Ўзбекистон Республикаси президент сайловини ўтказувчи участка сайлов комиссиянинг сайлов жараёни иштирокчилари

1.

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТ САЙЛОВИНИ
ЎТКАЗУВЧИ УЧАСТКА САЙЛОВ КОМИССИЯНИНГ
САЙЛОВ ЖАРАЁНИ ИШТИРОКЧИЛАРИ (ОАВ,
КУЗАТУВЧИЛАР, ЖАМОАТ ТАРТИБИНИ САҚЛАШГА
МАСЪУЛ ИДОРАЛАР ВАКИЛЛАРИ) БИЛАН
ҲАМКОРЛИГИ

2.

ХАЛҚАРО КУЗАТУВНИ АМАЛГА ОШИРУВЧИ ХАЛҚАРО ТАШКИЛОТЛАР
Европада Хавфсизлик ва
Ҳамкорлик Ташкилоти
Мустақил Давлат
Ҳамдўстлиги
Шанхай Ҳамкорлик
Ташкилоти
Туркий тилли
давлатлар ташкилоти
Бутунжаҳон сайлов
органлари ассоциацияси
Ислом ҳамкорлик
ташкилоти

3.

ХАЛҚАРО КУЗАТУВНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ
БМТ томонидан 2005 йил 27 октябрда эълон қилинган
Сайловларни халқаро кузатиш принциплари тўғрисидаги Декларацияси
унга илова қилинган Сайловларда халқаро кузатувчиларнинг аҳлоқ кодекси
Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилотининг 1990 йил 29 июнда
қабул қилинган Инсонийлик мезонлари бўйича конференцияси Копенгаген
кенгаши ҳужжати
МДҲ иштирокчи-давлатлар президент ва парламент сайловларида,
шунингдек референдумларида МДҲ кузатувчилари миссияси тўғрисидаги
Низом
Президент ва/ёки парламент сайловларида ШҲТ кузатувчилари миссияси
тўғрисидаги Низом
Марказий сайлов комиссиясининг 2019 йил 19 сентябрдаги 938-сон қарори
билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикаси сайловларида хорижий
давлатлар ва халқаро ташкилотлардан қатнашадиган кузатувчилар
тўғрисидаги Низом

4.

Демократик институтлар ва инсон
ҳуқуқлари бюроси миссияси
миссия бошлиғи ва унинг ўринбосари
сайловлар бўйича мутахассис
сиёсий масалалар бўйича мутахассис
ҳуқуқий масалалар бўйича мутахассис
ОАВ бўйича мутахассис
статистика масалалари бўйича мутахассис
моддий-техникавий таъминот учун масъул
молия масалалари бўйича масъул
парламент аъзолари билан алоқалар учун масъул
узоқ муддатли кузатувчиларга мувофиқлаштирувчиси ва
хавфсизлик учун масъул
УЗОҚ / ҚИСҚА
муддатли
кузатувчилар

5.

Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бюроси
миссиясининг жорий қилинган таклифлари
МСК сайлов участкаларида сайлов куни бунга ваколати бўлмаган бегона шахсларнинг туришига қарши
қатъий чора кўриши, мутасадди органлар УСК фаолиятига аралашаётган шахсларга қарши чора кўриши
лозим
МСКнинг 2021 йил 14 апрелдаги 1066-сон қарори билан тасдиқланган Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
сайловини
ўтказувчи
участка
сайлов
комиссияларининг фаолияти тартиби тўғрисидаги низомининг 67-бандида ўз
аксини топган. Ушбу бандга кўра сайлов куни овоз бериш вақтида участка сайлов
комиссияси биносида қуйидагилар ҳозир бўлиши мумкин:
тегишли участка сайлов комиссияси аъзолари
тегишли округ сайлов комиссияси аъзолари, Марказий сайлов комиссияси аъзолари
сиёсий партияларнинг кузатувчилари
оммавий ахборот воситалари вакиллари
фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларининг кузатувчилари
бошқа давлатлар ва халқаро ташкилотлардан кузатувчилар
участкадаги сайловчилар рўйхати бўйича овоз беришда иштирок этувчи сайловчилар

6.

ХАЛҚАРО КУЗАТУВЧИЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ ВА ФАОЛИЯТЛАРИНИНГ
КАФОЛАТЛАРИ
Хорижий (халқаро) кузатувчилар Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бўлиши вақтида
Ўзбекистон Республикаси ҳимояси остида бўладилар ва уларнинг қонун
ҳужжатларида белгиланган ҳуқуқ ва эркинликлари таъминланади.
Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги, МСК, округ сайлов комиссиялари,
участка сайлов комиссиялари ўз ваколатлари доирасида хорижий (халқаро)
кузатувчилар фаолиятига кўмаклашади.
Сайлов комиссиялари хорижий (халқаро) кузатувчини мандати ва шахсини
тасдиқловчи ҳужжатига асосан рўйхатга олгандан кейин унга ўз ваколатларини
тўлақонли ҳамда тўсқинликсиз амалга ошириши учун шароит яратиб беради.
Хорижий (халқаро) кузатувчилар ўз фаолиятларини мустақил равишда амалга
оширадилар.

7.

МАҲАЛЛИЙ КУЗАТУВЧИЛАР ВА ВАКОЛАТЛИ ВАКИЛЛАРНИНГ ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ
Маҳаллий кузатувчиларнинг
ҳуқуқ ва мажбуриятлари
Сиёсий партияларнинг
ваколатли вакиллари
Оммавий ахборот
воситаларининг вакиллари
Маҳаллий кузатувчилар – тегишли тартибда бериладиган мандатга биноан сайлов
участкаларида ҳозир бўладиган сиёсий партияларнинг, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш
органларининг вакилларидир.
14 та
Сайлов округлари
сони
10 814 та
Сайлов участкалари
сони

8.

МАҲАЛЛИЙ КУЗАТУВЧИЛАРНИНГ МАҚСАД ВА ВАЗИФАЛАРИ
Сайловга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказишга доир барча тадбирларда, шунингдек ҳар бир
сайлов участкасида сайлов куни овоз бериш ва овозларни санаб чиқиш жараёнларида
кузатувчи қатнашиш ҳуқуқига эга.
Сайлов комиссиялари кузатувчини
мандати ва шахсини тасдиқловчи
ҳужжатига асосан рўйхатга олгандан
кейин унга ўз ваколатларини
тўлақонли ҳамда тўсқинликсиз
амалга ошириши учун шароит
яратиб беради
УЧАСТКА САЙЛОВ
КОМИССИЯСИ
Кузатувнинг мақсади сайловга
тайёргарлик кўриш ва уни ўтказишга
доир барча тадбирларда сайлов
қонунчилигига риоя этилиши устидан
жамоатчилик назоратини
амалга оширишдан иборат.

9.

МАҲАЛЛИЙ КУЗАТУВЧИЛАР ФАОЛИЯТИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ
Ўзбекистон
Jupiter is a gasРеспубликаси
giant and also theСайлов
кодекси
(8,11,14,33,50,54-58
biggest planet
in the Solar System ва 102моддалари).
Ўзбекистон
Jupiter
is a gasРеспубликасининг
giant and also
“Сиёсий
the
biggest партиялар
planet in the Solar
тўғрисида”ги қонуни
System
Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссиясининг
2019 йил 5 октябрдаги 951-сон қарори билан тасдиқланган
Сиёсий партиялар ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш
органларидан кузатувчилар тўғрисидаги низомда
белгиланган.
Ўзбекистон Республикасининг “Фуқароларнинг
ўзини
органлари
Jupiter is
a gas ўзи
giantбошқариш
and also the biggest
planet тўғрисида”ги
in the Solar System
қонуни

10.

КУЗАТУВЧИЛАР ФАОЛИЯТИНИ РАСМИЙЛАШТИРИШ
Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловида
кузатувчиларнинг ҳужжатларини расмийлаштириш тартиби
Сиёсий партиянинг туман (шаҳар) ташкилоти
Ўзбекистон Республикаси Президентлигига,
ушбу сиёсий партиядан кўрсатилган номзод
рўйхатга олинган кундан бошлаб округ сайлов
комиссиясига ариза билан мурожаат қилади.
Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари
округ сайлов комиссияси тузилганидан кейин
уларга ариза билан мурожаат қилади.
аризага кузатувчиларнинг рўйхати
(исми-фамилияси, лавозими, яшаш
манзили ва телефон рақами
кўрсатилган ҳолда), уларнинг
шахсини тасдиқловчи ҳужжат
нусхалари, 3х4 см. ўлчамдаги икки
дона фотосурат илова қилинади
сиёсий партиялар ва фуқароларнинг ўзини
ўзи бошқариш органлари
ўз кузатувчилари тўғрисида округ сайлов
комиссияларига сайловга камида ўн кун
қолгунга қадар мурожаат қилиши мумкин

11.

КУЗАТУВЧИЛАР ФАОЛИЯТИНИ РАСМИЙЛАШТИРИШ
Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловида
кузатувчиларнинг ҳужжатларини расмийлаштириш тартиби
округ сайлов комиссияси сиёсий партия
ташкилотининг ва фуқароларнинг ўзини ўзи
бошқариш органининг аризасини олгандан
кейин беш кун ичида қарор қабул қилади ва
кузатувчи учун мандат беради
мандатда сиёсий партияни бошқа
сиёсий партиядан ва фуқароларнинг
ўзини ўзи бошқариш органларидан
фарқлаш учун алоҳида белгилар
(мандат ранги ёки бошқа) акс
эттирилиши мумкин
сиёсий партия ташкилоти ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари
округ сайлов комиссиясидан мандатларни олгандан сўнг уларни кузатувчиларга
етказилишини таъминлайди

12.

КУЗАТУВЧИЛАР ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ
Кузатувчилар сайлов жараёнларида қуйидаги
ҳуқуқларга эгадир:
сайлов комиссияларининг
мажлисларида ҳозир бўлиш
сайлов участкасида ҳозир
бўлиш, тайёргарлик
ишларининг боришини,
яширин овоз бериш
кабиналарининг ёки
хоналарининг
жойлаштирилишини ва сайлов
қутиларининг муҳрланишини,
фуқароларнинг рўйхатга
олинишини, сайлов
бюллетенларининг уларга
берилишини кузатиш
номзодлар кўрсатишга
бағишланган йиғилишларда,
номзодларнинг сайловчилар билан
учрашувларида иштирок этиш
сайлов куни овоз бериш
жараёнини кузатиш

13.

КУЗАТУВЧИЛАР ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ
Кузатувчилар сайлов жараёнларида қуйидаги
ҳуқуқларга эгадир:
муддатидан олдин овоз беришни
ўтказиш вақти ва жойи ҳақида
хабардор бўлиш ҳамда ушбу
жараённи кузатиш;
овозлар санаб чиқилаётганда ва
сайлов комиссиясининг
баённомаси тузилаётганда
ҳозир бўлиш
сайловчининг турган жойида унинг
рухсати билан овоз бериш жараёнини
кузатиш
сайлов натижалари тўғрисидаги
ҳужжатларнинг тегишли сайлов
комиссияси томонидан
тасдиқланган кўчирма нусхаларини
сўраш ва олиш

14.

КУЗАТУВЧИЛАР ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ
Кузатувчилар сайлов жараёнларида қуйидаги
ҳуқуқларга эгадир:
сайлов жараёни ва овоз беришнинг
яширинлигини бузмасдан фото,
видео, аудио ёзувларни амалга
ошириш (қамоқда сақлаш ва
озодликдан маҳрум этиш жойлари,
ҳарбий қисмлар, даволаш
муассасалари бундан мустасно)
округ сайлов комиссияси
томонидан участка сайлов
комиссияларидан овозларни
санаб чиқиш натижалари
тўғрисидаги баённомаларни
қабул қилиб олиш ҳамда округ
бўйича сайлов натижаларини
аниқлаш жараёнида ҳозир
бўлиш
кузатув натижалари тўғрисида
оммавий ахборот воситалари
вакилларига мурожаат қилиш
ҳарбий қисмларда, қамоқда
сақлаш ва озодликдан маҳрум
этиш жойларида тузилган сайлов
участкаларига бориши ҳақида
камида уч кун олдин участка
сайлов комиссиясини хабардор
қилиш

15.

КУЗАТУВЧИЛАР ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ
Кузатувчилар сайлов жараёнларида қуйидаги
ҳуқуқларга эгадир:
агар сайлов участкасида сайлов
қонунчилиги талаблари
бузилишига йўл қўйилган деб
ҳисоблаш учун асослар бўлса, ўз
кузатувлари тўғрисида ушбу
участка сайлов комиссияси
аъзоларига уларнинг ишига
аралашмаган ҳолда маълум
қилиш
сайлов тўғрисидаги
қонунчилик ҳужжатлари
ҳақида, шунингдек сайловга
тайёргарлик кўриш ва унинг
ўтказилиши бўйича ўз
фикрини баён қилиш
ҳуқуқига эга

16.

КУЗАТУВЧИЛАР ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ
ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикаси Конституциясига,
Сайлов кодексига, Марказий сайлов комиссиясининг
қарорларига амал қилиши
барча даражадаги сайлов комиссияларига, давлат ҳокимияти ва
бошқарув органлари ва бошқа ташкилотларга ташриф
буюрганида унга берилган мандатни ҳамда ўз шахсини
тасдиқловчи ҳужжатни ёнида олиб юриши ҳамда мансабдор
шахслар талабига мувофиқ уларни кўрсатиши
ўз хулосаларини шахсан ўтказилган кузатув ва ҳақиқий
материаллар билан асослаши шарт.

17.

КУЗАТУВЧИЛАР ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ
КУЗАТУВЧИЛАРГА САЙЛОВ ЖАРАЁНИДА ҚУЙИДАГИЛАР МАН
ЭТИЛАДИ
сайловчи сайлов бюллетенига ўз белгисини
қўяётган пайтда овоз бериш кабинасида ёки
хонасида бўлиш
сайловчиларга таъсир ўтказиш, бирон бир
ташвиқот материали ёки адабиётини тарқатиш
сайловчилардан улар кимни ёқлаб овоз
берганликларини суриштириш ёки
сайловчиларга бюллетенга белги қўйишда
бирон бир тарзда ёрдам кўрсатиш

18.

МАҲАЛЛИЙ КУЗАТУВЧИЛАР ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ
участка сайлов комиссиясининг фаолиятига, шу жумладан сайлов
муҳрланаётган, очилаётган, овозлар санаб чиқилаётганда аралашиш
қутилари
сайлов куни ва овоз бериш бошланишидан бир кун олдин жамоатчилик фикри
сўровлари натижаларини, сайлов натижалари прогнозларини, ўтказилаётган сайлов
билан боғлиқ бошқа тадқиқотларни эълон қилиш

19.

СИЁСИЙ ПАРТИЯЛАРНИНГ ВАКОЛАТЛИ ВАКИЛЛАРИ
СИЁСИЙ ПАРТИЯЛАРНИНГ ВАКОЛАТЛИ ВАКИЛИ ФАОЛИЯТИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ
Сайлов кодекси, Ўзбекистон Республикасининг “Сиёсий партиялар тўғрисида”ги қонуни ва Ўзбекистон
Республикаси Марказий сайлов комиссиясининг 2019 йил 11 сентябрдаги 935-сон қарори билан тасдиқланган
Сиёсий партиянинг ваколатли вакили тўғрисидаги низомда белгиланган.

20.

СИЁСИЙ ПАРТИЯЛАРНИНГ ВАКОЛАТЛИ ВАКИЛЛАРИ
“Сиёсий партиянинг ваколатли вакили тўғрисида”ги Низомнинг 3 ва 6-бандлари
Ўзбекистон Республикаси Президентлигига
номзодлар кўрсатган сиёсий партия сайлов
комиссиясининг мажлисларида, ҳужжатларни
топширишда, имзо варақалари тўғри
тўлдирилганлигини текширишда, сайлов
участкасида овозларни санаб чиқишда
иштирок этиш учун ваколатли вакил
тайинлашга ҳақли
Сиёсий партияларнинг ваколатли
вакиллари шахсини тасдиқловчи
ҳужжатни, сиёсий партия томонидан
берилган ҳужжатни ва тегишли сайлов
комиссиясининг мандатини ўз ёнида
олиб юриши шарт

21.

СИЁСИЙ ПАРТИЯЛАРНИНГ ВАКОЛАТЛИ ВАКИЛЛАРИНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ
сайлов комиссиясининг мажлисларида, сайлов комиссияларига ҳужжатларни, шу
жумладан тўпланган имзо варақларини топширишда, имзо варақалари тўғри
тўлдирилганлигини текширишда, сайлов участкасида овозларни санаб чиқишда
иштирок этишга
участка
сайлов
комиссиясининг
баённомаси
билан
танишиш,
шу жумладан участка сайлов комиссияси баённомасининг тасдиқланган кўчирма
нусхасини олишга ҳақли
сиёсий партиянинг ваколатли вакили такрорий
овоз бериш
ҳам сайлов участкасида овозларни санаб чиқишда ҳозир бўлиши мумкин
пайтида

22.

ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИ ВАКИЛЛАРИНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ
Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссиясининг 2019 йил 5 октябрдаги 952-сон қарори билан
тасдиқланган Сайлов кампанияси даврида оммавий ахборот воситалари вакилларини аккредитациядан
ўтказиш тартиби тўғрисидаги низом
сайловга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказишга доир барча тадбирларни ёритиш;
сайлов комиссияларининг мажлисларида ҳозир бўлиш;
сайлов комиссияларининг қарорлари нусхаларини ОАВда ёритиш учун олиш;
номзодлар кўрсатишга бағишланган йиғилишларда, номзодларнинг сайловчилар билан
учрашувларида иштирок этиш;
муддатидан олдин овоз беришни ўтказиш вақти ва жойи ҳақида хабардор бўлиш ҳамда ушбу
жараённи кузатиш;

23.

ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИ ВАКИЛЛАРИНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ
Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссиясининг 2019 йил 5 октябрдаги 952-сон қарорига билан
тасдиқланган Сайлов кампанияси даврида оммавий ахборот воситалари вакилларини
аккредитациядан ўтказиш тартиби тўғрисидаги низом
сайлов куни овоз бериш хоналарида, шу жумладан овозларни санаб чиқишда ҳозир бўлиш;
сайлов жараёни ва овоз беришнинг яширинлигини бузмасдан фото, видео, аудио ёзувларни амалга
ошириш (қамоқда сақлаш ва озодликдан маҳрум этиш жойлари, ҳарбий қисмлар, даволаш
муассасалари бундан мустасно);
сайловчининг турган жойида унинг рухсати билан овоз бериш жараёнида ҳозир бўлиш;
округ сайлов комиссияси томонидан участка сайлов комиссияларидан овозларни санаб чиқиш
натижалари тўғрисидаги баённомаларни қабул қилиб олиш ҳамда округ бўйича сайлов
натижаларини аниқлашда ҳозир бўлиш;
сайловга тайёргарлик кўриш ва унинг ўтказилиши бўйича ўз фикрини баён қилиш.

24.

ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ ВАКИЛЛАРИГА ҚУЙИДАГИЛАР МАН ЭТИЛАДИ
Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссиясининг 2019 йил 5 октябрдаги 952-сон қарори билан
тасдиқланган Сайлов кампанияси даврида оммавий ахборот воситалари вакилларини аккредитациядан
ўтказиш тартиби тўғрисидаги низом
конституциявий тузумни зўрлик билан ўзгартиришни мақсад қилиб қўювчи, республиканинг суверенитети,
яхлитлиги ва хавфсизлигига, фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқ ва эркинликларига қарши чиқувчи,
урушни, ижтимоий, миллий, ирқий ва диний адоватни тарғиб қилувчи, халқнинг соғлиғи ва маънавиятига
тажовуз қилувчи ахборотларни тарқатиш;
сайловчиларга таъсир ўтказиш, қонунга хилоф равишда бирон-бир ташвиқот материали ёки адабиётини
тарқатиш;
сайловчи сайлов бюллетенига ўз белгисини қўяётган пайтда овоз бериш кабинасида ёки хонасида бўлиш;
сайловчилардан улар кимни ёқлаб овоз берганликларини суриштириш ёки сайловчиларга бюллетенга
белги қўйишда бирон-бир тарзда ёрдам кўрсатиш;
участка сайлов комиссиясининг фаолиятига, шу жумладан сайлов қутилари муҳрланаётган, очилаётган,
овозлар санаб чиқилаётганда аралашиш;
сайлов куни ва овоз бериш бошланишидан бир кун олдин жамоатчилик фикри сўровлари натижаларини,
сайлов натижалари прогнозларини, ўтказилаётган сайлов билан боғлиқ бошқа тадқиқотларни эълон
қилиш.

25.

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН
РАҲМАТ!