Қойма жобалау кезеңдері

1.

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Факультеті «_____________ЭжБЖМ__________________»
Кафедрасы «___________Бизнес технология____________________»
СӨЖ
Тақырыбы: Қойма жобалау кезеңдері.

2.

Алматы, 2020ж
Жоспар:
1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлім.
2.1. Қойма жобалау кезеңдері.
2.2. Қойманы жобалаудағы қателіктер.
2.3. Қойманы кешенін құру үшін қажетті құрал-жабдық атауы,
оның сипаты мен қызметі.
2.4. «Тауардан адамға», «адамнан тауарға» жүйелері.
3. Қорытынды.
4. Пайдаланылған әдебиеттер.

3.

1. Кіріспе.
Статистика бойынша, әлемде қоймалардың 80%-ы халықаралық
стандарттар мен талаптарға сәйкес келмейді немесе эксперттік қателіктер
жібереді. Бұл өз кезегінде қызмет сапасының төмендеуіне, кәсіпорын
табысына әсер етеді.
Қателіктердің көпшілігі орынның физикалық ерекшеліктерін
ескермеуден, құрылыс ауданының жалпы ауданға қатынасы
баланстанбағандықтан, еден және қабырға материалдарын қате таңдаудан,
т.б. тұрады.
Қойманы жобалау мынадай сұрақтарға жауап беруден тұрады:
• Нарықтық сегментіміз қандай?
• Қойма концепциясы қандай болмақ?
• Тауар ағымы потенциалымыз қандай болмақ?
• Қандай техникалар қолданамыз?
• Қандай клиенттермен жұмыс жасаймыз?, т.б.
Көпшілік қойма жобалау ісін тек қарапайым, архитектуралық,
дизайндық әсемдеуді қажет етпейтін құрылыс алаңын салу деп ойлайды. Ал
шындығына келгенде, қойманы жобалау ісі өте күрделі боп табылады.
Қойманы жобалағанда жобалаушыдан алысты көре білушілік, өз ісінің
маманы болуы, біршама тәжірибесі болғандығы талап етіледі.
Қойманы жобалаушының міндеттері:
• Сыртқы ортадағы жүк айналымы мен ақпарат айналымымен танысу.
• Қаржылық капиталға байланысты жоспар құру.
• Заманауи техникалық мүмкіндіктерді ескеру және жүзеге асыру.
Қойманы жобалаушы білуі қажет:
• Қойма саясатын түсіну;
• Қойма жобалаудың мақсатын, көлемін, т.б. түсіну.
• Тауар ағымының келешекте өсу қабілеті.
• Таңдалған жердің физикалық мінездемесі.
2. Негізгі бөлім.
2.1. Қойма жобалау кезеңдері.
Қойманы жобалау ісі «бір қабаттық, архитектуралық ж/е дизайндық
еңбекті қажет етпейтін қарапайым түрден» бастап, «өте күрделі
автоматтанған спецификалық қоймаларға» дейін жасалады.

4.

Қойманы жобалау объектілері:
• Қойманың ішкі құрылымы.
• Қойманың орналасқан орны (жабдықтаушы мен тарату объектісіне
байланысты)
• Офистің презентабельдік қабілеті.
• Қоймада келешекте қолданылатын техника, технологиялар.
Еуропадағы қоймалар пайдаланатын қойма құрылымы:
40% - қойма ауданы.
45% - автотранспорт тұрағы және жолдары.
15% - жасылдандыру.
Егер қоймадағы жүк айналымы төмен болса, қойма ауданын 60%-ға
дейін өсіруге болады.
2.2. Қойманы жобалаудағы қателіктер.
Қойманы жобалаудағы негізгі қателіктер:
• Нарықтан хабарсыз болу;
• Халықаралық стандарттар мен талаптарды ескермеу.
• Қойма жобалаудың экономикалық негіздерінен хабарсыз болу.
• Материалдар мен ресурс таңдаудағы қателіктер.
• Конструкция кезінде қажетсіз үнемдеулер
• Жергілікті орынның климаттық және физикалық мінездемесінен
хабарсыз болу.
• Құрылыс конструкциясының алгоритміне сүйенбеу.
Қойманы жобалаудағы детальді қателіктер:
• Қойма биіктігін қате жобалау.
• Зоналарға бөлу кезіндегі қателіктер.

5.

• IT-бағдарламалар таңдаудағы қателіктер.
• Техника таңдаған кездегі қателіктер.
• Конструкия материалдары мен ресурстардан үнемдеу.
• Кіріс, шығыс есіктерінің саны мен орны.
• Док, рампты орналастырудағы қателіктер.
Қойманы жобалаудағы қателіктердің нәтижелері:
• Транспорт құралдарының жүруіне, бұрылуына қиындық тууы.
Қойманы жобалаудағы қателіктердің салдары:
• Рентабльділіктің төмен болуы.
• Потенциалды клиенттердің бәсекелестерге кетуі.
• Қызмет сапасының төмендеуі.
• Дереализация
2.3. Қойманы кешенін құру үшін қажетті құрал-жабдық атауы, оның
сипаты мен қызметі.
Атауы
Тали
Тельферы
Консольные складские подъемники
Ножничные подъемники для склада
Штабелеры
Ричтраки
Гидравлические тележки
Стеллажи
Сипаты, қызметі
Жүкті көтеретін механизм.
Механикалық түрі кіші қоймаларда
қолданылады. Автоматты түрі
электродвигатель, басқару пульті, т.б.
мүмкіншіліктерден тұрады.
Жүктерді горизантальді бағытта
тасымалдайтын механизм.
Күрделі траекториямен жүк
тасымалдай алатын механизм.
Жүк тасымалдауға арналған тара
секілді механизм. Ішіне жүктерді
салып, тасымалдайды.
Гидравликалық қозғалтқышпен
жұмыс жасайды.
Жүктерді сөрелерге орналастыру н/е
алу, тиеу-түсіру жұмыстарын
атқаратын көліктер.
Кең көлемді, ауыр жүктерді көтере
алатын штабелер мен жүк көлігінің
комбинациялық құралы.
Физикалық күшпен қозғалатын жүк
тасығыш механизм.
Сөрелер. Олар металдан жасалған,

6.

Мачтовые подъемник
Вышка тура
Сақтау жүйелері бар стеллаж
Тара
Бочки, баки и еврокубы
Құралдар панелі
Қойма үстелі
Тележка
Шкаф
Магнитік ілгіш
Контейнер (сеткалы, бекітулі)
Поддон
Гидравлические тележки
ағаш, платикадан жасалған;
автоматтандырылған,
механикаландырылған; тік, қиылған,
т.б. боп бөлінеді.
Адамды көтеретін, биік сөрелерде
жұмыс жасауға мүмкіндік беретін
механизм.
Адамдардың биік сөрелерде жұмыс
жасауына мүмкіндік беретін,
баспалдағы бар, жүретін бөлігі бар
құрал.
Ерекше тауарларды сақтау функиясы
бар сөрелер.
Сақтау ыдыстары.
Сұйық ж/е газ тәріздес заттарды
сақтайтын құралдар.
Қойма ішінде қажет болатын
құралдарды сақтайтын панель.
Қойма жұмысшылары жұмыс
жасайтын столдар.
Заттарды таситын құрал.
Сенімді сақтау сөрелері.
Метал өнімдерін ілуде қолданатын
құрал.
Тауар тиегенде, поддондармен жұмыс
жасағанда қажет тиімді ыдыс.
Жүк көтергенде, тиеу-түсіру кезінде
жүк астында тұратын зат.
Мачтовые подъемник

7.

Тали механикалық
Тельферы
Тали автомат
Консольные складские подъемники
Ричтраки, штабелеры
Ножничные подъемники для склада
Поддон
Стеллаж

8.

Вышка тура
Панель инструментов
Магнитный захват
Бактар
2.4. «Тауардан адамға», «адамнан тауарға» жүйелері.
Тапсырыстарды жинақтайтын 2 жүйе бар: «тауардан адамға», «адамнан
тауарға».
«Тауардан адамға» жүйесі жинақтаушының жұмыс орнын өзгертпей
тауарды сақтау бөлімінен жинақтау бөліміне тасымалдауды білдіреді.
«Адамнан тауарға» жүйесі тауар орнын өзгертпей жұмысшылардың
қозғалуымен сипатталады. «Адамнан тауарға» жүйесі деректерге сәйкес
шамамен 40-50% уақытты босқа кетіреді.
Сондықтан, «тауардан адамға» жүйесі уақыт үнемдеу мақсатында
тиімді әрі заманауи жүйе ретінде қоймаларға орнатылуда. Мұндай жүйе
қоймада тасымалдау құралдарының көпфункцианалдығын және саны
жағынан көптігін қажет етеді.
Бұлардан бөлек, тауар жинақтаудың автоматтандырылған және
жартылай автоматтандырылған түрлері бар. Қойманың автоматтандырылу
деңгейі қаншалықты жоғары болса, «тауардан адамға» жүйесін енгізу де
соншалықты жеңіл болмақ. Алайда бұл жүйе дұрыс ұйымдастырылған
жағдайда кез-келген жүйеде сәтті орналасады.

9.

«Тауардан адамға» жүйесін IT деңгейде ұйымдастыру түрлері бар.
Мысалы: LEO Locative бағдарламасы. Бағдарлама жинақтаушылардың бір
орында біркелкі операцияларды орындауын, ал тауар жылжуы автоматты
түрде қозғалып отырады. Механизм өте сезімтал – тауармен жасалуы тиіс
операция толыққанды жасалды ма, соны түсіне алады.
BITO стеллаждары автоматтандырылған сөрелер – таролардың команда
бойынша қозғалуларын қамтамасыз етеді.
«Адамнан тауарға» жүйесі де автоматты деңгейде сәтті орналасуы
мүмкін. Бұл көп жағдайда ұзақ мерзімді ж/е ауыр жүктермен жұмыс
жасағанда тиімді. Себепті мұндай жағдайда тауар таситын құралдарды жиі
қолдану қажеттілігі тумайды.
«Адамнан тауарға» жүйесі сәтті орнату технологиялары: Pick by Light,
RFID, Pick-by-Vision.
Үшеуі де қойма қызметкерлерінің түрлі команда беру құралдары
арқылы тиімді әрекет етуін қамтамасыз етеді.
3. Қорытынды.
Қорытындылай келе, қойманы жобалау ісі өзе нәзік әрі күрделі іс
екенін білдік. Қойманы жобалау кезіндегі қателік қойма н/е қойма
бөліктеріне реконструкция жасау қажеттігін тудыруы мүмкін. Сондықтан
жоспарлаған уақытта әр кезеңге жіті мән берген жөн.
Қойма құрылысы біткеннен кейін оны техникалармен қамтамасыз ету
қажеттігі туады. Жоғарыда ең жиі кездесетін техникалар мен құралдар тізімін
және суреттерін келтірдім.
Қойманы толыққанды жүйе ретінде жүргізу оны жобалаудан да
қиынырақ деп айтар едім. Сондықтан 3 кезеңде қойманы жүйелеу мәселесі
туады. Қойма ісін әр түрлі функцияларын жүйелеудің және

10.

автоматтандырудың көптеген әдістері бар. Соның ішіндегі қойма ішіндегі
тауарлармен жұмыс істеу кезінде «тауардан адамға», «адамнан тауарға»
жүйелері қолданылуы мүмкін. Бұл жүйелердің өздерінің артықшылықтары
мен кемшіліктері бар. Қайткенмен «тауардан адамға» жүйесі барынша
заманауи тиімді саналады.
4. Пайдаланылған әдебиеттер.
• Logistics.ru - Проектирование склада.
• https://www.avengineering.ru/ - Проектирование складов
• www.npoekt.ru Проект склада - проектирование складов
• zewerok.ru - Техника и оборудование для склад
• www.stroy-res.ru - Виды подъемного оборудования для склада
• blog.crobox.com Product-Centric vs. Customer-Centric