Kompozitsiya

1.

ЎЗБЕКИСТОН ДАВЛАТ САНЪАТ ВА МАДАНИЯТ ИНСТИТУТИ
КИНО, ТЕЛЕВИДЕНИЕ ВА РАДИО САНЪАТИ ФАКУЛЬТЕТИ
“«Овоз режиссёрлиги ва операторлик маҳорати» кафедраси катта
ўқитувчи, Адилов Анварнинг 2020-2022 ўқув йилининг 1курс
кинотелеоператорлик бўлими талабалри учун
“Кинотелеоператорлик махорати” фанидан
ТАҚДИМОТИ
Тошкент-2020

2.

Kompozitsiya. Lot,so’z
bo’lib qurish, yig’ish,jamlash
manosini bildiradi.
Asar g’oyasini ifodaviy ochish uchun
alohida elementlarning yagona bir
maqsadda jamlanishiga yoki
birlashishiga kompozisiya deyiladi.

3.

Kompozitsiya qonunlari- Yahlitlik,
Kontrast qonuni, Tipizatsiya
(hayotiylik yoki haqqoniylik),
G‘oyaga hizmat qilishlik qonuni
Yahlitlik qonuni. Kadrda joylashgan predmet
yoki obyektlar ajralmas bir butun bо‘lib, о‘zaro bir
biri bilan bog‘liqligi bо‘lishi kerak. Agar bunday
kompozitsiyadagi biror elementni olib tashlansa u
о‘zining yaxlitligini yо‘qotishi lozim. Shu bilan birga
elementlar yoki ularni joylashishi takrorlanmasligi
kerak.

4.

5.

6.

7.

Bu’linishning oltin qonuni.
Bu’linishning oltin qonuni- bu bironbir jismning katta va kichik
qismlarga uyg’un holda bu’linishi.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

Kontrast qonuni.
Kontrast bu nafaqat yorug‘lik va soya
о‘rtasidagi, balki qiyofalar, xarakterlar,
kechinmalar, fakturalar, ranglar, kiyimlar,
harakatlar va boshqalar о‘rtasida ham
bо‘lishi mumkin ekan. Aynan kontrast
orqali oqni qoradan, yaxshini yomondan
ajratish mumkin. Kontrast kadrni tasviriy
kuchini belgilovchi sifatdir.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

Tipizatsiya qonuni.
Tipizatsiya (hayotiylik yoki haqqoniylik)
qonuni. Uchta jihati bilan gavdalanishi kerak.
Ular: a) tasvirlangan qiyofa va hodisani
hayotiy hamda ishonchli tarzda ekanligi, b)
tasvirlanayotgan kо‘rinishni ichki harakati bilan
ifodalanishi, v) yangilik yoki о‘zgacha nigoh
bilan kо‘rinish yaratishlikdir.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

G‘oyaga hizmat qilishlik qonuni. Bu
qonun yuqoridagi barcha sifatlarni
uyg‘unlashtiradi va bir butun holatga
keltiradi. Nazarimda tugallangan
kompozitsiya mana shu paytda sodir bо‘ladi.

41.

42.

43.

44.

45.

Ushbu qonunlarni bilishlik bu xuddi alifboni
о‘rganish bilan barobar. Kinooperator maxorati
kо‘plab bilim, qonun qoidalar va meyorlarni
bilish bilan birga amaliy jarayonlar va ularning
xususiyatlarini ham о‘zlashtirishi kerak ekan.
Chunki rassom tasvirlamoqchi bо‘lgan kо‘rinish
uning qо‘li (kistochkasi) ostida bо‘lsa,
kinooperatorda esa bunday imkoniyat yо‘q.
Biroq operatorda kadrlar tо‘plami, planlar va
harakat bor.

46.

ЭЪТИБОРИНГИЗ
УЧУН
РАҲМАТ!!!