Suv xo’jaligi menejmenti boshqaruvning tashkiliy tuzilmasi

1.

SUV XO’JALIGI MENEJMENTI
BOSHQARUVNING TASHKILIY
TUZILMASI

2.

REJA:
Tashkilot tuzilmasi va uning shakllari
Tashkiliy tuzilma turlari
Boshqaruv tashkiliy tuzilmasi diagnostikasi
Tashkiliy tuzilmalarni loyihalash

3.

TUZILMA so’zi tarkibiy qismlarining jamlanmasini,
tizimni muayyan yahlitlik sifatida harakterlovchi
organlararo aloqalar va munosabatlar uyg’unligini
bildiradi
Menejmentning tashkiliy tuzilmasi korxona maqsad
va vazifalari, korxonaning ishlab chiqarish
hamda boshqaruv funksiyalari, ichki va tashqi
muhit omillari kabi qator shart-sharoitlardan
kelib chiqadi
Tashkiliy tuzilma tashkilot bo’linmalari va xodimlari
o’rtasida boshqaruv maqsadlari hamda vazifalarining
taqsimoti bilan tavsiflanadi
Boshqaruv tuzilmasi – boshqaruvchilik qarorlarini
qabul qilish va ijobat etish bo’yicha mehnat
bo’linishining tashkiliy shaklidir

4.

Tuzilma inson va moddiy
resurslarni birlashtirib, ular
o’rtasidagi aloqalarni tartibga
soladi
Tashkiliy tuzilmalar tashkilot
maqsadlariga yetish uchun
shakllantiriladi
Boshqaruv tashkiliy tuzilmasiboshqarayotgan va boshqarilayotgan
tizimlar o’rtasidagi o’zaro aloqani
ta’minlaydi

5.

Tashkiliy tuzilmaning asosiy qoidalari:
1
2
3
4
• Firma tashkiliy tuzilmasi menejment barcha funksiyalarining koordinatsiyasini
ta’minlaydi
• Huquq va majburiyatlarni aniq belgilab beradi
• Firmaning samarali faoliyati, uning yashab ketishi va gullab yashnashi tashkiliy
tuzilmaga bog’liq
• Muayyan firmada qabul qilingan tashkiliy tuzilma uning xodimlari tashkiliy
hatti-harakatini, ya’ni menejment uslubi va jamoa mehnati sifatini belgilaydi

6.

Tashkilot boshqaruvi tuzilmasida
quyidagi shakllar mavjud:
Boshqaruv bo’g’inlari
(bo’limlar)
Darajalari (pog’onalari)
Gorizontal va vertikal
aloqalar

7.

Boshliq
Boshliq o’rinbosari
Uchastka boshlig’i
Prorablik
Katta ustalar (ustalar)
Brigadirlar
Tashkilot
boshqaruvining
namunaviy piramidali
tuzilmasi

8.

Tashkiliy tuzilmaning eng asosiy
shakllari
1
•Rasmiy va
norasmiy
2
•Mexanistik va
organik

9.

Yo’nalishli
Funksional
Tashkiliy
tuzilma
turlari
Yo’nalishlifunksional
(shtabli)
Matritsali

10.

Natija-uchburchak prinsipi bo’yicha boshqaruv
yo’nalishli tizimining sxemasi
1
5
2
3
6
7
8
9
4
10

11.

Boshqaruv yo’nalishli tashkiliy
tuzilmasi sxemasi
Bosh direktor
Ishlab chiqarish
bo’yicha direktor
Sex boshlig’i
Katta usta
1uchastka
ustasi
2uchastka
ustasi
Sex boshlig’i
Sex boshlig’i
Katta usta
5uchastka
ustasi
6uchastka
ustasi

12.

Yo’nalishli tuzilmaning kamchilik va
ustunliklari:
Ustunliklar
Kamchiliklar
1) Idora qilishning birligi va
aniqligi;
2) Ijrochilar harakatlarining
muvofiqlashganligi;
3) Boshqaruv soddaligi (bitta
aloqa kanali);
4) Aniq ifodalangan javobgarlik;
5) Qarorlar qabul qilishda
operativlik;
6) O’z bo’linmasi faoliyati yakuniy
natijalari uchun javobgarligi.
1) Har tomonlama tayyorlangan
bo’lishi shart rahbarga yuqori
talablar;
2) Rejalashtirish va qarorlar
tayyorlash bo’yicha
bo’g’inlarning yo’qligi;
3) Axborot bilan ortiqcha
yuklanganlik, bo’ysunuvchilar,
yuqori tuzilmalar bilan
kontraktlar ko’pligi;
4) Instansiyalar o’rtasida mushkul
aloqalar;
5) Boshqaruv tepasida hokimiyat
konsentratsiyasi.

13.

Bosh
menejer
A funksional
rahbar: rejalashtirish
funksiyasi
Bo’lim-rejalovchi
Tashkilot
boshqaruvining
funksional tashkiliy
tuzilmasi sxemasi
B funksional rahbar:
rejalashtirish
funksiyasi
Bo’lim-tashkiliy

14.

Funksional tuzilmaning
ustunlik va kamchiliklari
Ustunliklar
Kamchiliklar
1) Muayyan funksiyalar amalga
oshirilishi uchun javob beradigan
mutahassislarning yuksak
kompetentligi;
2) Yo’nalish menejerlarini ayrim
maxsus masalalar hal etilishidan
ozod etish;
3) Hodisalar hamda jarayonlarni
standartlashtirish, qoliplashtirish
va dasturlashtirish;
4) Boshqaruvchilik funksiyalarini
bajarishda dubllashtirish va
paralelizmning mustasno qilinishi;
5) Keng ixtisosli mutaxassislarga
ehtiyoj namoyishi.
1) “O’z” bo’linmalarining maqsadlari
va vazifalari ijobat etilishidan
haddan ziyod manfaatdorlik;
2) Turli funksional xizmatlar
o’rtasidagi doimiy o’zaro
aloqalarni saqlashdagi
mushkulliklar;
3) Haddan ziyod markazlashtirish
tamoyillarining paydo bo’lishi;
4) Qarorlar qabul qilinishining uzoq
davom etishi;
5) O’zgarishlarga qiyinlik bilan
reaksiya bildiruvchi, nisbatan
qotib qolgan tashkiliy shakl.

15.

Yo’nalishli-funksional
(shtabli) tashkiliy tuzilma
sxemasi
Yuridik xizmat
Bosh
boshqaruvchi
Ijtimoiy tadqiqotlar
sektori
Texnik direktor
Zaxiralar boshqaruvi
bo’yicha direktor
Marketing bo’yicha
direktor

16.

Yo’nalishli-funksional (shtabli)
tashkiliy tuzilma ustunlik va
kamchiliklari
Ustunliklar
Kamchiliklar
Xodimlarning ixtisoslashishi
bilan bog’liq qarorlar va
rejalarning yanada chuqur
tayyorlanishi;
Bosh yo’nalish menejerini
muommolarning teran
tahlilidan ozod etish;
Maslahatchilar va
ekspertlarni jalb etish
imkoniyati.
Ishlab chiqarish bo’linmalari
o’rtasida gorizontal darajada qalin
o’zaro aloqalar va o’zaro
ta’sirlarining yo’qligi;
Yetarlicha aniq bo’lmagan
javobgarlik, zero qarorni
tayyorlovchi odatga ko’ra uning
ijobat etilishida qatnashmaydi;
Vertikal bo’yicha haddan ziyod
rivojlangan o’zaro ta’sir tizimi,
aynan: boshqaruv ierarxiyasi
bo’yicha bo’ysunish, ya’ni haddan
ziyod markazlashtirishga bo’lgan
tamoyil.

17.

Boshqaruv matritsali tuzilmasining
sxemasi
Aksiyadorlik
jamiyati
Prezident
vertikal
bo’yicha
gorizontal
bo’yicha
KIITB (HIOKR)
Ishlab chiqarish
Kotib
Ta’minot
Dastur
(dastur
direktori)
O’rinbosar
Ijrochilar
1-sonli loyiha
2-sonli loyiha
1-sonli loyiha
rahbari
………
O’rinbosar
………
Ijrochilar
………

18.

Matritsali tuzilmaning
ustunlik va kamchiliklari
Ustunliklar
Kamchiliklar
1)Tashkilotning o’zgarayotgan ichki
va tashqi sharoitlariga tez
reaksiya bildirish va moslashish
imkoniyati;
2)Funksional tuzilmalar bilan faol
o’zaro ta’sirda bo’luvchi dasturiy
bo’linmalarni shakllantirish
hisobidan ma’muriy-boshqaruv
hokimiyatining ijodiy faolligini
yuksaltirish;
3)Mehnat faoliyati turli hillarini
ixtisoslashtirish hisobidan
kadrlardan ratsional foydalanish.
1)Bo’ysunishning murakkab tuzilmasi
natijasida topshiriqlar
ustuvorliklarini belgilash va
ularning bajarilishi uchun vaqtni
taqsimlash bilan bog’liq
muommolar yuzaga keladi;
2)Dastur rahbarlari o’rtasida
nosog’lom raqiblik “ruhi”
mavjudligi;
3)Maqsadlar bo’yicha boshqaruv
vazifalari o’rtasidagi kuchlar
“o’zaro nisbati” ni doimiy nazorat
qilish zaruriyati;
4)Yangi dastur bo’yicha ishlar uchun
kerakli ko’nikmalarni egallashda
qiyinchiliklar.

19.

Boshqaruvda tashkiliy tuzilmalarni takomillashtirishda
quyidagi metod va uskunalar qo’llaniladi:
Tashkiliy
munosabatlar
tasvirining grafik
metodlari
Tashkiliy
diagnostika
Tashkiliy loyihalash
Tashkiliy tahlil
Tashkiliy
me’yorlash

20.

1. Tashkiliy diagnostika metodi
boshqaruv tizimining turli
“kasalliklarini” o’rganish, ularning
turlarini va kelib chiqishini belgilab
beradi
metodlar
2. Tashkiliy tahlil metodi
hodisalarning suratini, zohirini,
siyratini, mohiyatini o’ganib,
ularni tarkibiy qismlarga
bo’ladi

21.

3. Tashkiliy me’yorlash
metodi tashkiliy tahlilning
muhim metodi hisoblanadi
va u yordamida loyihalashda
asosiy me’yoriy baza
yaratiladi
4. Tashkiliy loyihalash
metodi tashkiliy me’yorlash
metodiga asoslangan holda
olib boriladi
5. Tashkiliy munosabatlar
tasvirining grafik metodi
o’rganilayotgan hodisa va
jarayonlarni modellashtirib,
grafiklar yordamida
ko’rgazmali tasvir hosil
qilishga xizmat qiladi

22.

Tashkiliy tuzilmani loyihalash uch
bosqichi:
Tashkiliy
tuzilma
tahlili
Loyihalash
Samaradorlik
baholanishi

23.

Tashkiliy tuzilma tahlilida baxolash mezonlari:
• Bo’linmalarni qayta
guruhlash, vakolat va
javobgarlik taqsimoti,
zaruriy oraliq bo’g’inlarni
yaratish, ayrim bo’g’inlarni
mustaqil tuzilmalarga
ajratish
• Markazlashtirish va
markazsizlantirish
o’rtasidagi o’zaro nisbat
Boshqaruv
prinsiplari
Boshqaruv
apparati
Boshqaruv
funksiyalari
Xo’jalik
faoliyati
• Strategik rejalarni
kuchaytirish, mahsulot
sifati nazoratini
kuchaytirish, aksiyalarni
sotish yo’li bilan
xodimlarni ishga jalb etish
Texnologik jarayonni
o’zgartirish, firmalararo
hamkorlikni
chuqurlashtirish,
tashkilotni qayta jihozlash

24.

Tashkiliy tuzilmani loyihalashda asosiy
metodlar:
Analogiyalar
Ekspert
Maqsadlarni
tuzilmalashtirish
Tashkiliy
modellashtirish

25.

Analogiyalar – o’xshash
tashkilotlardagi boshqaruv
tuilmasini loyihalash tajribasidan
foydalanishni ko’zda tutadi
Ekspert – ekspert mutahassislarning
takliflarini o’rganishga asoslanadi.

26.

Maqsadlarni tuzilmalashtirish –
tashkilot maqsadlari tizimi va uning
ishlab chiqilayotgan tuzilma bilan
keyingi almashinuvi ishlab
chiqilishini nazarda tutadi.
Tashkiliy modellshtirish – tashkiliy
qarorlar ratsionalligi darajasini
baholash mezonlarini aniq
shakllantirishga imkon beradi.

27.

optimallik
operativlik
barqarorlik
Tashkiliy
tuzilmaga
talablar
moslashuv
ishonchlilik
chanlik
tejamlilik

28.

E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAXMAT