"Скерцо" Кеңес Дүйсекеев

1. «СКЕРЦО» КЕҢЕС ДҮЙСЕКЕЕВ

2.

КЕҢЕС
КЕҢЕСДҮЙСЕКЕЕВ
ДҮЙСЕКЕЕВ
Кеңес Дүйсекеев - композитор,
Қазақстанның еңбек сіңірген өнер
қайраткері, «Құрмет» орденінің иегері.

3.

Ол 1946 жылы 10 ақпанда Қызылорда
облысы,Қазалы ауданы,Қызылту
ауылында жұмысшы отбасында дүниеге
келген. Бала күнінен К. Дүйсекеев
кәсіби жырау Соқыр Есжанның
қиссаларын,жырларын,әндерін тыңдап
өседі.

4.

Алматы
қаласындағы №2 мектеп-интернатын
оқиды.Аталған мектепте 8 сынып оқып
жүргенінде домбыра үйірмесіне
қатысады.Осыдан кейін әнге,күйге деген
әуестігі арта түседі.Мектеп аяқтауға жақын
қалғанда үлкен ағасы Рахатдин Кеңесті
А.Жұбановқа ертіп барады. А.Жұбановтың
алдында өлең айтып,домбыра тартып,бар
өнерін көрсетеді.

5.

А.Жұбанов Кеңестің ағасы
Рахатдинге:”Баланың талабы бар
екен.Композитор болады екен.Тек
оқып,білімін жетілдірсін”-деп айтқан екен.
Сөйтіп А.Жұбанов баланың музыкалық білімі
тереңдеу болсын десеңіздер,бірінші
училищеден бастасын,одан кейін
консерватория оқысын деген кеңес береді.

6.

1964 жылы К. Дүйсекеев мектепті алтын
медальға бітіргеніне қарамастан,
музыкалық училищенің дайындық
курсына түседі.5 жыл училищеде, 5 жыл
консерваторияда оқып, 28 жасында
бітіріп шығады.

7.

Дүйсекеев Кеңес Құрманғазы атындағы
Алматы мемлекеттік консерваториясын
профессор А. В. Бычковтың композиция
класы бойынша бітірген.

8. Негізгі шығармаларының тізімі

Концерт-симфония (1974г.)
Концерт для трубы с оркестром
(вторая редакция,1977г.)
Произведения для камерного
оркестра (1980г.): а) «Жайлау
таңы», б) «Жайлаудағы кеш»
Оперетта «Алдар-Көсе»(для
телевидения,(1983г.)
Симфония(1984г.)
Соната для фортепиано(1986г.)
Рапсодия для двух
фортепиано(1987г.)
Вариации для фортепиано
(1988г.)
Симфоническая поэма-картина
«Жалаңтөс-батыр»(1996г.)
Кантата для солиста,хора и
оркестра «О,дүние»(1997г.)
Поэма-фантазия для трубы с
оркестром «Толғау»(2000г.)
Симфония «Далам
менің»(2004г.)
Цикл романсов «Времена года»
для колоратурного сопрано
(1991г.)
Мюзиклы: а) «Мәди» (1982г.) б)
«Аққу Жібек» (2002г.)
Песни (свыше двухсот)
Музыка к художественным
фильмам и мультфильмам
(свыше десяти)
Музыка к театральным
спектаклям ведущих театров
Республики Казахстан (свыше
десяти)

9.

Ш.Сариевтің сөзіне жазылған
әндері
Басқа ақындардың сөзіне
жазылған әндері
1978 ж.- «Еркеледің сен»,
«Анаға хат»
1979 ж.- «Домбыра туралы
баллада» ,«Сәлем саған
туған ел»
1982 ж.- «Қазағымның
күйлері-ай» ,«Ғашықтар
жыры»
1995 ж.- «Астана» ,
«Қарағым-ай»
2002 ж.- «Асыл жарым»
1990 ж.- «Біздің
ауыл»,с.С.Жиенбаева
1991 ж.«Алматым»,с.М.Макатаева
1992 ж.- «Туған жерАна»,с.А.Тауасарова
2001 ж.- «Наурыз
тойы»,с.К.Мырзалиева
2004 ж.«Қазақстан»,с.Бекемкула
2005 ж.«Аяулым»,с.И.Сапарбая,
«Қызыл Орда»,с.И.Исаева

10.

Оның шығармашылығының
ерекшеліктері мына дүниелерінде анық
белгі береді: Камералық оркестрге
арналған "Жайлаудағы таң", "Көшу", хор
капелласына арналған "О, туған жер".

11.

Дүйсекеев ән жанрында да өз бағын
сынап, халық жүрегіне жол тапты. Оның
әндерін жас та, кәрі де ықыласпен
тыңдайды. Оның "Сәлем саған, туған
ел" , «Дос туралы жыр», «Еркеледің
сен»,әндері эстрада жұлдыздарының
репертуарынан белді орын алған.

12. Ән орындаушылары: Роза Рымбаева Нағима Есқалиева, Нұрлан Өнербаев т.б.

13.

Дүйсекеевтің музыкасында қазақтың
ұлттық дәстүрі қазіргі замандық музыка
тілімен үндесіп, жаңа сипатқа ие
болады. Композитор қолтаңбасының
айрықша қасиеттері - көңілге
қонымдылығында, музыка тілінің
мәнерлілігінде.

14. ОРЫНДАУШЫЛЫҚ ТАЛДАУ

Скерцо-жай III бөлімді түрде жазылған пьеса.
Скерцоның I бөлімі allegro темпінде
жазылған, II бөлімі andante cantabile(блюз), III
бөлімі allegro.
Пьеса фортепиано аспабының
сүйемелдеуімен басталады, яғни moderato
темпінде 6 тактіге созылған. Музыкалық
сөздікте скерцо термині итальян тілінен
аударғанда қалжың, әзіл деген мағына
береді.

15. Ырғақтық ерекшеліктері.

Айта кететін жай,К.Дүйсекеев бұл
шығарманың I бөлімінде домбыра күйлерінің
ырғағын қолданған ол өлшем-7/8,stacсato
штрихында ойналады және бұл күйдің
ырғағын береді. I бөлім 4 цифрадан тұрады.
Ең 1-ші тактіден бастап орындаушы қойылған
акценттерге көңіл қоюы керек,осы акцент
пьесаға өзіндік маңызды бір ерекшелігін
береді.

16.

17. Композитордың әдісі.

Композитордың әдісі.Біз бұл пьесадан
композитордың қызық әдістерін көре
аламыз.Бүкіл 4 цифраның әр тактісінде
өлшем 7/8,акценттер әр-түрлі үлеске
қойылған.1 цифрада акцент 6-шы
сегіздіктерге қойылған. Ал 2 цифрада
акценттер 1,4,6-шы сегіздіктерге
қойылған,яғни бұл тактіге басқа ырғақтық
көрініс береді.

18.

19.

20. Штрихтар

Бастапқы 4 цифрада қолданылатын басты
штрихтар олар:стаккато,акцентті стаккато
және маркато.
Стаккато-дыбысты қысқа әрі үзіп ойнау.
Маркато-француз тілінен аударғанда
балғамен ұру деген мағына береді,яғни
дыбысты дәл,айқын,анықтап ойнау.Бұлар
секіртпелі және акцентті штрихтар тобына
жатады

21.

22.

Композитор 4 цифрада бірнеше
ырғақтық көріністі суреттейді. Бұл
бірнеше ырғақтық көріністерді
акценттер арқылы көрсетеді.Мысалы:
I бөлімнің динамикалық бояуы(жоспары)
mf-дан F-ге және F-дан sf-ға дейін.

23.

24.

25.

Ортаңғы бөлім andante cantabile
темпінде жазылған,автор осы бөлімді
блюз деп атайды.
Блюз Миссисипи жағалауындағы
америкалық
негерлердің жеке дауыста айтатын
қалалық, лирикалық әні. Темпі
жай,банджо аспабының
сүйемелдеуімен орындалады.
Банджо негерлердің шертіп ойналатын
аспабы.

26.

Банджо
4- ішекті аспап

27. Миссисипи

28.

29. Блюздің негізгі ерекшеліктері

Осы бөлімдегі блюздің негізгі
ерекшеліктері-мажор-минорлық лад
және синкопалық ритм,12 тактілік
период,4/4 өлшемде.Бұл жерде
интонациялық бұрауға,вокалдық
орындаудың мәнеріне,ырғақтық
ерекшеліктерге назар аудару қажет.

30.

1-ші тактіден бастап,синкопалық
ырғаққа,соңғы сегіздікке жасалатын
акцентке назар
аударамыз.Триоль,секстоль және
отызекіліктер блюздің айтар
ойын,мінезін көрсетеді.Пьесаны
ойнаған кезде,4/4 өлшемде әр-түрлі
ырғақта ойналатын ұрмалы аспапты
ойша елестету керек

31.

32.

33.

34. Штрихтар блюздің динамикалық жоспарына сәйкес

Блюз еркін мәнерде ойналу
керек,динамикалық бояуы crescendo- дан
diminuendo-ге және керісінше жасалады.
Бірқалыпты созылмалы штрихтардың ішіненлегато және акцентті легато кездеседі. I бөлім
қайталанады ж/е senio-дан фонарға
ауысады.Фонар 108,110 тактылы,8/8,7/8,6/8
өлшемдер кездеседі ж/е Ғ-мен
аяқталады.Міне осылай пьеса Скерцо
аяқталады.

35.

36. Пьесаның негізгі көркемдік мазмұны-Скерцо

Бұл жасалған анализ пьесаның көркемдік
мазмұнын ашады.Композитордың әр-түрлі
мазмұнда жазған бөлімдері арқылы оның
қалжыңдағанын көре аламыз. I бөлімге
қазақтың аспаптық жанры күй мәнері сәйкес,
ал II бөлімге америкалық блюз сәйкес.
Композитор болатын ж/е болмайтын нәрсені
қосқандықтан,бұл пьеса СКЕРЦО деп аталды.