Морфологиин орон

1. «Морфологи»

?
?
?
?
?
?

2. Морфологиин орон

Хэлэлгын хуби таагты
тэһэрх..
Ул…хан
Точкын орондо
хэрэгтэй үзэг табяад,
бэеэ дааһан ямар
хэлэлгын хубиб гэжэ
элирүүлэгты
Гэрэлт…лнэ
Хаб…сагай
Бүгэд…рѳѳ
Арб…н нэгэ
ш …дахысаа

3. Хэлэлгын хуби таагты

Бэеэ дааһан хэлэлгын
хубинуудай тойрог
Тоогой нэрэ
Түлѳѳнэй нэрэ
глагол
Тэмдэгэй нэрэ
Юумэнэй нэрэ
Туһалагша хэлэлгын
хубинуудай аймаг
?
Тусхай хэлэлгын
хубинуудай аймаг
междомети
Абяа дууряаһан
үгэнүүд
модальна үгэнүүд
Дахуул үгэнүүд
Союзууд
Частицанууд

4. Юумэнэй нэрэ

Хэшээлэй ябаса
«Морфологи» - хэлэлгын нэгэ хуби
Хэлэлгын хуби таагты
«Наречи» юу тэмдэглэнэб
Наречиин удха шанар
Наречиин морфологическа шэнжэнүүд
Наречиин синтаксическа үүргэ
Хэшээлэй дүн

5. Тэмдэгэй нэрэ

Наречи – бэеэ дааhан
хэлэлгын хуби
Буряад хэлэн – манай баялиг.

6. Тоогой нэрэ

Урдын урда сагта хэлэлгын хубинууд өөһэдынгөө
хотонуудые гуримтай болгохо гээд, Морфологи шэдитэ
хатаниие уриба ха. Yхибүүдэй тэдэниие худхахагүйн
тула, Морфологи хэлэлгын хубинуудта өөһэдтөө эгээл
таарама асуудалнуудые шэлэжэ абагты гэбэ. Тэрэ
дороол Юумэнэй нэрэ эгээл богони «Хэн?», «Юун?»
гэһэн асуудалнуудые шэлэбэ. Тэмдэгэй нэрэ уриханаар
«Ямар?», «Али?» асуудалнуудые эрижэ абаба. Глагол «Юу хэхэб?» , «яахаб?». Хэлэлгын хубинууд шэлэжэ
абаһан асуудалнуудтаяа гэртээ дорюунууд бусажа,
тэдэнээ гэр дээгүүрээ гоёхоноор суглуулнад. Онгосы
һүүлдэ Наречи гүйжэ ерэбэ. Yлэһэн асуудалнуудые
ехэл хомхойгоор шэлэнэ. «Яажа?», «хэзээ?», «хаана?»,
«Юундэ?» болон бусадые шэлэжэ ядана. Тиихэдэнь
Морфологи үлэһэн асуудалнуудаа үгэбэ. Наречи нобшо
ба хомхой байһанайнгаа түлөө мүнөөшье болотор
зобоһоор.

7. Түлѳѳнэй нэрэ

Наречинүүдэй удха шанар
Тодорхойлһон үгэтэйнь наречинүүдые түүжэ
бэшэгты, холбуулалнуудай шүүлбэри хэгты:
Алхана уулын оройгоор дээшээ дүүлин, айхабтар
ялагар наран бултайна. Би юундэб даа шэнэ
үдэрэй эхиие тэмдэглэһэн үүрэй толондо аргагүй
дуратайб.

8. Глагол

Наречинүүдэй удха шанар
Тодорхойлһон үгэтэйнь наречинүүдые түүжэ
бэшэгты, холбуулалнуудай шүүлбэри хэгты:
Алхана уулын оройгоор дээшээ дүүлин, айхабтар
ялагар наран бултайна. Би юундэб даа шэнэ
үдэрэй эхиие тэмдэглэһэн үүрэй толондо аргагүй
дуратайб.
Тобшолол: наречи үйлын, байдалай шэнжэ
шанар, үгы болбол шанарай шанар тэмдэглэдэг,
удаадахи асуудалнуудта харюусадаг
Яажа? Хэзээ? Хаана? Хайшаа? Яахаяа?
Ямараар? Юундэ? Хэр зэргэ?

9. Байгалай намар

Морфологическа шэнжэнүүд
Аргагүй дуратайб
Айхабтар ялагар
Аргагүй дуратайш
Айхабтар ялагарнууд
Аргагүй дуратайнууд

10.

Наречиин синтаксическа үүргэ
Алхана уулын
оройгоор дээшээ
дүүлин, айхабтар
ялагар наран
бултайна.
Би юундэб даа шэнэ
үдэрэй эхиие
тэмдэглэһэн үүрэй
толондо аргагүй
дуратайб

11. Хэшээлэй ябаса

Хэшээлэй дүн
Юрэнхы удха
Морфологическа Синтаксическа
шэнжэнүүд
үүргэ

12. Наречи – бэеэ дааhан хэлэлгын хуби

Хэшээлэй дүн
Юрэнхы удха
Морфологическа Синтаксическа
шэнжэнүүд
үүргэ
Наречи - үйлын, байдалай
шэнжэ шанар, үгы гэбэл
шанарай шанар тэмдэглэдэг
бэеэ дааһан хэлэлгын хуби
Наречи – хубилдаггүй
хэлэлгын хуби
Яажа? Хэзээ? Хаана?
Хайшаа? Яахаяа? Ямараар?
Юундэ? Хэр зэргэ? –
асуудалнуудта харюусадаг
(ямараар?) аргаахан унана
Түргэн (хэр зэргэ?)
Түргөөр (хэды шэнээн?)
Мэдүүлэл соо
ушарлагша болодог.

13. «Наречи» гэһэн үгын удха

Жамсо Раднаев. Далбагата онгосо