Бронхтық астма

1.

Орындаған: Болатбек Сезім
Тобы: 31-23
Қабылдаған:Қауымдастырылған
профессор PhD Булешова А.М
Шымкент-2023

2.

Бронх демікпесінің анықтамасы:
Бронх демікпесінің жіктелуі:
Бронх демікпесінің клиникалық көрінісі:
Диагностикалық критерийлері
Бронх демікпесінің диагносткасы:
Дифференциалды диагноз
Бронх демікпесі кезіндегі емдеу тактикасы:
Бронх демікпесін алдын алу:
Қорытынды:
Пайдаланылған әдиебеттер:

3.

Бронх демікпесінің анықтамасы:
Бронх демікпесі (БД)
(бронхиалды астма) – оның
негізгі патогенетикалық
механизмдері қабынулармен
шартталған бронхтардың
гипербелсенділігі, ал негізгі
клиникалық көріністері
бронхтарылу салдарынан
тұншығу ұстамасы (көбінесе
эспираторлық мінездегі), бронх
сілемейлі қабатының
гиперсекрециясы мен ісінулері
болып табылатын, тыныс
жолдарының созылмалы
ауруы.

4.

GINA1 бойынша бронх
демікпесінің анықтамасы:
Бронх демікпесі - тыныс жолдарының
персистеуші қабынуы ауруы,
бронхоспазм, тұншығу ұстамасымен,
гиперреактивтілігімен көрінетін ауру.

5.

Бронх демікпесінің жіктелуі
МКБ-10
Этиологиясы
Ауырлық дәрежесіне
байланысты
Фазасы
1.Аллергиялық
1.интерметтерлеуші
1.Қабыну
(белгілі
демікпе
(жеңіл 2.Тұрақсыз
аллергеннің
эпизодты ағымды)
ремиссия
атымен)
2.
Жеңіл 3. Ремиссия
2.
Аллергиялық персистерлеуші демікпе 4.Тұрақты
емес
3.
Орташа ремиссия
3. Аралас
персистерлеуші демікпе
4. Белгісіз
4. Ауыр персистерлеуші
Асқынулары
1.Өкпелік
2.Өкпелік
емес.

6.

GINA3 бойынша жіктелуі:
1.Бақыланатын
астма;
2.Аз бақыланатын
астма;
3.Бақыланбайтын
астма.

7.

Бронх демікпесінің клиникасы бойынша
Клиникалық көрінісі
Жеңіл
зпизодты
(интерметтеуші)
Жеңіл ағымды
демікпе
ағымды Қысқаша белгілері аптасына 1 рет
– қысқаша өршу сатысы (бірнеше сағаттан бірнеше күнге дейін)
– түнгі белгілері айына 2 рет
– белгілері жоқ және өршу сатысы арасындағы қалыпты функциясы
өкпенің ПСВ немесе ОФВ>80% қалыпты жағдайдан
– тәуліктік өзгерістер < 20 %
персистирлеуші –
–
–
–
–
–
белгілері аптасына 1 рет немесе одан да жиі, бірақ күнде емес
өршу сатысы науқастың ұйқысы мен өзгеруі мүмкін
түнгі белгілері айны 2 рет қайталануы мүмкін.
ПСВ мен ОВФ1
>80% қалыпты жағдайдан
тәуліктік өзгерістер < 20-30 %
Орташа ағымды персистирлеуші –
демікпе
–
–
–
–
күнделікті белгілері
өршу сатысы ұйқы мен физикалық белсенділігін өзгертуі мүмкін;
түнгі белгілері аптасына 1 рет болады;
ПСВ немесе ОФВ1 60-тан 80% дейін қалыпты жағдайдан
тәуліктік өзгерістер < 30 %
Ауыр ағымды персистирлеуші
әрдайым белгілері
жиі қабынуы
физикалық белсенділік төмендеген
ПСВ немесе ОФВ1 < 60% қалыпты жағдайдан
тәуліктік өзгерістер > 30 %
–
–
–
–
–

8.

Клиникасы
Атопиялық астманың ұстамасы 3 кезеңмен дамиды:
1.Продромдық кез ең – мұрын-көмекейдің,терінің қышуы,мұрынның
бітелуі,кеуденің қысылу сезімі,ұйқының келуі,есінеу.
2.Тұншығу ұстамасы – алдымен қиналдыратын құрғақ жөтел,кейін ентігу
басталады.Ұстама кезінде тыныс шығару 3-4есе ұзарады.Тыныс фазасының 2-де де алыстан
естілетін құрғақ сырылдар болады,ал аса қатаң ұстамада,бронхоспазм күшее келе сырылдар
бәсеңсиді,тіпті жойылады.Мәжбүрлік қалып.Эмфизема көріністері.Ұстама бірнеше сағатқа
созылуы мүмкін.Ол өз-өзінен немесе емнен басылады.
3.Ұстаманың басылу кезеңі – ұстама басылар алдында науқас қайтадан үстіүстіне жөтеліп әйнек тәрізді мөлдір кілегейлі,түйіршікті қақырық
тастаиды,құрғақ сырылдар азаяды.Ұстамадан кейін тыныс шығару ұзарады.

9.

Бронх демікпесінің диагностикалық критерийлері:
Шағымдар мен анамнез:
жөтел, әсіресе түнде; қайталанбалы
сырылдар; қайталанбалы қиындаған тыныс
алу; қайталамалы кеуде клеткасының басылу
сезімі; симптомдар түнде пайда болады
немесе нашарлайды; симптомдар
триггерлермен жанасу кезінде ауырлайды;
Аяқ астынан немесе бронходилататорлар
мен қабынуға қарсы
препараттарды қабылдағаннан кейін
симптомдардың жоғалуы, бронх демікпесінің
маңызды маркерлері болып табылады.
Науқаста немесе оның туыстарында
атопиялық аурулардың болуы.

10.

Физикалық тексеру:
Термометрия. Дене қызуының тұрақты және ұзақ уақыт көтерілуі кезінде,
қызбаның жоғарылығында, флораның антибиотиктерге сезімталдылығын
анықтаумен гемокультураны бактериемияға зерттеу.
Инструменталдық зерттеулер:
Спирометр (ОФВ 1 немесе ФЖЕЛ) немесе пикфлоуметр көрсетімдері
бойынша (тыныс шығарудың шыңдық жылдамдығы – ТШШЖ) тыныс
жолдарының қайтымды немесе өзгермелі төмендеуі.
Пикфлоуметрді пайдалану кезінде демікпе жайлы ойлауға
болады, егер: ЖШШЖ тез әсер ететін агонистер жұтқаннан соң, 15-20
минуттан кейін 15% аса жоғарыласа, немесе Бронходилататорлар қабылдайтын
науқастарда, кешке өлшенген ЖШШЖ таңертеңгілік мәннен 20% және
бронходилататорлар қабылдамайтын науқастарда 10%
ерекшеленсе, немесе ЖШШЖ 6 минут үздіксіз жүгіру немесе физикалық
жүктемеден кейін 15% аса төмендесе.

11.

Лабораторлық және аспаптық әдістер.
Жалпы қан анализінде – эозинофилия, ЭТЖ-ның
жоғарылауы қабыну кезеңінде.
Биохимиялық анализдерде – α2, γ-глобулиндер,
фибрин, сиал қышқылы, серомукоидтың
гаптоглобулиндердің көбеюі.
Иммунологиялық әдіспен– тексергенде
иммуноглобулиндердің көбеюі, әсіресе, IgЕ.
Жалпы қақырық анализі – эозинофильдердің көп
болуы, Шарко-Лейдин кристалдарының пайда болуы
(эозинофильдер бұзылған кезде), Куршман спиралдары
(мөлдір шырышының бронх бұлшықеттерінің жиырылған
кезінде сприлаь түрінде бір-біріне жабысуы). Егер
инфекцияға тәуелді бронх демікпесі болса,
нейтрофильдерді лейкоциттер көбейеді.

12.

Тері сынамаларының оң болуы
аллергенге байланысты.
ЭКГ-да: жүректің электрлік
өсінің оңға ығысуы, оң жақ
жүрекшенің оң жақ
қарыншаның
гиперторфиясы.
Тыныс жүйесі ағзаларының
рентгенографиясы –
демікпе ұстамасы кезінже
диафрагманың төмен
ығысуы, өкпе тінінің
мөлдірлігі жоғарылайды,
қабырғалардың
горизантальды түрде
орналасуы.

13.

Белгілер
Бронх демікпесі
Созылмалы обструктивті
бронхит
Жас
Егде немесе орта
Дифференциалды
диагноз
Аурудың басталуындағы
жас
Аурудың кенеттен басталуы Жиі
Сирек
Анамнезде темекі тарту
Сирек
Өте жиі (әрқашан)
Аллергия белгілері
Жиі
Сирек
Ентікпе
Ұстама тәрізді
Сирек
Жөтел
Өршу кезінде ұстаматәрізді
Тұрақты,
кенеттен ауытқусыз
Жөтел продуктивтілігі
Сирек
Өте тән

14.

Белгілер
Бронх демікпесі
Созылмалы обструктивті
бронхит
Тəжірбиелік үнемі (тексерілу
кезінде
Тәуліктегі тыныс
бронхолитикалық
шығарудың шыңдық
немесе қабынуға
жылдамдығының вариабельділігі
қарсы емді алмағандардың 10(кенеттен өзгерушілік)
15%
науқастарда)
Жоқ немесе сирек жəне əлсіз
Бронхиалды обструкцияның
қайтымдылығы (ФАК (ОФВ)
Əсері қысқа β2-агонистердің
артуы немесе β2-агонистермен
ингаляциясынан соң 15-20 мин
ингаляция жасағаннан кейін дем кейін ПСВ айқын жоғарылауы
шығарудың шығының артуы)
Аз мөлшерде
немесе қайтымсыз
Бронхиалді гиперреактивтілік*
Айқын
Айқындығы аз немесе жоқ
Созылмалы өкпелік жүрек
Созылмалы обструктивті
бронхитке қарағанда түзілуі
сирек немесе кеш байқалады
Бронхиалды демікпеге
қарағанда түзілуі ерте жəне
жиі
Аурудың үдеуі
Кезекті
Үнемі

15.

Белгілер
ЭТЖ және лейкоцитоз
Өкпедегі
рентгенологиялық
өзгерістер
Бронх демікпесі
Созылмалы обструктивті
бронхит
Тəн емес
Аурудың өршуі кезінде тəн
Өкпе эмфиземасы
Перибронхиалді жəне
периваскулярлы инфильтрация,
торлы пневмосклероз
Құрғақ ысқырынған,
Өкпедегі аускультативті
Жиі құрғақ жəне ылғалды
«музыкалық» сырылдар тəн;
өзгерістер
сырылдар
ылғалды сырылдар тəн емес
Қақырық
Шырышты, эозинофилдер,
Шарко-Лейдена
кристаллдарының көбеюі
Шырыштыіріңді, эозинофилдер,
Шарко-Лейдена
кристаллдары жоқ
Аллергендермен
терілік сынамалар
Оң
Теріс
Қандағы және
қақырықтағы
эозинофолия
Тəн
Тəн емес

16.

СӨА және БД негізгі дифференциалдықдиагностикалық критерилері
Белгілер
БД
СОА
Аллергия
Тән
Тән емес
Жөтел
Ұстаматәрізді
Тұрақты, түрлі тиімдікте
Ентікпе
Эспитраторлық ентікпе
ұстамалары
Тұрақты, бірден
айқындықсыз
ОФВ тәуліктік өзгеруі
Қалыптағыдан 15% көп
Қалыптағыдан 10% аз
Бронхиалды обструкция
Қайтымдылық тән, өкпе
функциясының үдемелі
нашарлауы
Қайтымдылық тән емес,
өкпе функциясының
үдемелі
нашарлауы
Қан эозинофилиясы
және қақырық
Тән
Тән емес

17.

Диагноз немесе
ауру себебі
Диагноз пайдасына
Демікпе
- Анамнездегі қайталамалы демікпелік тыныс, кейбір жағдайда;
- ЖРВИ байланыссыз;
- Көкірек клеткасының кеңеюі;
- Ұзарған тыныс;
- Аускультацияда – әлсіздеген тыныс (егер айқын болса – тыныс жолдарының түйілуін алып тастау);
- Бронхолитиктерге жақсы реакция.
Обструктивті
бронхит
- Анамнезде демікпелік тыныс тек қана салқын тиюмен байланысты;
- Нәрестеде және жанұя мүшелеріндед емікпе/экзема/поллиноздың болмауы;
- Ұзарған тыныс;
- Аускультацияда – құрғақ сырылдар, әлсіздеген тыныс (егер айқын болса – тыныс жолдарының түйілуін ал
ып тастау);
- Бронхолитиктерге жақсы реакция;
- Көріністер демікпедегіге қарағанда негізінен аз айқын.
Бронхиолит
- < 2 жастағы нәрестенің демікпелік тынысының бірінші жағдайы;
- Бронхиолоитпен аурушаңдықтың мезгілдік арту кезеңіндегі демікпелік тыныс;
- Көкірек клеткасының кеңеюі;
- Ұзарған тыныс алу;
- Аускультацияда– әлсіздеген тыныс (егер айқын болса өте күшті – тыныс жолдарының түйілуін алып таста
у);
- Əлсіз реакция немесе бронхолиттік заттарға реакцияның болмауы.
Бөгде дене
- Тыныс жолдарының механикалық обструкциясының кнеттен дамуы (нәресте «түйілді») немесе стридор.
- Кейде демікпелік тыныс немесе кеуде клеткасының бір жағынан патологиялық кеңеюі;
- Перкуторлық дыбыстың күшеюімен және аралықтың ығысуымен ауаның тыныс жолдарында бөгеліп қалу
ы;
- Өкпе коллапсының белгілері: әлсіздеген тыныс және перкуторлық дыбыстың тұйықталуы;
- Бронхолиттік заттарға реакцияның болмауы.
Пневмония
- Жөтел және жиілеген тыныс;
- Көкірек клеткасының төменгі бөлігінің ішке кіруі;
- Қызба;
- Аускультациялық белгілер – әлсіздеген тыныс, сулы сырылдар, мұрын қанаттарының кеңеюі;
- Уһілеген тыныс (ерте жастағы нәрестелерде).

18.

Емдеу тактикасы
Ем мақсаты: тұншығу ұстамасын, аурудың асқынуларын басу.
Дәрі-дәрмексіз ем: себепті аллергендермен жанасуды, спецификалық
емес тітіркендіргіштер әсерін болдырмау (темекі тарту, кәсіби зияндықтар,
поллютанттар, өткір иістер және басқа).
Дәрі-дәрмектік ем
Ұстамаларды басу:
ингаляциялық тез әсердегі 2-агонистер (сальбутамол, фенотерол);
әсері тез басталатын ұзақ әсердегі 2-агонистер (сальметерол, формотерол);
ингаляциялық холинолитиктер (ипратропий бромиді); құрамында
холинолитиктер мен 2-агонистер қосылған комбинациялы дәрі дәрмектер;
қысқа әсердегі метилксантиндер (аминофиллин);
жүйелі ГКС (преднизолон).
демікпені ұзақ жүргізу үшін, ауырлық дәрежесіне байланысты баспалдақты
әдіс ұсынылады.
Барлық деңгейлер үшін: тұрақты күнделікті терапияға қосымша, қажет
жағдайда тез әрекеттегі ингаляциялық 2-агонистер қолданулуы қажет, бірақ
күніне 3-4 реттен жиі емес, фенотерол мен ипротропий бромиді тіркелген
комбинациясы.

19.

GINA1 бойынша бронх демікпесі
емінің құрылымы:
1. Науқастарды оқытып
үйрету;
2. Бір деңгейде ұстап тұру.
Пикфлоуметрия;
3. Аллергеннен сақтандыру;
4. Өршу кезіндегі емді науқаспен бірге ұйымдастырып
емдеу жоспарын құрастыру;
5. Емнің нәтижесін
бақылау,катанамнез.

20.

I дәреже – ауруды бақылау үшін күнделікті
қабылдау қажет емес. Қысқа
әсердегі бронходилататорларды қажеттілік
бойынша күніне 1-2 рет қолдану ұсынылады.
II дәреже – ингаляциялы ГКС: беклометазон дипропионат 200500 мкг 1-2 қабылдауға, флутиказон пропионат 120 доза (100200 мкг тәулігіне 2 рет), будесонид 100-250 мкг/тәулігіне.
Альтернативті ем: теофиллиннің ұзақ әсердегі препараттарын
тағайындау (теотард, теопэк 200-400 мг/тәулігіне), кромондар
(кромоглиц қышқылымен ингаляция 10 мг тәулігіне 4 рет
немесе интал 5 мг/доза), лейкотриен рецепторларын
бөгегіштер (зафирлукаст 20 мг күніне 2 рет). Қысқа әсердегі
бронходилататорлар (сальбутамол, фенотерол) қажеттілік
бойынша тәулігіне 3-4 рет.

21.

III дәреже - ингаляциялы ГКС: беклометазон дипропионат (800-1600 мкг в 3-4
қабылдауға) флутиказон пропионат 120 доза (400-1000 мкг тәулігіне 3-4 рет),
Будесонид 800-1600 мкг/тәулігіне немесе ИГКС стандартты дозада ұзақ
әсердегі адренорецепторлардың 2 агонистерімен бірге (сальметерол 50 мкг
күніне 2 рет немесе формотерол 12 мкг күніне 2 рет), фенотерол мен
ипротропий бромидінің тіркелген комбинациясы немесе теофиллиннің ұзақ
әсердегі препаратымен.
Қысқа әсердегі бронходилататорлар (сальбутамол, фенотерол) қажеттілік
бойынша, бірақ тәулігіне 3-4 реттен көп емес.
Альтернативті ем: теофиллиннің ұзақ әсердегі препараттарын тағайындау (200700 мг/тәулігіне), кромондар (кромоглиц қышқылымен ингаляция 20 мг
тәулігіне 4-8 рет немесе интал 5 мг/доза), лейкотриен рецепторларының
бөгегіштері (зафирлукаст 20 мг күніне 2 рет).
IV дәреже - ингаляциялық ГКС: беклометазон дипропионат 100 мкг - 10 доза (1000 мкг
аса) тәулігіне флутиказон пропионаты 100-200 мкг тәулігіне 3-4 рет, будесонид
800 мкг/тәулігіне аса, немесе эквивалент плюс қасқа әсердегі ингаляциялық 2агонист (сальметерол, формотерол), фенотерол мен ипротропий бромидінің
тіркелген комбинациясы; плюс бір немесе одан көп келесі препараттар, егер бұл қажет
болса: баяулы босайтын теофиллин, антилейкотриен препараты, пероралды қысқа
әсердегі 2 агонисттер, пероралды ГКС.
Іріңді қақырық
болған кезде, жоғары лейкоцитоз, эритоциттердің тұну жылдамдығының артуында
антибиотикограмманы ескеріп, антибактериалды терапия курсын
тағайындайды (спирамицин 3000 000 БІРЛІК х 2 рет, 5-7 күн, амоксициллин+клавулан
қышқылы 625 мг х 2 рет, 7 күн, кларитромицин 250 мг х 2 рет, 5-7 күн, цефтриаксон 1,0
х 1 рет, 5 күн). Тұтқыр қақырықпен науқастарға муколитиктер тағайындайды
(амброксол, карбоцистеин, ацетилцистеин)

22.

23.

24.

Бронх демікпесін алдын алу:
Бріншілік профилактика: пайда болуына және/немесе
асқынуына триггерлердің әсер ету профилактикасы.
Профилактикалық шаралар: Бөлмедегі шаңды тазарту,
фильтрация жүйесін пайдалану. Үй кенелеріне аллергия болған
кезде – оларды жою. Әрі қарай жүргізу: жылына 2-3 рет
терапевттің қарауы, пульмонолог, аллерголог – жылына 1 рет.
Диспансерлік бақылау – БД кез келген формасы мен ауырлық
дәрежесінде науқасты оқыту қажет. Емделуші БД мәнін,
тұншығу ұстамаларын өзі басуды, қай жағдайда дәрігерді
шақыру керектігін, демкпенің жеке триггерлерін, тұншығу
белгілерін және ахуалының нашарлауын және бронхтық
өтімділікті, демікпені бақылап отыру үшін күнделікті
қабылданатын профилактикалық препараттардың жеке дозасын
білуі қажет.

25.

Бронх демікпесімен ауыратын науқаста әрқашан
өзімен бірге тез әрекет ететін препарат болуы тиіс.
Әр пациент тез әрекет ететін ингаляторды жиі
(тәулігіне 4-реттен көп) қолдануына болмайды,
себебі тұншығудың ауыр ұстамасы – демікпе
мәртебесіне әкеп соғуы мүмкін. Әдетте
қолданылатын препараттардың әсері азайған кезде
шұғыл түрде дәрігерге баруыңыз қажет.
Бронх демікпесінің дамуын соңғы жылдары бронх
қабынуының ерекше түрімен байланыстырады,
олардың сезімталдығы қоздыратын факторлар
әсерінен бірден артады

26.

Пайдаланылған әдиебеттер:
Клинические протоколы МЗ РК 2018
Ішкі аурулар 1 том Б.Қалимұрзина
(105.106.109.112.114Б)
.Ішкі аурулар С.Л.Қасенова (39.40 Б )
studopedia.org
AyZdorov.ru