8.03M

Category:

education

Сыры мол туған өлкемнің!

2.

Ертістің екі жағасында
орналасқан Семей еліміздің
ірі де әсем қалаларының
бірі болып табылады.
1718 жылы құрылды,
1782 жылы қала статусын
алды.

Семей бекінісінің, содан
кейін Семей қаласының
атауы жоңғар маңындағы
Доржинкит
(Цорджийнкийд)
қалашығының жеті
буддисттік храмынан
шыққан. Орыс зерттеушілері
Доржинкиттің жеті
буддисттік ғибадатханалары
туралы 1616 жылы білген.
1660-1670 жылдары бұл
құрылыстар қазақ-жоңғар
соғыстары кезінде
қиратылды, сондықтан
кейінірек бұл палаталар
қираған күйде табылды.
Тарих

4.

Тарих
Семей бекінісін І Петрдің шығыс
жерлерін қорғау және Ертіс маңы
бекіністерін салу туралы
Жарлығына байланысты қаланың
қазіргі жағдайынан Ертіс
бойынша 18 км төмен 1718 жылы
патша воеводы Василий Чередов
және оның отряды құрған. 1718
жылдың кезінде Семипалат
бекінісі подполковник
П.Ступиннің бақылауымен
«толық қарулану жүргізіліп,
бекітілді». Бекініс құрылған кезде
жеті ірі ғимарат сақталған. Сол
себепті жеті палат деген өз
атауын алды. Олар туралы
аңыздарды жинаған тарихшы
және этнограф Г. Ф. Миллер 1734
жылы бұл палаталарды ескірген
күйде тапты. Бұл құрылыстар
1660-1670 жылдары, жоңғарлар
арасында өзара қырқысулар
болған кезде қираған.

5.

1760 жылы бекіністі жаңа
орынға ауыстыруды көздеді. Ал
1767 жылы генерал-лейтенант И.
И. Шпрингер өз қалауы
бойынша бұрынғы бекіністен 12
шақырым жоғары жерге
орналастырғысы келді. Сол
жылы жоспарын бекітіп, 1770
жылы құрылыс жұмыстарын
бастады. Бірте-бірте ескі
бекіністің тұрғындарын, әскери
қызметшілері, сондай-ақ сауда
адамдарының бір бөлігін жаңа
жерге көшіре бастады.
Тарих

6.

Тарих
1776 жылы Батыс-Сібір генералгубернаторы бекіністің жаңа
жобасын жасау үшін капитан
И.Г.Андреевті жіберді. Дарынды
инженер, бекіністерді қайта
салып, жолдар, көпірлер салды,
жолдар мен қоршаулардың,
бекіністердің жоспары мен
картасын түсірді. Жаңа бекініске
ескі бекініс тұрғындары, казактар,
әскери қызметкерлер, сол сияќты
саудагер адамдардың бөлігі көшіп
келе бастады. 1854 жылдың 1
қазанында Семей облысының
салтанатты ашылуы болды.
Шағын ғана Семей қаласы бірден
облыстыққа айналды. Қайта
құрылған облыс Ресей империясы
құрамындағы ең көлемдісі болды.
Қалалық дума мен Қалалық сот
бекітіледі.1858 жылы 1854 жылы
құрылған көлемді Семей
облысында – 261487 адам болды.

7.

Тарих
XIX ғасырда Семей саяси қуғынсүргін орны болды. Семейде 5
жылдан артық (1854-1859)
орыстың ұлы жазушысы Федор
Михайлович Достоевский
тұрып, өзінің мәңгілік
шығармаларын осында жазды:
«Записки из мертвого дома»,
«Дядюшкин сон», «Село
Степанчиково и его обитатели».
Осында Ф.М.Достоевский П.П.
Семенов Тянь-Шанский мен
Шоқан Уәлиханов,
Г.Потаниндермен
кездесті.Семейге Петербург
университетінің студенті
Е.П.Михаэлис саяси жер
аударылып келді,
Н.Долгополов, С.Гросс,
П.Лобановский, А.Леонтьев,
Н.Коншин және басқалары.
Олар Семейде үлкен ғылыми
және мәдени-ағарту
жұмыстарын
жүргізді.Е.П.Михаэлис,
Н.Долгополов жєне С.Гросс
сияќты азаматтар қазақтың ұлы
ағартушысы Абай (Ибраћим)
Құнанбаевпен достық қарымқатынаста болды.

8.

1863 жылы қалада 2 оқу орны жұмыс
істеді. Оның ішінде бір уездік училище, 2
шіркеулік-приход училищесі, 14
қазақтардың және 9 жеке татар мектептері
болды. 1864 жылы әйелдер мектебі 2-ші
разрядты училище болып қайта құрылды
1873 жылдан Семейеде телеграф,
ал 1910 жылдан телефон және
Қазақстандағы тұңғыш су өткізу
болды. 1906 жылы жоғарғы
Ертісте су арқылы қатынастың
ресми ашылуы болды.ХІХ
ғасырдың аяғы мен XX ғасырда
Семей облысында өнімді алғаш
өңдеу өнеркәсібі құрылды. XX
ғасырдың басында Ресейдің ірі
фирмалары мен шұѓа
фабрикаларында жөн, тері
дайындалды.

9.

Семей тарихындағы кеңестік кезең.
1917 жылғы Қазан төңкерісінен кейін
қаладағы Кеңес өкіметі 1918 жылы 16
ақпанда орнатылды. 1918-1919 жылдары
Семей ақтардың басқаруында болды. 19201928 жылдары қала губернияның орталығы,
1928-1932 жылдары округтің орталығы
болды, 1932 жылдан бастап Қазақстанды
облыстарға бөлу жүргізілген кезде қала
Шығыс Қазақстан облысының, ал 1939
жылдан бастап Семей облысының
орталығына айналды. 1930 жылдары қалада
ірі кәсіпорындар мен инфрақұрылым
элементтері салынды: 1930 жылы қала
арқылы Түркістан-Сібір темір жолы
салынды, 1-бесжылдық шеңберінде КСРОдағы ең ірі ет-консерві комбинаттарының
бірі салынды, сондай-ақ диірмен
комбинаты, жаңа былғары зауыты, арнайы
зертханасы бар қой терісі зауыты салынды.
кеме жөндеу зауыты.
Ұлы Отан соғысы кезінде облыс аумағында
1941 жылдан бастап 238-ші және 8-ші
атқыштар дивизиялары құрылды.
Тарих

10.

1949 жылғы 29 тамызда Семей
ядролық полигонында КСРО
— да қуаты 22 килотондық
ядролық қару-бомбаның
алғашқы сынағы өткізілді.
1949-1989 жылдары Семей
ядролық полигонында кемінде
456 ядролық сынақ жүргізілді,
онда кемінде 616 ядролық
және термоядролық
құрылғылар, оның ішінде
кемінде 30 жерүсті және
кемінде 86 әуе жарылыстары
жарылды.
"Өлімнен де күшті" монументі
2001 жылғы 29 тамызда Семей
ядролық полигонының
құрбандарын еске алу үшін
Полковник аралында ашылды.
Ескерткіш жобасының авторы
— Шота Уәлиханов.
Тарих

11.

Семей Қазақстанның
Тәуелсіздік кезеңінде.
1991 жылы белгілі қазақ
ақыны және қоғам
қайраткері Олжас
Сүлейменов басқарған
"Невада — Семей"
халықтық қозғалысының
қысымымен Семей
ядролық полигоны
жабылып, әлемдегі кез
келген ядролық сынақтарға
мораторий орнатылды.
Тарих

12.

1997 жылы Семей және Шығыс Қазақстан
облыстары Шығыс Қазақстан облысына
біріктірілді, оның орталығы Өскемен
қаласы болды, ал Семей облыс орталығы
мәртебесін жоғалтып, облыстық
бағыныстағы қала болды.
2007 жылғы 19 маусымда қалалық мәслихат
депутаттары қаланы орыс тілінде Семей деп
қайта атауға бірауыздан дауыс берді, оған
"Семей ядролық полигоны бар қала
инвесторларының берік
қауымдастығы"себеп болды. 2007 жылғы 21
маусымда Қазақстан Президентінің
Жарлығымен Семей қаласы қазақ тіліндегі
атауына ұқсас Семей қаласы болып
өзгертілді.

13.

2022 жылға арналған
халықтың құрамы мен саны
қазақтар — 255 292 чел. (72,90 %)
орыстар — 80 819 чел. (23,07 %)
татарлар — 8485 чел. (2,42 %)
немістер — 1985 чел. (0,56 %)
украиналықтар — 445 чел. (0,12 %)
белорустер — 95 чел. (0,03 %)
ұйғырлар — 320 чел. (0,09 %)
кәрістер — 372 чел. (0,11 %)
өзбектер — 431 чел. (0,12 %)
басқалары — 1957 чел. (0,57 %)
Барлығы — 350 201 чел. (100,00 %)

14.

Ямышев қақпасы —
Семей бекінісінің
үш қақпасынан
қалған жалғыз
(батыс) қақпа. 1773
жылы инженеркапитан И. г.
Андреевтің
басшылығымен
салынған.
Көрнекті орындар

15.

Абайдың әдебимемориалдық
мұражай-үйіне XIX
ғасыр ғимаратында
орналасқан 7 зал,
шығыс стиліндегі жаңа
ғимарат
ғимаратындағы 10 зал,
Ахмет-Риза
медресесінің ғимараты
және мешіттің
мұнаралы бөлігі кіреді.
Мұражай бұл
ғимараттардың
барлығын 1995 жылы
Абайдың 150
жылдығына орай алған.
Көрнекті орындар

16.

Достоевскийдің
әдеби-мемориалдық
үй-мұражайы ф.м.
Достоевскийдің
туғанына 150 жыл
толуына орай 18571859 жылдары тұрған
үйде ашылды. Үйге
сәулетші В.Ф.
Власовтың жобасы
бойынша жартылай
ашылған кітап
түрінде заманауи
кеңейту жасалды.
Көрнекті орындар

17.

Абай атындағы Шығыс
Қазақстан облыстық
әмбебап кітапханасы,
Орталық кітапхана
жүйесі (4 көпшілік
кітапхананы, нашар
көретіндерге арналған
арнайы кітапхананы
қамтиды), ЖОО және
колледж кітапханалары,
ғылыми-техникалық
кітапхана
(республикалық
ғылыми-техникалық
кітапхананың филиалы).
Көрнекті орындар

18.

Абай атындағы Қазақ
музыкалық драма
театры "ЕсАймақ"драмалық
тобының негізінде
құрылды. Театр
ұйымдастырушылары
— М.О. Әуезов пен Қ. и.
Сәтпаев, бірінші
режиссері-Ғ. Төребаев.
Ол 1934 жылы 10
мамырда І.
Жансүгіровтың " Кек "
спектаклімен ашылды.
Көрнекті орындар

19.

Ф. М. Достоевский
атындағы орыс драма
театры 1934 жылы 16
қарашада
ұйымдастырылып,
1935 жылы 25
ақпанда жұмысшы
жастар театры
ретінде ашылды.
Театрға Ф. М.
Достоевскийдің есімі
1975 жылы, ал 1977
жылы облыстық
драма театры берілді.
Көрнекті орындар

20.

1998-2001 жылдары
Қазақстан мен
Жапония Үкіметінің
ОЕСФ арасында қол
қойылған Қарыз
туралы шартқа сәйкес
қаржыландырылған
аспалы көпір
құрылысы жүргізілді.
Көпірдің негізгі
аралығының
ұзындығы - 750 м,
жалпы ұзындығы —
1086 м, ені-35 м.
Көрнекті орындар

Сыры мол туған өлкемнің!

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.