткіштері;
іскерлік-белсенділік
көрсеткіштері;
кәсіпорын
қызметінің
қаржылық
нәтиже көрсеткіштері.
Үшінші
критерийіне
тауар
қозғалысы
менсақтауды
ұйымдастырудың
тиімділігі.
Бұл
критерий
келесі
көрсеткіштермен
сипатталады: дайын өнімнің
жиналып
қалу
коэффициенті;
сату
рентабельділігі; өндірістік
қуаттарды
жіктеу
коэффициенті;
жарамдылықтың тиімділігі.
Қойманың
өндірістік
қызметінің
тиімділігі
келесідей көрсеткіштермен
сипатталады:
қор
қайтарымдылығы мен қор
сыйымдылығы;
материал
қайтарымдылығы
және
материал
сыйымдылығы;
еңбек өнімділігі мен еңбек
сыйымдылығы.
Кәсіпорындағы барлық өндірістік және басқарушылық процестері
нақты бөлімшелерде орындалады (цехтар, өндірістік учаскелер, жұмыс

10.

орындары, қызметтері, бөлімдері, т. б.). Сондықтан, функционалдық
процестермен қатар, кәсіпорындағы жоспарлау объектісі болып оның
құрылымдық бөлімшелері табылады. Кәсіпорынның өсуі — бұл көбінесе
кэсіпорынның мөлшерінің өсуі жэне өндіріс көлемінің артуы. Дамуы
шаруашылық жүйенің жаңаруы, техниканың технологияның жетілдірілуі
негізінде қызмет етуінің тиімділігінің артуы. Кәсіпорынның экономикалық
өсуі және дамуы нарықтағы бір тауарды шығару мен сату көлемінің өсуіне,
технологиялық бір-бірімен байланысты өндірістердің бірігуіне байланысты
болады. Кез келген кәсіпорын өндірісінің тиімділігі өндірістік ресурстармен
және оны сақтайтын орындардың
қоғамдық қажеттіліктерімен
салыстырғандағы өндіріс нәтижелілігін сипаттайтын экономикалық категория.
Кәсіп орынның көп пайда табуында қойманың рөлі қандай болса, сол
қойманың қазіргі заман талабына сай автоматтандырылған болуымен тікелей
байланысты. Өндірістің тиімділігі үрдісінің мәні әрбір шығын бірлігіне
экономикалық нәтижелерді арттыру.
Зерттеу барысында жалпы заманауи қойманың кәсіпорын үшін
маңыздылығы өте жоғары және тиімділігін
арттыру үшін келесі
факторлардың жоғарылату жолдары қарастырылуы тиіс. Бұл факторлар
кәсіпорындағы өнімді зерттеуде өзіндік сипаттары бойынша 4 топқа бөліп
қарастырылады:
1. Бірінші топ — қойма
сапасын арттыру шаралары немесе
кәсіпорынның сапа жүйесін жетілдіру. Яғни үнемі қоймадағы өнімді
қадағалап отыру қажет. Жаңа технологиялармен қамтамасыз етіп
отыру керек.
2. Екінші топ — қойманың
саясатын реттеу.
бағасын қалыптастыру немесе баға
3. Үшінші топ —Қоймадағы өнімнің тартымдылығын арттыру немесе
кәсіпорын маркетингті жүйесін жетілдіру.
4. Төртінші топ — өнімнің бәсекелік қабілетін қамтамасыз ету немесе
өндірісті мемлекеттік қолдау.

11.

Қорытынды
Өндіріске инновациялық және ғылыми-техникалық жетістіктерді енгізу,
алдыңғы қатарлы озық технологияларды пайдалану тек өнімнің сапалық
қасиеттерінің жақсаруына ғана емес, шикізат пен материалды үнемді
пайдалануға, сонымен қатар оның баға бәсекелесу жағдайындағы өтімділігін
арттыруға да серпін береді. Қазіргі экономиканың әлемдік бәсекелестікке
шаруашылықтардың тәжірибесінде жалпы мемлекеттік жоспарлау бюджеттік,
стратегиялық, индикативті, директивті түрлерге бөлінуде. Соның ішінде
экономикасы дамыған елу елдің қатарына қосылу үшін, бәсекеге қабілетті
өнім өндіру үшін, Қазақстанға стратегиялық және индикативті жоспарлаудың
маңызы айтарлықтай болып отыр. Стратегиялық жоспарлаудың мәні, шектеулі
қор көлемі бойынша дамудың магистралды бағытын тауып, экономиканың
қолайлы тұстарын тиімді пайдаланып жағымсыз жақтарының әсерлерін
бейтараптандыру.

12.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Тулембаева А.Н. Логистика: Учебник – 3-е изд., испр. И доп. – Алматы:
Триумф «Т», 2008. – 360 с.
2. Тулембаева А.Н. Монография. Развитие макрологистической системы в
Республике Казахстан, 2002. – «Қазақ Университеті».
3. Кушикбаев К.К., Мырзабекова К. А. Логистика негіздері/Алматы, Бастау,
2004. – 96 с.
4. Гулягина О.С. Современные логистические технологии в складской
деятельности // Вестник Полоцкого государственного университета.
2013. № 6. с.77-80.
5. ЕркинМ.А. Разработка системы складирования // Инновационная наука.
2016. № 5. с.62-64.
6. Иващенко Т.И. Организация эффективной работы складского
хозяйства // Ученые заметки ТОГУ. 2015. № 1. С.229-232.
7. Митина М.С. Инновации в сфере логистики // Актуальные проблемы в
авиации и космонавтики. 2013. № 9. с.429-430.
8. Полторак В.А. Глубина хранения на складе: оптимальный подход к
выбору стеллажей // Логистика - 2014. №1 - с.14-15.
9. Скобелева Т.В., Негреева В.В. Роль складской логистики в цепи поставок
// Сборник тезисов докладов конгресса молодых ученых. Электронное
издание. - 2016.
10.Скобелева Т.В., Негреева В.В. Разработка системы складирования //
Сборник тезисов докладов конгресса молодых ученых. Электронное
издание. - 2017.
11.Скобелева Т.В. Оптимизация работы склада // Альманах научных работ
молодых ученых Университета ИТМО. 2017. Т.1.
12.Хомутецкая Н.И., Голуб А.Г. Пути оптимизации работы медицинских
(фармацевтических) складов // Фармация и Фармакология - 2015. №4с.123-130.
13.Kolinski A., Sliwczynski B. Evaluation problem and assessment method of
warehouse process efficiency. Osijek, Croatia Proceedings of the 15th
International Scientific Conference, Business Logistics in Modern
Management. 2015. P.175-188.
14.Чудаков А. Д. Логистика – М.: Изд. РДЛ, 2001.
15.Зубков Г. С. и др. Торговая логистика: Учебное пособие. Ростов н/Д.,
1997.

13.

16.Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения. М.:
Маркетинг, 2012. 364 с.
17.Бауэрсокс Д., Клосс Д. Логистика: интегрированная цепь поставок:
учебник. М.: Олимп-Бизнес, 2011. 374 с.
18.Гордон М.П.,Карнаухов С.Б. Логистика товародвижения. М.: Центр
экономики и маркетинга, 2011. 208 с.
19.Данилина А. Управление сбытом продукции // Российская экономика,
2013. 23 с.
20.Башарина, О.Ю. Решение задач складской логистики на основе
применения методологии системного анализа: статья/ О.Ю. Башарина,
С.И.Носков; Иркутский государственный университет, 2014. – 70–75 с.
21.Агафонова, А.Н. Эволюция систем автоматизации складской логистики:
статья/ А.Н. Агафонова, В.Н.Шумакова; Самарский государственный
экономический университет, 2014. – 83–86 с.
22.Гутаревич,В.О. Математическая модель подвесного пути шахтной
монорельсовой дороги: статья/ В.О. Гутаревич; Донецкий национальный
технический университет, 2012. – 9 с.
23.Теоретические основы и расчеты транспорта энергоемких производств:
учеб. пособие для вузов/ В. А. Будишевский [и др.]; под общ. ред. В. П.
Кондрахина. 2–е изд., перераб. – Донецк: ГОУВПО ДонНТУ, 2017. – 216
с.
24.Расчеты и проектирование транспортных средств непрерывного
действия : учеб. пособие для вузов./ А.И. Барышев [и др.]; под общ. ред.
В. П. Кондрахина. 2–е изд., перераб. и доп. – Донецк:
ГОУВПО ДонНТУ, 2017. – 689 с.
25. Транспортно–складська логістика гірничих підприємств : навч. посіб./
В. О. Будішевський [та ін.]; за ред. В. О. Будішевського, Л. Н. Ширіна.–
26.Проектирование и конструирование транспортных, подъемных машин и
комплексов/ В.А. Будишевский [и др.]; под общ. ред. В.А.
Будишевського.– Донецк: Норд–Пресс, 2009. – 599 с.
27.Гутаревич, В.О. Динамика шахтных подвесных монорельсовых дорог :
монография/ В. О. Гутаревич. – Донецк : ЛАНДОН–ХХІ, 2014. – 205 с.
28.Гутаревич, В.О. Динамическая нагруженность монорельсовых тележек
и подвесного пути/ В.О. Гутаревич // Известия вузов. Северо–
Кавказский регион. Технические науки. – 2015.– № 4. – 85–88 c.
29.Gutarevych, V.O. Mathematical modeling of end carriage motion on the
overhead monorail/ V.O. Gutarevych // Metallurgical and Mining Industry. –
2014. – 52–56 c.
30.Сосенко А., Забаров Д. WMS как инструмент повышения эффективности
складской логистики //CIO. 2005. № 10.