Абийир эркиндиги

1.

Тема: Абийир эркиндиги
Тайпасы: ЮР(б) 2-19
Аткарган: Камалидин кызы Үмүт
Ахмадали уулу Нурдинбек
Текшерген: Төлөгөн уулу Т.

2.

• Жарандардын абийир эркиндигинин түшүнүгү.
• Абийир эркиндигин ченемдик-укуктук корголушу

3.

• Абийир - бул сиздин ишаракеттериңиз жөнүндө
ойлонууга түрткү берген
нерсе
Бул адамдын өз алдынча адеп-ахлактык
милдеттерин калыптандыруу жана адеп-ахлактык
өзүн
өзү
башкарууну
ишке
ашыруу
жөндөмдүүлүгү, адамдын адеп-ахлактык өзүн-өзү
аңдоосунун көрүнүштөрүнүн бири.

4.

• БИЙИР ЭРКИНДИГИ
(Свобода совести) —
граждандардын тигил же
бул динди тутуусу же
тутпоосу; диний көз
караш, ишенимдерин
коргоо, үгүттөө же динге
ишенбөө, атеисттик ойпикирин ачык айта алуу
эркиндиги.
Бир катар эл аралык укук жоболоруна ылайык — (Бүткүл
дүйнөлүк адам укугу декларациясы (ст. 18); Граждандык ж-а
саясий укуктар ж-дөгү эл аралык пакт (ст. 18), БУУнун
уставына ылайык (ст. 55, 56) ар бир адам эркин ой
жүгүртүүгө, каалаган динин тутууга укуктуу. Эл аралык
укукта коомдук тартипке, анын коопсуздугуна, ден
соолукка, башка адамдардын эркиндигине каршы келе
турган диний иш-аракеттерге тыюу салынган.

5.

• Кыргыз Республикасынын конституциясында корголушу.
29-берене
1. Ар бир адам жеке турмушунун кол
тийгистигине, абийиринин жана арнамысынын корголушуна укуктуу
Кыргыз Республикасында адамдын арнамысы абсолюттук жана кол тийгис.
34-берене
1. Ар бир адамга абийир жана дин тутуу
эркиндиги кепилденет.
2. Эч ким инсандын абийирине жана арнамысына доо кетирген же аны кемсинткен
маалыматты тараткандыгы үчүн жазык
куугунтугуна алынышы мүмкүн эмес
53-берене
3.
Ар
бир
адам
Конституцияны
жана
мыйзамдарды сактоого, башка адамдардын
укуктарын, эркиндиктерин, абийирин жана арнамысын урматтоого милдеттүү.

6.

--КР Эмгек кодекси – диний уюмдардагы эмгек мамилелери,
--КР Жарандык кодекси – диний уюмдардын жарандык-укуктук абалы, алардын жарандык жүгүртүүгө
катышуусу, мүлктүк укуктар,
--КР Салык кодекси – салык салуу маселелери,
--КР Жазык кодекси – дин, абийир жана дин тутуу эркиндиги, диний уюмдардын ишмердүүлүгү ж.б.
менен байланыштуу укук бузуулар үчүн жазык жоопкерчилиги.

7.

• 12-глава. Кылмыш-жаза-укуктук таасир этүүнүн мажбурлоо чаралары
71-берене. Материалдык
компенсациялоо
зыяндын
ордун
толтуруу
жана
моралдык
залалды
1. Материалдык зыяндын ордун толтуруу жана моралдык залалды компенсациялоо, ушул
Кодексте көрсөтүлгөн негиздер боюнча, адам кылмыш-жаза жоопкерчилигинен же болбосо
жазадан бошотулгандыгына карабастан, сот тарабынан колдонулат.
2. Моралдык залалды компенсациялоодо сот акчалай компенсацияны белгилейт. Бул
компенсация келтирилген залалдын оордугуна жараша 50 эседен 1000 эсе эсептик көрсөткүчкө
чейинки өлчөмдө дайындалат.
3.
Ушул
берененин
жоболорун
колдонууда
Кыргыз
Граждандык кодексинде белгиленген эскирүү мөөнөтү колдонулбайт.
Республикасынын

8.

10-берене. Салык салуунун акыйкаттуулук принциби
1. Кыргыз Республикасында салык салуу жалпыга бирдей болуп саналат.
2. Эгерде ушул Кодекстин 3-беренесинде башкача каралбаса, жеке мүнөздөгү салык
жеңилдиктерин берүүгө тыюу салынат.
3. Салыктар басмырлоочу мүнөздө болушу жана гендердик, социалдык, расалык, улуттук, диний
критерийлерге жараша колдонулушу мүмкүн эмес.

9.

• 18-статья. Граждандын ар-намысын, кадыр-баркын жана
ишкердик беделин же юридикалык жактын ишкердик
беделин коргоо
• 5. Өзүнө карата ар-намысына, кадыр-баркына же ишкердик
беделине шек келтирген маалыматтар жайылтылган граждан,
ошондой эле өзүнө карата ишкердик беделине шек келтирген
маалыматтар жайылтылган юридикалык жак мындай
маалыматтарды төгүндөө менен катар алардын
жайылтылышынан улам келтирилген зыяндардын жана
моралдык зыяндын ордун толтурууну талап кылууга укуктуу.
• 11-статья. Граждандык укуктарды коргоонун ыкмалары
• 10) моралдык зыянды компенсациялоо;

10.

18-статья. Граждандын ар-намысын, кадыр-баркын жана ишкердик беделин же юридикалык жактын
ишкердик беделин коргоо
1. Граждан өзүнүн ар-намысына, кадыр-баркына же ишкердик беделине шек келтирген маалыматтарды, ал эми
юридикалык жак өзүнүн ишкердик беделине шек келтирген маалыматтарды төгүндөөнү сот аркылуу талап кылууга
укуктуу.
Ишке тиешеси бар адамдардын талабы боюнча граждандын ар-намысын жана кадыр-баркын, ишкердик
беделин ал өлгөндөн кийин да коргоого жол берилет.
2. Эгерде граждандын ар-намысына, кадыр-баркына же ишкердик беделине шек келтирген маалыматтар,
ошондой эле юридикалык жактын ишкердик беделине шек келтирген маалыматтар массалык маалымат
каражаттарында жайылтылса, алар ошол эле массалык маалымат каражаттарында төгүндөлүүгө тийиш.
5. Өзүнө карата ар-намысына, кадыр-баркына же ишкердик беделине шек келтирген маалыматтар жайылтылган
граждан, ошондой эле өзүнө карата ишкердик беделине шек келтирген маалыматтар жайылтылган юридикалык жак
мындай маалыматтарды төгүндөө менен катар алардын жайылтылышынан улам келтирилген зыяндардын жана
моралдык зыяндын ордун толтурууну талап кылууга укуктуу.
6. Эгерде граждандын ар-намысына, кадыр-баркына же ишкердик беделине шек келтирген маалыматтарды,
ошондой эле юридикалык жактын ишкердик беделине шек келтирген маалыматтарды жайылткан адамды аныктоого
мүмкүн болбосо, өзүнө карата мындай маалыматтар жайылтылган адам жайылтылган маалыматтарды чындыкка
ылайык келбейт деп табуу жөнүндө сотко арыз менен кайрылууга укуктуу.

11.

• 9-статья. Эмгек чөйрөсүндө басмырлоого тыюу салуу
• Эмгек чөйрөсүндө басмырлоого дуушар болдук деп эсептешкен
адамдар бузулган укуктарын калыбына келтирүү, материалдык
зыяндардын ордун толтуруу жана моралдык залалды
компенсациялоо жөнүндө тиешелүү арызы менен сотко
кайрылууга укуктуу.
• 20-статья. Иш берүүчүнүн негизги укуктары жана
милдеттери
• - ушул Кодексте, мыйзамдарда жана башка ченемдик укуктук
актыларда аныкталган тартипте жана шарттарда эмгек
милдеттерин аткарууга байланыштуу кызматкерлерге
келтирилген зыяндын ордун толтурууга, ошондой эле моралдык
зыянды компенсациялоого;

12.

• 248-статья. Иш берүүчүнүн жабырлануучуга келтирилген моралдык зыяндын ордун толтуруу
милдети
• Иш берүүчү эмгектик мертинүү, моралдык зыян (денесине доо кетирүүдөн жана адеп-ахлактык
жактан жапа чегүүсү) тарткан жабырлануучуга зыяндын ордун толтурууга милдеттүү.
• Моралдык зыян келтирилген зыяндын башка түрлөрүнүн орду толтурулушунун тийиш экендигине
карабастан акчалай же башка материалдык түрдө орду толтурулат жана анын өлчөмү сот тарабынан
же иш берүүчү менен жабырлануучунун ортосундагы макулдашуу боюнча аныкталат.
• 277-статья. Кызматкерге келтирилген моралдык зыяндын ордун толтуруу
• Иш берүүчүнүн туура эмес иш-аракети же аракетсиздиги менен кызматкерге келтирилген моралдык
зыян, кызматкерге акчалай түрдө эмгек келишиминин тараптарынын макулдашуусу менен аныкталган
өлчөмдө толтурулат.
• Талаш-тартыш пайда болгон учурда кызматкерге моралдык зыян келтирүүнүн далили жана анын
ордун толтуруу өлчөмдөрү калыбына келтирилүүгө тийиш болгон мүлктүк чыгашага карабастан сот
тарабынан аныкталат.