«Память нашу не стереть с годами. Память нужна живым». Город Славгород

1.

«ПАМЯТЬ НАШУ НЕ
СТЕРЕТЬ С ГОДАМИ.
ПАМЯТЬ НУЖНА ЖИВЫМ»

2.

НЕМНОГО О МОЕЙ МАЛОЙ
РОДИНЕ
Я живу в городе Славгороде ,
Могилевская область.
Самое известное и крупное древнее
городище расположено на Замковой
горе, на высоком правом берегу р.
Сож, около устья р. Проня, его
культурный пласт составляет 1,8 м,
также древние городищи находятся в
д. Азаричи, д. Васьковичи, д. Красная
Слобода.
Город Прупой впервые
упоминается в 1136г. в «Уставной
грамоте Смоленской епископской
кафедры». Основателем города в
составе Смоленского княжества был
Святой Благоверный Великий князь
Ростислав-Михаил.
На протяжении веков название города
видоизменялось из Прупоя – в
Пропошенск, Пропольск, Пропойск
и Славгород.

3.

СЛАВГОРОД В ПЕРИОД ВЕЛИКОЙ
ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОЙНЫ
14 ИЮЛЯ 1941 ГОДА ПРОПОЙСКИЙ РАЙОН БЫЛ ОККУПИРОВАН ФАШИСТАМИ.
860 ДНЕЙ И НОЧЕЙ ЖИТЕЛИ МУЖЕСТВЕННО БОРОЛИСЬ ПРОТИВ
ОККУПАНТОВ.
В РАЙОНЕ ДЕЙСТВОВАЛО 16 ПАРТИЗАНСКИ Х ФОРМИРОВАНИЙ, 11 ПАРТИЙНОКОМСОМОЛЬСКИХ ПОДПОЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ . ВАЖНУЮ РОЛЬ В
ОРГАНИЗАЦИИ ПАРТИЗАНСКО Й БОРЬБЫ СЫГРАЛ ОСОБЫЙ РЕЙДОВЫЙ ПОЛК
«ТРИНАДЦАТЬ», КОТОРЫМ КОМАНДОВАЛ ГЕРОЙ СОВЕТСКОГО СОЮЗА
СЕРГЕЙ ВЛАДИМИРОВИЧ ГРИШИН .
25 НОЯБРЯ 1943 ГОДА РАЙОН БЫЛ ОСВОБОЖДЁН.
ЗА ОСВОБОЖДЕН ИЕ РАЙОНА ЗВАНИЕ ГЕРОЯ СОВЕТСКОГО СОЮЗА БЫЛО
ПРИСВОЕНО ВЯЧЕСЛАВУ ЧЕМОДУРОВУ И ПОСМЕРТНО ПЕТРУ ПОНАМАРЁВУ ,
УРОЖЕНЦАМ САРАТОВСКОЙ ОБЛАСТИ.
В 128 ВОИНСКИХ ЗАХОРОНЕНИ ЯХ ПОКОИТСЯ БОЛЕЕ ОДИННАДЦАТИ ТЫСЯЧ
ВОИНОВ И ПАРТИЗАН, СЛОЖИВШИХ ГОЛОВЫ ЗА ОСВОБОЖДЕН ИЕ
СЛАВГОРОДЧИН Ы . ВОЙНА НАНЕСЛА ОГРОМНЫЙ МАТЕРИАЛЬНЫЙ УЩЕРБ
РАЙОНУ, БЫЛИ РАЗРУШЕНЫ М. ПРОПОЙСК, 51 ИЗ 106 ДЕРЕВЕНЬ, УБИТО 661
МИРНЫХ ЖИТЕЛЕЙ.
БОЛЕЕ ДВУХ ТЫСЯЧ СЛАВГОРОДЧАН ЗА МУЖЕСТВО И ОТВАГУ,
ПРОЯВЛЕННЫЕ В ГОДЫ ВЕЛИКОЙ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОЙНЫ, ОТМЕЧЕНЫ
ОРДЕНАМИ И МЕДАЛЯМИ. ПОЛНЫМИ КАВАЛЕРАМИ ОРДЕНОВ СЛАВЫ
ВЕРНУЛИСЬ НА РОДИНУ Р. Т. КРОТОВ, П. М. ЛЕВКОВ.
ОТМЕЧАЯ МУЖЕСТВО И СТОЙКОСТЬ ТРУДЯЩИХСЯ РАЙОНА В БОРЬБЕ ПРОТИВ
НЕМЕЦКО-ФАШИСТСКИХ ЗАХВАТЧИКОВ, ПРЕЗИДИУМ ВЕРХОВНОГО СОВЕТА
СССР УКАЗОМ ОТ 23 МАЯ 1945 ГОДА ПЕРЕИМЕНОВАЛ ГОРОДСКОЙ ПОСЁЛОК
ПРОПОЙСК В ГОРОД СЛАВГОРОД.

4.

ШКИРМАНКОВ ФЕЛИКС
ВЛАДИМИРОВИЧ 27.05.192604.01.2021

5.

Феликс Шкирманков родился 27 мая 1926 году в Пропойске. С июля 1941
г. по ноябрь 1943 г. принимал активное участие в партизанском движении
в Беларуси.
Разведчик партизанской бригады № 2 им. Л.М. Доватора.
При проведении партизанских операций
трижды ранен: тяжело (14.8.1941) в районе г. Мозыря, легко (12.8.1942)
в районе пос. Ушачи и тяжело (4.2.1943) в районе Вильно.
31.12.1944 – окончил Московское КВИУ. Младший лейтенант.
Убыл (2.1.1945) в Действующую армию на 4 Украинский фронт.
Командир разведывательного взвода 113исб 6исбр.
Участвовал в боях на территории Польши и Чехословакии. Войну
закончил под Прагой.
При выполнении задания по минированию переднего края в районе
Бельско-Бяло получил (23.2.1945) ранение в плечо правой руки,
продолжил руководить работой саперов до приказания убыть в
расположение части.

6.

КРАТКОЕ,КОНКРЕТНОЕ ИЗ
ЛИЧНОГО БОЕВОГО ПОДВИГА
Краткое,конкретное узложение личного
боевого подвига или заслуг
Младший лейтенант Шкирманков Ф.В будучи
командиром взвода
Отлично подготовил разЪведчиков и
выполнил задачу инженерной разведки
маршрута поступления гостей 1 Гвардейской
Армии – Морав.острава.
В 1945 г в районе Дройгибель группа
разведчиков во главе с тов. Шкирманковым
захватила, подготовленный немцами к взрыву
железо-бетонный мост длинной 8 шт шириной
8 шт . Группа немецких сапер, охранявшая
мост, была ошеломлена неожиданным
появлением наших разведчиков и их цель
подорвать мост пала неудачей. Захват моста
обеспечил стремительное продвижение наших
гостей.
За умелое выполнение боевых действий
разведки и захват моста младший лейтенант
Шкирманков Ф.В удостоен почетным орденом
«Отечественной войны Второй степени».

7.

ПАРТИЗАНУ
ОТЕЧЕСТВЕННОЙ
ВОЙНЫ” І
СТЕПЕНИ

8.

ОРДЕН КРАСНОГО
ЗНАМЕНИ

9.

МЕДАЛЬ «ЗА ПОБЕДУ
НАД ГЕРМАНИЕЙ В
ВЕЛИКОЙ
ОТЕЧЕСТВЕННОЙ
ВОЙНЕ 1941–1945 ГГ.»

10.

МЕДАЛЬ «ЗА
ОТВАГУ»

11.

ПОДВИГ

12.

13.

НЕЗАБЫЎНАЕ
Прайшло семдзесят год з той ночы, але кожны раз, як надыходзіць свята – Дзень Чырвонай Арміі, а цяпер
Дзень Узброеных Сіл, я вяртаюся ў тую ноч на 23 лютага 1945 года.
…Ішоў апошні год Вялікай Айчыннай вайны. Нашы войскі вялі цяжкія баі за важны стратэгічны пункт
гітлераўскай абароны ў перадгор’і Скалістых Татраў – горад Бельска-Бяла на поўдні Польшчы.
Кожны крок уперад даваўся вялікай крывёю. Было мне тады няпоўных дзевятнаццаць гадоў, і пайшоў другі
месяц як пасля заканчэння Маскоўскага Чырвонасцяжнага ваенна-інжынернага вучылішча быў я на 4-м
Украінскім фронце на пасадзе камандзіра ўзвода 113-га Станіслаўскага ордэнаў Багдана Хмяльніцкага і
Чырвонай Зоркі інжынерна-сапёрнага батальёна.
Недзе праз два тыдні пасля ўступлення на пасаду, у бліндажы, дзе адпачывалі салдаты майго ўзвода, сядзеў
я ў самоце, гледзячы на франтавы асвятляльны прыбор “Кацюшу” – снарадную гільзу ад саракапяткі з
кнотам. Святла мала – копаці шмат. Салдаты храпака задаюць, а мне не спіцца. Гляджу на іх, і адна і тая ж
думка мяне гняце: “За што мне гэткае воінства дасталося?! Ні табе сапраўднай выпраўкі вайсковай, ні
жвавасці. Сонныя мухі, далі Бог, а не салдаты!”
Адарваў мяне ад самотных думак памкамузвода старшы сяржант Гаўрыкаў, ветэран батальёну. Падышоў да
мяне, спытаў дазволу поруч прысесці і ціха гэтак пачаў: “Можа я памыляюся, але здаецца мне, таварыш
малодшы лейтэнант, што Вы крыху разгубіліся, як бы ўзялі пад сумненне здольнасці сваіх салдат?” –
гаворыць, нібыта думкі мае чытае, і гэткім хатнім голасам, што нават мне зрабілася не па сабе – за каго ён
мяне прымае. Я ўжо гатоў быў зрабіць яму заўвагу за нестатутныя паводзіны са сваім камандзірам, але
штосьці мяне ўтрымала. А Гаўрыкаў зрабіў выгляд, што нічога не заўважыў, і кажа: “ Канешне, выгляд у іх
не вельмі страявы, але зноў жа – другі месяц на перадавой. Мяркую, павінны ў хуткім часе змяніць нас,
адвесці на адпачынак, тады мы ўсё ў парадак і прывядзём… Якраз перад Вашым прыбыццём камандзіра
забіла – лейтэнанта нашага.

14.

Амаль год мы з ім бок у бок перадавую пупамі сваімі прасавалі. І ў гразь, і ў снег. Прывыклі да яго… што
казаць, сапраўдны быў чалавек, разумеў салдата. Сам прайшоў у поўнай меры салдацкую навуку. У сорак
трэцім на Курскай дузе пад Панырамі – чулі, мабыць, пра тое пекла? – замяніў забітага камандзіра. З таго
дня ўзводным і застаўся. Потым званне афіцэрскае атрымаў. Не падводзілі мы яго ніколі…”
Доўга мы ў тую ноч з Гаўрыкавым гаварылі. Па праўдзе, дык гаварыў ён, а я слухаў, ды на вус накручваў, бо
было чаму павучыцца ў яго. А на наступны дзень – 22-га лютага гэта было – выклікалі мяне ў штаб
батальёна. Там я даведаўся, што немцы рыхтуюць контрудар на нашым участку. І з гэтай мэтай падцягваюць
танкі і самаходныя гарматы. Атрымаў я тады загад уноч на 23 лютага замініраваць танканебяспечны
напрамак у паласе наступлення нашага стралковага палка.
Звычайна супрацьтанкавыя міны сапёры ставяць у распалажэнні сваіх войск. На гэты раз трэба было
паставіць міны ўперадзе нашых пазіцый – на нейтральнай паласе. Што казаць, гэта была вельмі важная і
небяспечная баявая задача.
Як сцямнела выйшлі мы на заходні рубеж – у акопы стралковай роты. У кожнага салдата па дзве
супрацьтанкавыя міны.
Камандзіра стралковай роты я знайшоў у падвале разбуранага снарадамі цаглянага будынка. Удакладніў
выяўленыя агнявыя кропкі немцаў, дамовіўся аб агнявой падтрымцы на выпадак, калі нас выявяць немцы.
Здаецца, усё, можна пачынаць.
…Застаўся ззаду апошні кулямётны разлік нашай вартавой аховы – мы на нейтральнай паласе. Да немцаў не
болей чым сто пяцьдзясят метраў. Нячутна, зліваючыся з мясцовасцю, паўзуць уперад сапёры. Кожны ведае
сваё месца, сваю задачу.
На перадавой камандзір узвода заўсёды разам са сваімі салдатамі, і ўсё ў яго з сабой: і штаб, і першы, і другі
эшалон, і тылы, і рэзервы, і сам ён увесь на вачах у сваіх падначаленых.
Я паўзу поруч з камандзірам першага аддзялення сяржантам Ягоркіным. Яму ўжо за сорак, бацька траіх
дзяцей. Справа ад мяне яфрэйтар Вяпрыцкі. Лёгкі подых ветру з боку немцаў. Гэта спрыяе нам. Мне вядома,
што яны ў паўразбураным будынку фальварка за яблыневым садам, у якім нам трэба паставіць міны. На
мапе, дарэчы, фальварк так і называецца – “Яблунуўка”.
БІ вось тут, калі пачалі ставіць міны, мне сорамна зрабілася за свае паспешлівыя думкі ў мінулую ноч. Як
гэтыя, на першы погляд нязграбныя салдаты, спрытна рабілі сваю справу!

15.

Нам заставалася паставіць апошні шэраг мін – гэта на паўгадзіны як нас выявілі немцы. Узвілася
ракета, другая, адразу некалькі і “слова ўзялі” кулямёты. Шчыльнасць агню была такая, што не
магчыма было ўзняць галавы, каб нешта бачыць. Адыходзіць нельга, бо ўсе міны пастаўлены.
Перадавая на тое і перадавая, каб па ёй стралялі калі і каму захочацца. Не адляжышся, не спашлешся
на тое, маўляў, такая страляніна была, што не дала магчымасці выканаць заданне. І салдат гэта добра
ведае, таму ўсе працягвалі рабіць сваю справу: хто капаў ямкі пад міны, хто ўладкоўваў туды міны,
апошні ў гэтым ланцужку рабіў самую адказную работу – устаўляў узрывацель і маскіраваў міну.
Я заносіў месца пастаноўкі кожнай міны ў фармуляр міннага поля, уціснуўшыся ў невялічкую
лажбінку. Мне заставалася нанесці некалькі ўмоўных знакаў, як раптам адчуў балючы ўдар у правае
плячо і аловак выпаў з пальцаў. Што здарылася, я адразу зразумеў – куля знайшла мяне. Што рабіць?
Перавязку самому не зрабіць, а клікаць кагосьці з салдат – гэта значыць затрымаць выкананне
баявога задання, паставіць пад пагрозу жыцці сваіх падначаленых. Агледзеўся я і заўважыў недалёка
больш надзейнае сховішча – нешта накшталт канаўкі і запоўз туды. Ляжу, чакаю, калі камандзіры
аддзяленняў пачнуць дакладваць аб заканчэнні работы, бо толькі тады я магу даць загад адыходзіць.
Добра, што нас падтрымала пяхота, як і дамаўляліся, гэта нам вельмі дапамагло. Неўзабаве да мяне
пачалі падпаўзаць камандзіры аддзяленняў і дакладваць, што міны пастаўлены. Аддаў я загад
адыходзіць, а сам паўзці па-пластунску не магу – рука параненая не дазваляе. Паклалі мяне на
плашч-палатку і выцягнулі з-пад агню. Спусціліся зноў да камандзіра роты. Там мне зрабілі
перавязку. Добра, што куля была не разрыўная, інакш застаўся б я без рукі. Паглядзелі на гадзіннік –
трэцяя гадзіна ночы. Выходзіць, што надышло свята – Дзень Чырвонай Арміі. Лейтэнант наліў з
біклажкі франтавыя сто грамаў. Мы павіншавалі адзін аднаго са святам, хвілін з пяць пагаманілі і
развіталіся.

16.

Немцы на світанку пачалі танкавую атаку, але, згубіўшы на нашых мінах два танкі, павярнулі
ўбок, а там нашы артылерысты іх як след сустрэлі.
Вечарам 23 лютага камандзір брыгады палкоўнік Шалепін усяму ўзводу ўручыў медалі “За
адвагу”. Гэтую салдацкую ўзнагароду атрымаў тады і я і вельмі ганаруся ёй.
Прабыў я два тыдні ў медсанбаце і вярнуўся ў свой узвод. Нас тады якраз на адпачынак адвялі ў
другі эшалон. З нагоды майго вяртання старшы сяржант Гаўрыкаў загадаў прапаліць лазню, а
калі селі за стол, дастаў трафейнага віна. Салдаты павіншавалі мяне з вяртаннем, весела
ўсміхаліся. Я адчуў, што мяне прызналі і прынялі ў сваю франтавую сям’ю. Я быў пасапраўднаму шчаслівы.
Якія гэта былі цудоўныя салдаты! Дужыя, смелыя, добрыя. Шынялі на іх, як на заказ пашытыя,
выпраўка сапраўдная армейская! Шкада мне было з імі развітвацца, калі атрымаў я новае
прызначэнне – камандзірам асобнага ўзвода разведкі нашага батальёна.
З таго часу захавалася ў мяне фотакартка, якую зрабіў наш батальённы фатограф. На звароце
прозвішчы маіх баявых сяброў – непрыкметных, сціплых “чорнарабочых” вайны, як у той час
называлі сапёраў. І толькі не захавалася ў мяне прозвішча лейтэнанта — камандзіра стралковай
роты, з якім я сустрэў Дзень Чырвонай Арміі на перадавой уноч на 23 лютага 1945 года. І кожны
раз у гэта свята шкадую, што не абмяняліся мы тады адрасамі.

17.

ПИСАТЕЛЬ. АКТИВНО ЗАНИМАЛСЯ
ЛИТЕРАТУРНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬЮ.
ПЕЧАТАЛСЯ В
БЕЛОРУССКИХ ЖУРНАЛАХ
«ПОЛЫМЯ» И «НЕМАН»,
ЕЖЕНЕДЕЛЬНИКЕ «ЛИМ». ИЗДАЛ
БОЛЕЕ 20 КНИГ СТИХОВ И ПРОЗЫ.
ЧЛЕН СОЮЗА ПИСАТЕЛЕЙ
БЕЛАРУСИ.

18.

19.

ЗА РОДИНУ! – из глубины веков,
Как эстафету многих покалений,
Пронес народ священный этот зов,
Идя на смерть, в огонь сражений.
Менялось сочетанье слов,
Но свято неизменным оставалось :
ОТЕЧЕСТВО,ОТЧИЗНА,ОТЧИЙ ДОМ
Что вместе с жизнью только раз
давалось…..
ЦЕНА ПОБЕДЫ
Ф.ШКИРМАНКОВ
. .Был враг силен,коварен и жесток.
Земля досель таких не знала.
Сломив Европу , хлынул на Восток,
Но на пути страна Советов встала.
И замер Мир,с тревогой ожидал,
Прислушиваясь к грохоту сражений,
Не веря в чудо, но солдат стоял
Во имя всех грядущих поколений.

20.

.
С врагом дрались руина крепостей
И камни городов непокоренных
За право жить,за светлый мир детей,
За павших и пока не отомщенных.
Четыре года грозное УРАААА…..!
Девятым валом поднимало роты.
ВПЕРЕД! ЗА РОДИНУ! – и страх
преодолев,
Бросались сыновья на пулеметы.
ЗА РОДИНУ! – из глубины веков,
Как эстафету многих покалений,
Пронес народ священный этот зов,
Идя на смерть, в огонь сражений.
Менялось сочетанье слов,
Но свято неизменным оставалось :
ОТЕЧЕСТВО,ОТЧИЗНА,ОТЧИЙ ДОМ
Что вместе с жизнью только раз
давалось…..