Спорт болгаш кадыкшыл

1.

Эртенги хунну коор
аас-кежиктиг болур дизе,
богун канчаар чурттаарыл?

2.

Класс шагынын сорулгалары:
Оореникчилернин кадыкшыл болгаш кадык амыдырал
дугайында билиглерин шынзыдар болгаш делгемчидер;
Бодун анализтээринин чанчылдарын хевирлээри
болгаш бердинген информацияны унелээри;
Бодунун кадыынга харыысалгалыг хамаарылганы
болгаш амыдыралчы турушту кижизидер.

3.

Кадыкшыл дугайында улегер домактар болгаш
алдарлыг кижилернин чугаалары:
Гор улустун улегер чугаазы: « Эки амыдырал дээрге
арыг дамырак-тыр»
Улуг Гете чугаалаан: «Мээн чангыс билирим,
чуртталгада чараш чуул - кадыкшыл

4.

«Бодуннун кадыынны камгалаар дизинзе,
оскелернин кадыын бода» ( Д.Лихачев)
«Биске чоннун кадыын камгалаардан оске уласчу
бодалдар чок» (А.Солженицын).
«Кадыкшыл - кижинин чугле бодунун кызыл кужу-
биле унуп шыдаары- бедик сын-дыр»
( И.Брехман, валеологиянын ундезилекчизи).

5.

Амыдыралдын
овуру 50%
Кадык камгалалы
10%
кадыкшыл
Чурттакчы чон
20%
Долгандыр турар делегей
20%

6.

Спорт болгаш кадыкшыл.
МОЧ Бай-Тал ортумак ниити билиг школазынын
чедиги класстын оореникчизи Хомушку
Буянанын кылган презентациязы

7.

Сорулгалары
- Уругларнын спорттун ангы-ангы хевирлеринин
дугайында билиглерин хевирлээри;
- Спорттун болгаш физиктиг шимчээшкиннернин
кадыкка дээштиинин дугайында билиглерин
быжыглаары;
- Спорттун болгаш куш-культура кичээлдеринин
ажыктыын кижизидер.

8.

Хоккей
19 вектин 70-ги чылдарында Канадага тывылган
Ол дурген шимчээшкинниг кадыг оюн
Айыыл чок болзун дээш, хоккейжилер камгалакчы
щеткаларны болгаш шлемнарны кедип турарлар.

9.

Футбол
Амгы шагнын футболу 19 векте Англияга тывылган
Ону будун делегейде ойнап турар
Футболчуларга улуг дуржулга херек: мячикти
оттурери, оске ойнакчыларже дамчыдары,
удурланыкчыларынын воротазынче буттарнын
дузазы-биле киир тевери.

10.

Гимнастика
Гимнастика дээрге методаргаларнын болгаш
тускай шилиттинген сула шимчээшкиннернин
системазы.
Ону кадыкшыл быжыктырарынга ажыглаар база
физиктиг озулдезинге ажыглаар

11.

Эштири
Эштикчилер хой уенин дургузунда бассейнге
эштип ооренир. Олар эштиринин янзы-буру
хевирлерин билир болур: карбаары, ооргазы-биле
чорууру, шымныры дээш оон-даа оске.
Эштиринин спортчу, ойнаар, эмнээр хевирлери
бар.

12.

Бистин кадыкшылывыстын
дузалакчылары:
Спорт болгаш сула шимчээшкиннер
Хун
Агаар
Суг
Дыштаныры
Шын чемненилге

13.

Хуннун херелдери
Микробтарны олурер
Кешке кадык хевир киирер
Д витаминнин организмге тыптырынга дузалаар
Ханда холестериннин эвээжээринге дузалаар
Иммунитедин быжыглаар

14.

Арыг агаарны тынары
Агаарны чангыс тынарга-ла, кижи оожургай бээр
болгаш энергиязы тургустунуп келир
Кижинин организми кислород-биле чемгертинер

15.

Суг-хуулгаазын
Кижилернин хой кезии сугдан ангыда, янзы-буру
напитоктарны суксун кылдыр ажыглап
турар.Оларда хой химиктиг будумелдерни холуп
каан болур – олар ижин-шойундуну, баарны болгаш
бууректерни уреп турар.
Арыг суг ол бергелерден камгалаар.

16.

Дыштанырынын ажыы чул?
Дыштаныры бистин организмивисти дадыктырып
турар:
Куш кирип алырынга дузалаар;
Ижин-шойунду аарыгларындан экирип алырынга
дузалаар;
Ангы-ангы аарыгларнын уржуктарын чок кылыр;
Иммунитедин быжыглаар
Амыдыраар магазын тургузар

17.

Шын чемненилге
Кадык кижинин шын ажылдаар нормазынга херек
чуулдер:
Углеводтар ( хлеб, крупалар, ногаа аймаа,
картофель, зелень).
Белоктар ( эът, балык, сут, дагаа чуургазы)
Устер ( хендир узу, маргарин)
Витаминнер (фруктулар, ногаа аймаа)
Минералдыг дустар ( фруктулар,ногаа аймаа)
Свекла, капуста

18.

Хоралыг чанчылдарнын чогу
Таакпы
Арага
Наркотиктиг будумелдер ажыглаары

19.

Туннел
Спорттун ачызында кижинин сооктери болгаш шынганнары быжыгар;
Хун , агаар болгаш суг-биле оннуктежир болза, шупту аарыглар кижиге
дужуп берип, кыдыынардан эрте бээр:
чустернин шимчээри болгаш ээлгири экижиир;
окпе быжыгып дадыгар;
нерв системазы сайзыраар;
кижини аартадып баксырадып турган стрези унер азы уштунар:
Кижилерге эки чуулден кылып, оорушкуден эккеп база хой-хой чылдарда
кадык чурттанар!