Шаҳарсозлик нормалари ва қоидаларида энергия самарадорлик бўйича талаблар тўғрисида

1.

Шаҳарсозлик нормалари ва қоидаларида энергия
самарадорлик бўйича талаблар тўғрисида

2.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
БУГУНГИ КУНДА БАЖАРИЛИШИ МАЖБУРИЙ БЎЛГАН АММО ИЖРОСИНИ ТАЪМИНЛАШДА
МУТАСАДДИЛАР ТОМОНИДАН СУСКАШТЛИККА ЙЎЛ ҚЎЙИЛАЁТГАН МАВЖУД ТАЛАБЛАР
ФУНДАМЕНТ:
ҚМҚ 2.01.04-18 1.7 банди
Грунт устига сувга бардошли анорганик
иситгични ётқизиш йўли билан ҳимояланиши
керак
ЕРТЎЛА ДЕВОРЛАРИ:
ҚМҚ 2.01.04-18 1.4 банди
Деворларни грунт намлигидан вертикал
ва горизонтал гидроизоляциялаш керак.
*ҚМҚ 2.01.04-18 “Қурилиш иссиқлик техникаси”
ДЕВОРЛАР:
ҚМҚ 2.01.04-18 1.6 банди
Самарали иссиқлик
изоляцияловчи материаллардан
тайёрланган иссиқ тутувчи
қатламни тўсувчи
конструкциянинг ташқи томонида
ёки ўрта қисмида
жойлаштириш керак.
ОРАЁПМАЛАР ВА ПОЛЛАР:
ҚМҚ 2.01.04-18 1.7 банди
Грунт устига сувга
бардошли анорганик
иситгични ётқизиш йўли
билан ҳимояланиши
керак.
КМК 2.03.13-19 5.3 банди
Полга 2 кН дан каттароқ
бир ерга тўпланган юк
таъсир кўрсатганида,
иссиқлик ва товуш
изоляциясини ташкил
қилишда ҳисобий юк
таъсирида
сиқилмайдиган,
стандартлар ва бошқа
амалдаги меъёрий
ҳужжатлар талабларига
мос келадиган
материаллар қўлланиши
керак.

3.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
БУГУНГИ КУНДА БАЖАРИЛИШИ МАЖБУРИЙ БЎЛГАН АММО ИЖРОСИНИ ТАЪМИНЛАШДА
МУТАСАДДИЛАР ТОМОНИДАН СУСКАШТЛИККА ЙЎЛ ҚЎЙИЛАЁТГАН МАВЖУД ТАЛАБЛАР
ҚМҚ 2.03.10-2019
10 банди
• Томнинг бутун майдони бўйлаб, йиғма элементларнинг туташган жойлари билан
биргаликда, ҳамда карнизлар, ташқи деворлар, вертикал каналлар ва устки
қаватларга туташган жойларини ҳам қўшган ҳолда иссиқлик узатишга, ҳаво ва буғ
ўтказувчанликка талаб қилинган қаршилиги таъминланиши керак.
12 банди
• Буғ изоляцияси томнинг ички юзасида иссиқлик изоляцияси қатламидан пастроқда
жойлаштирилиши лозим.
13 банди
• Иссиқлик изоляцияси қатлами замонавий самарали иссиқлик изоляциялайдиган
материаллар ишлатилиши лозим.
• Шамоллатиладиган чордоқли ва чордоқсиз томларда иссиқлик изоляциялайдиган қатлам
ёнмайдиган ёки қийин ёнадиган материаллардан бўлиши керак.
14 банди
• Совуқ ва очиқ чордоқли томда чордоқ ораёпмаси устидан ётқизиладиган иссиқлик
изоляциялайдиган қатлам бинонинг ташқи периметри бўйлаб томнинг карниз олди
қисмида эни 1 м дан кам бўлмаган йўлка бўйлаб рулонли гидроизоляция
материаллари билан намланиш ва инфильтрациядан ҳимояланган бўлиши керак.
• Иссиқлик изоляцияловчи материал чордоқ ораёпмасига фақат буғ изоляциясидан кейин
ётқизилиши лозим.
• ҚМҚ 2.01.04-18
• 2.1 банди
• Чордоқли ораёпма (ундаги шахта ва мўрилар) ва чордоқсиз том ёпмаларда, молиялаштириш
манбаларидан қатъий назар, иссиқлик ҳимоясининг учинчи даражаси қабул қилинади.
*ҚМҚ 2.03.10-19 “Том ва том қопламалар”, ҚМҚ 2.01.04-18 “Қурилиш иссиқлик техникаси”

4.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
БУГУНГИ КУНДА БАЖАРИЛИШИ МАЖБУРИЙ БЎЛГАН АММО ИЖРОСИНИ ТАЪМИНЛАШДА
МУТАСАДДИЛАР ТОМОНИДАН СУСКАШТЛИККА ЙЎЛ ҚЎЙИЛАЁТГАН МАВЖУД ТАЛАБЛАР
ҚМҚ 2.01.18-18 1.7 банди
Тўсувчи
бино
конструкцияларининг термик
қаришилигини ҳамда ҳаво
сизиб ўтишига қаршилигини
ошириш, шунингдек ортиқча
ёруғлик
оралиқлари
майдонларини истисно қилиш
ҳисобига
тўсувчи
конструкциялар
орқали
иссиқлик
йўқотилишини
қисқартириш белгиланган.
Тўғри герметизация қилиш
деразалардан йўқотилаётган
иссиқлик энергиясини 30-40%
га қисқартиради.
ортиқча деразалар майдонини
камайтириш
ҳисобига
қисқартириш керак.
ҚМҚ 2.03.15-22 58-банди
Деформация чоклари эластик иссиқлик изоляцияли материаллари билан
тўлдирилиши керак. Шу билан бирга, иссиқлик изоляция материалини хона
буғлар билан намланишдан ва атмосфера намлигидан ҳимоя қилиш керак.
ҚМҚ 2.01.04-18 2-бобига асосан,
Иссиқлик ҳимоясининг 3 та даражасига кўра ҳудудий
иқлим кўрсаткичларидан эшикларнинг энергия
тежамкорлик талаблари белгиланган. Иқлими иссиқ
ҳудудларда иссиқлик узатишга қаршилиги 0,15 (м2
0С)/Вт дан, совуқ ҳудудларда эса 0,6 (м2 0С)/Вт гача
этиб белгиланган.

5.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
БУГУНГИ КУНДА БАЖАРИЛИШИ МАЖБУРИЙ БЎЛГАН АММО ИЖРОСИНИ ТАЪМИНЛАШДА
МУТАСАДДИЛАР ТОМОНИДАН СУСКАШТЛИККА ЙЎЛ ҚЎЙИЛАЁТГАН МАВЖУД ТАЛАБЛАР
ҚМҚ 2.01.04-18 1.2 банди
Ёруғлик
оралиқларининг
қуёшдан
сақлайдиган
қурилмалар
билан
ҳимояланганлиги,
бунда
уларнинг иссиқлик ўтказиш
коэффициентининг меъёрий
катталиги йилнинг совуқ
фаслида қуёш энергиясининг
қаршиликсиз
киришини
таъминлаши лозим.
ҚМҚ 2.01.18-18 1.7 банди
Йилнинг
иссиқ
даврида
қуёшдан
сақлайдиган
қурилмалар
ёрдамида
иссиқлик келиб тушишини
камайтириш;
ҚМҚ 2.01.18-18 1.7 банди
Иситиладиган
ҳоналардан
ташқарида
жойлашган
ускуналар,
қувурўтказгичлар ҳамда ҳавоўтказгичлардан иссиқлик ва совуқлик
йўқотишларни камайтириш;

6.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
БУГУНГИ КУНДА БАЖАРИЛИШИ МАЖБУРИЙ БЎЛГАН АММО ИЖРОСИНИ ТАЪМИНЛАШДА
МУТАСАДДИЛАР ТОМОНИДАН СУСКАШТЛИККА ЙЎЛ ҚЎЙИЛАЁТГАН МАВЖУД ТАЛАБЛАР
ҚМҚ 2.08.01-19 5.27.банди
Ташқаридан кириладиган ётоқхона биноларида узунлиги 1,2 м дан кам бўлмаган, ногиронлар уйларида-узунлиги 1,6 м, эни 2,2 м дан кам бўлмаган тамбурлар
қилишга йўл қўйилади.
ҚМҚ 2.08.01-19 6.4. банди
Турар-жой уйларнинг юқори қаватида рассом ва архитекторларнинг хусусий ижодий устахоналари, ҳамда ишловчилар 5 тагача бўлган офислар жойлаштиришга
йўл қўйилади. Бунда қаватни зина бўлмаси билан алоқаси тамбур орқали кўзда тутилиши керак.

7.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
2023-ЙИЛ 16-ЯНВАРДАН МАЖБУРИЙ ХАРАКТЕРГА ЎТКАЗИЛГАН НОРМАТИВ ТАЛАБЛАР
*Мисол учун ҳозирги лойиҳаларга кўра,
120 ўринли МТМ боғчаларда (умумий қиймати
7.4 млрд сўм) ўртача умумий юзаси 110 кв.м
бўлган икки қаватли деразалар ўрнатилади.
Ушбу деразаларни 3 қаватлисига алмаштириш
11 млн. сўмни яъни объектнинг умумий
қийматига нисбатан 0,15% ни ташкил этади.
ҚМҚ 2.01.04-18 1.2 б банди
Иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти (λо)
0,05 Вт/(моС) дан ошмаган самарали иссиқлик
изоляцияловчи материаллардан рационал
фойдаланиш;
ҚМҚ 2.01.04-18 1.6 банди
Тўсувчи конструкцияларнинг иссиқлик
изоляцияловчи қатламларида қуруқ ҳолатдаги
материалларнинг иссиқлик ўтказувчанлик
коэффициенти (λо) 0,06 Вт/(м оС)дан ошмаган
бўлиши керак.
1 м2 учун ўртача
1 050 минг сўм
1 м2 учун ўртача
1 150 минг сўм
кутилаётган
энергия самарадорлик 45%
ҚМҚ 2.03.10-19 2.12 банди
Иссиқлик изоляцияси қатламининг иссиқлик
изоляциялайдиган материаллари сифатида,
амалдаги меъёрий ҳужжатлар талабларига
мувофиқ, иссиқлик ўтказиш коэффициенти
оС) дан юқори бўлмаган
(λо) 0,05 Вт/(м⸱
замонавий самарали иссиқлик
изоляциялайдиган материаллар ишлатилиши
лозим.

8.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
2023 ЙИЛ 16 ЯНВАРДАН МАЖБУРИЙ ХАРАКТЕРГА ЎТКАЗИЛГАН НОРМАТИВ ТАЛАБЛАР
ҚМҚ 2.01.18-18 1.7 банди
Иситиш, шамоллатиш ва кондициялаш-тиришга кетадиган энергиядан
рационал фойдаланиш қуйидаги йўллар билан таъминланади:
Рационал ҳаво алмашинувни ташкил этиш, сўрилиб кираётган ҳавонинг
газ, иссиқлик ҳамда совуқлик бўйича ассимиляциялаш қобилиятини
ошириш, йилнинг совуқ даври шароитларига кўра махсус ҳисобланган
шамоллатиш
тизимларини
қўллаш
ҳисобига
шамоллатиш
ва
кондициялаш тизимларидаги ташқи ҳаво сарфини камайтириш;
Тортувчи вентиляция
Чиқаётган
ҳаво
фильтри
Чиқаётган
ҳаво
+220С
байпас
рекуператор
Тортувчи
вентиляция
Ташқи
ҳаво
-100С
Чиқаётган
ҳаво
+80С
Кираётган
ҳаво
+200С
вентилятор
Кираётган
ҳаво
фильтри
ҚМҚ 2.04.05-97 3.55*-банди
Сувли иссиқлик тармоғига бевосита уланган, ҳамда циркуляцияловчи насосларга
эга, иккиқувурли иситиш тизими иситиш асбоблари олдида, циркуляция босими
йўқолишни мувофиқлаштирувчида 8-10 кПа деб қабул қилган ҳолда
мувофиқлаштирувчи арматура ўрнатиш тавсия этилади. Мувофиқлаштирувчи
арматура сифатида термостат бошчали иссиқликни мувофиқлаштирувчи клапан
қўллаш тавсия этилади. Хонада бирнеча иссиқликни мувофиқлаштирувчи клапан
жойлаштирилганда, уларнинг фақат бир қисмигагина термостат бошчалар
ўрнатишга йўл қўйилади. Иссиқлик тизими ҳисобий иссиқлик оқими 50 кВт дан ошиқ
бўлганида, барча хоналарни бир текисда иситиш учун заводда вентил қўйилмалари
билан жамланган иситиш асбоблари қўллаш лозим, ёки олдиндан созланган ўтиш
қувватига эга бўлган термомувофиқлаштирувчи клапан ўрнатишни кўзда тутиш
керак.
калорифер
энергия самарадорлик 5%
вентилятор
энергия самарадорлик камида 10%

9.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
2023 ЙИЛ 16 ЯНВАРДАН МАЖБУРИЙ ХАРАКТЕРГА ЎТКАЗИЛГАН НОРМАТИВ ТАЛАБЛАР
ҚМҚ 2.01.05-19 4.27.банди
Энергияни тежаш мақсадларида 3
қаватдан юқори бўлган турар жой
бинолари ҳамда барча турдаги
жамоат бинолари (маданий, савдокўнгилочар ва спорт иншоотларининг
фақат
маъмурий
хўжалик
зоналари)нинг
вестибюллари,
йўлаклари, зиналари, лифт олди
майдончалари,
хонадон олди
йўлакларини ёритишда, тунги вақтда
хоналар
ишчи
ёритилишини
лойиҳалашда қисқа вақтда (одамлар
ушбу хоналардан ўтиб олишига
етарли
вақт)
ёниб-ўчадиган
қурилмаларни (ҚВЁҚ) ёки ҳаракатни
ва ёруғликни сезувчи қурилмали
ёритгичларни қўллаш зарур.
Мўри ва шахталар изоляцияси
5% гача самарадорлик беради
Ёритишга
сарфланадиган электр
энергиясини 30-50 %
гача камайтиради

10.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
МАВЖУД БИНОЛАРДАГИ ЭНЕРГИЯ САРФИНИ ҚИСҚАРТИРИШ БЎЙИЧА ТЕЗКОР ЧОРА-ТАДБИРЛАР
ҚМҚ 2.01.18-18 1.7 банди
Унумдорлиги
бошқариладиган,
шу
жумладан кўрсаткичлари
автоматик
бошқариладиган иситиш,
шамоллатиш
ҳам
кондициялаштириш
тизимларини қўллаш;
Энергиядан фойдаланиш
коэффициент-лари юқори
бўлган
иситишшамоллатиш ва совутиш
ускуналарини қўллаш;
кодициялаштириш учун
табиий
совуылик
манбаларидан
фойдаланиш;
Иқтисодий
жиҳатдан
мақсадга
мувофиқ
иккиламчи ҳамда қайта
тикланувчан
энергия
ресурсларидан
фойдаланиш.
Биноларга сарфланадиган энергиянинг 30,0 % миқдори
муқобил энергия манбаларидан таъминланади.
Биноларнинг том қисмида ўрнатиладиган муқобил энергия
манбаларини энергия истеъмолининг 30,0 % миқдорини
таъминлаб беролмаган қисми учун Энергетика вазирлиги
томонидан ташкил этиладиган полигонларда жойлаштириш
ҳисобидан қопланади.

11.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
МАВЖУД БИНОЛАРДАГИ ЭНЕРГИЯ САРФИНИ ҚИСҚАРТИРИШ БЎЙИЧА ТЕЗКОР ЧОРА-ТАДБИРЛАР
Иссиқлик қайтарувчи ҳимоя материалларини қўллаш орқали иссиқлик радиаторларининг самарадорлиги 20,0 % га ошади

12.

Ўзбекистон шароитида мавжуд биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш
МАВЖУД БИНОЛАРДАГИ ЭНЕРГИЯ САРФИНИ ҚИСҚАРТИРИШ БЎЙИЧА ТЕЗКОР ЧОРА-ТАДБИРЛАР
Кириш йўлакларидаги деразаларини энергия
самарадорларига алмаштириш ва эшикларни герметизация
қилиш орқали 5,0 % гача иссиқлик энергияси тежалади
Кириш йўлакларидаги эшикларни ўзи ёпилувчи механизмлар ва берк
ёпилишини таъминлашда хизмат қиладиган герметик воситалар ўрнатиш
зарурий чора-тадбирлар ҳисобланади.
тежалади
5%