Балалардың тыныс алу жүйесінің ауруларын емдеу, денсаулығын нығайту алдын алу

1. Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Фармацевтика Академиясы Педиатрия және балалар хирургиясы

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ
ПЕДИАТРИЯ ЖӘНЕ БАЛАЛАР ХИРУРГИЯСЫ
ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы: Балалардың тыныс алу жүйесінің ауруларын
емдеу, денсаулығын нығайту алдын алу.
Орындаған: Айтжанова М.Н
Тобы: 406 ҚДС
Қабылдаған: Кемелбеков Қ.Қ.

2. Жоспар

ЖОСПАР
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Тыныс алу жүйесінің жалпы
сипаттамасы
2. Балалардағы тыныс алу жүйесінің
АФЕ-рі
3. Тыныс алу жүйесінің жиілігі, емі
және алдын алу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

3. Кіріспе

КІРІСПЕ
Адам организмі өзін қоршаған сыртқы ортамен
қатты, сұйық және газ түріндегі заттармен алмаспай
өмір сүре алмайды. Адам үнемі сыртқы ортадан
қоректік заттарды, суды және оттегін алады. Оттегі
адам өмірі үшін аса маңызды. Оттегі ұлпалардағы
тотығуға қатысады. Тотығу кезінде заттардың
ыдырауынан көмір қышқыл газы пайда болып,
денеден сыртқа шығарылады. Дем алғанда организм
мен сыртқы орта өздерінің құрамындағы газдарымен
алмасады.

4. Тыныс алу жүйесінің жалпы сипаттамасы

ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ ЖАЛПЫ
СИПАТТАМАСЫ
Дем алғанда ағза мен сыртқы орта газдармен
алмасады,
ішке
оттегі
кіріп,
сыртқа
көмірқышқыл газы айдалып тұрады. Бұл
процесс кеуде қуысында орналасқан өкпенің
альвеоларында (лат. - ойма қуыс, науа) жүреді.
Тыныс алу кезінде өкпені атмосфермалық
ауамен және одан газбен қаныққан ауаны
тасымалдау тыныс алу жолдары арқылы
жасалады. Дем алу және дем шығару қан
айналым жүйесі арқылы ағзаның барлық
мүшелеріне әсер етеді.

5.

Кеуде қуысын кеңейту тәсіліне қарай дем алудің екі
түрі бар:
қабырғаларды
көтеріп кеуде қуысын кеңейту
арқылы дему алу - кеудемен дем алу (жас сәби мен
әйел адамдар дем алысы) деп аталады;
диафрагманың көмегімен кеуде қуысын кеңейту
арқылы дем алу - ішпен дем алу (ер адамдардың
тыныс алуы) деп аталады.

6.

Тыныс алу жүйесінің құрылысы мен қызметі
адамның
жасына,
жынысына
байланысты
ерекшеліктері болады.
Тыныс алу жүйесінің мүшелері қызметтеріне
қарай екіге бөлінеді:
ауаны сыртқы ортадан ішке және іштен сыртқа
қарай қозғайтын тыныс алу жолдары - мұрын
қуысы, көмей, кеңірдек және бронхылар.
түскен газдарды алмастыру процессін жүргізетін
мүше - өкпе;
Бұл мүшелер орналасулары бойынша жоғарғы
және төменгі тыныс алу жолдарына болып
бөлінеді:
жоғарғы тыныс алу жолдары - мұрын қуысы,
жұтқыншақ, ауыз қуысы;
төменгі тыныс алу жолдары - көмей, кеңірдек,
бронхы.

7.

8. Балалардағы тыныс алу жүйесінің АФЕ-рі.

БАЛАЛАРДАҒЫ ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ
АФЕ-РІ.
Тыныс алу жүйесіне жоғарғы тыныс алу жолдары,
төменгі тыныс алу жолдары және газ алмасу аппараты
жатады.
Жоғарғы тыныс алу -мұрын, жұтқыншақ,
кеңірдек.
Төменгі тыныс алу жолдары-трахея, бронхтар. Газ
алмасу аппараты-өкпе.
Тыныс алу жүйесінің аурулары балаларда көп кездеседі,
ол анатомиялық - физиологиялық ерекшеліктеріне
байланысты:
Мұрын. Мұрын кеңістігі балаларда жетілмеген және
тар. Шырышты қабаты қабынған кезде ол ісініп, тыныс
жолдары тарылып, демалысы нашарлайды, тыныс алуы
нашарлап, ему қабілеті де нашарлайды.

9.

Көз-мұрын каналы кең, сондықтан мұрын инфекциясы
коньюктива қапшығына жиі ауысып, коньюктивит дамиды.
Жұтқыншақ-жіңішке және қысқа.
Евстахиев каналы-қысқа және кең , нәрестелерде ересек
балаларға қарағанда горизонтальды орналасқан және оның
тесігі хоандарға жақын орналасқандықтан инфекция жиі
барабан кеңістігіне ауысады.
Көмекей жоғары орналасқан сондықтан нәрестелер жатып
сұйық тамақты жұта береді. Тар болғандықтан қабынған кезде
стенозға (тарылуға) әкеледі.

10.

Кеңірдек үлкендермен салыстырғанда кеңірек
келеді.
Шеміршектері
әлсіз,
тыныс
алу
бұлшықеттерімен жалғасқан. Сондықтан да осы
бұлшықеттердің қатты қозғалысының әсерінен
сырыл пайда болады, тыныс алуы қиындайды.
Көбінесе экспираторлы ентігу дамиды.
Бронхтар-жіңішке және иілгіш. Ерте жастағы
балаларда кеңірдектің бронхтарға бөлінетін жерінің
бұрышы бірдей, сондықтан бөгде заттар екі жаққа
бірдей түседі. Сонымен қатар ерте жастағы
балаларда бронхиальды ағаштың тазартылу қызметі
толық орындалмайды.

11.

Өкпе-нәрестелерде
толығымен
жетілмеген.
Өкпенің ұлпасы борпылдақ және эластикалық
талшықтарға кедей, тамырларға бай. Осыған
байланысты ерте жастағы балаларда өкпесі қанға бай
және
ауалы.
Сурфактант
жетіспеушілігіне
байланысты
ателектазға
бейім.
Сурфактант
альвеолалардың ішкі қабатын астарлап жатады және
олардың жабыспауын қадағалайды.
Плевра-қан және лимфа тамырларына бай, кең
және оңай созылады. Диафрагмасы жоғары
орналасқан, сондықтан демалысы беткей болады.

12.

13. Тыныс алу жиілігі жасына байланысты:

ТЫНЫС АЛУ ЖИІЛІГІ ЖАСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ:
ЖТБ-да минутына 40-60 рет.
1 жасында
35 рет
5 жасында
25 рет
10 жасында
20 рет
15 жасында
16-18 рет
Нағыз круп пен жалған круптың (стенозды
ларингиттің) ажырату диагностикасы
Белгісі
Нағыз круп
Жалған круп
Дауысы
Қарлығып, толық жоғалады
Қарлығуы тұрақсыз

14.

Жөтелі
Құрғақ, «ит ургенге ұқсас», дыбыссыз
Құрғақ, «ит ургенге ұқсас», дыбысы сақтаулы
Бадамша безінде
Сұрғылт, қиын алынатын, алғанда орны қанталайтын қабыршық
Беткей, оңай алынатын іріңді шырыш
Мойын лимфа түйіндері
Екі жақта үлкейген, ауырсынуы әлсіз, теріасты қабатының ісінуі
Үлкейген, қатты ауырсынады, ісіну жоқ, жеке лимфа түйіндері
пальпацияланады.
Стеноздың дамуы
Баяу дамиды, тыныс алуы шулы, ентігуге ауысады, өз бетімен
басылмайды
Кенет түнде дамиды, өз бетімен басылады.

15. «Жалған круптағы»/стенозды ларингиттегі/ көрсетілетін жедел жәрдем

«ЖАЛҒАН КРУПТАҒЫ»/СТЕНОЗДЫ ЛАРИНГИТТЕГІ/ КӨРСЕТІЛЕТІН
ЖЕДЕЛ ЖӘРДЕМ
1. Баланың басын жоғары салуыңыз
2. Қысатын киімдерден босатыңыз
3. Таза ауамен қамтамас етіңіз
4.
Қыша қағазын балтырға жапсырыңыз, ыстық аяқ
ваннасын жасаңыз/ экссудаттың төменкетуіне байланысты
ісінуі қайтады/
5. Ингаляция жүргізіңіз /эуфиллин ,ассодасы, қақырық
түсіретіндәрілер/ дауысқуысыныңісінуінтөмендетеді.
6.
Бұлшықетке немесе көктамырға лазикс 12мг/кг/1мл-10мг/ енгізіңіз
7.
Эфедрин 0,1мл/жас тері астына немесе бұлшықетке
енгізіңіз. Ауыр жағдайда преднизалон бұлшықетке немесе
көктамырға енгізіңіз 3-5мг/кг /1мл -30мг/
8. Оттегі беріңіз

16.

17. Тағамды ластандыратын бактерияларды жұқтырмау үшін:

ТАҒАМДЫ ЛАСТАНДЫРАТЫН БАКТЕРИЯЛАРДЫ
ЖҰҚТЫРМАУ ҮШІН:
1) Қолыңызды жуыңыз, жемістер мен көкөністерді
жуыңыз.
2) Сатып алу, тамақ әзірлеу және сақтау кезінде шикі,
пісірілген және пайдалануға дайын тағамдарды бір бірінен
бөлек
ұстаңыздар.
3) Микроорганизмдерді жою үшін тамақ әзірлеу кезінде
оларды қауіпсіз температураға дейін қыздырыңыздар.
4) Жылдам бұзылатын тамақтарды тоңазытқышта
сақтаңыздар.
5) Мыналарды пайдаланудан алшақ болыңыздар:
• шикі (пастерленбеген) сүттен және құрамына
пастерленбеген
сүт
кіретін
тағамдардан;
• шикі не шала пісірілген жұмыртқалардан, құрамына
шикі
жұмыртқа
кіретін
тағамдардан
• шикі немесе шала піскен еттерден, тауық етінен;
• пастерленбеген шырыннан.

18. Қорытынды

ҚОРЫТЫНДЫ
Салауаттанудың ролі – адамның ішкі биологиялық
табиғатымен, өзін қоршаған тірі және өлі табиғатпен
өзара әсері сапасын өзгерту, кикілжіңнің көзін жою
болып табылады. Салауаттану ғылымы “қалай
денсаулықты
сақтаудың”
ұстанымдары
мен
тетіктерін зерттейді. Салауаттану нысаны, біріншіден
– дені сау адам, екіншіден – оны қоршағандардың
барлығы және денсаулыққа әрекет етуші факторлар,
үшіншіден – аурудың пайда болу себептері,
организмнің дені сау күйге оралу тетігі, қорғануға
бейімделу тетіктері, төртіншіден – сақтандыру және
сауықтыру шаралары болып табылады.

19. Пайдаланылған әдебиеттер

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Дұрманов К.Д. Жалпы хирургия Алматы-2007
2. Нұрмақов Ә.Ж. Хирургиялық аурулар:клиникалық
дәрістер Алматы-2006
3. Сексенбаев Д.С. Хирургиялық аурулар:оқу құралы
Шымккент-2005
4. Петров С.В. Общая хирургия Москва-2007
5. “Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жұйесі
туралы”ҚР 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексі