АИТВ инфекциясы

1. АИТВ инфекциясы - антропонозды, созылмалы түрде өтетін түрлі механизммен таралатын вирусты жұқпалы ауру.

Адамның иммундық жүйесін зақымдап,
қорғаныс қабілетінің кемдігіне
соқтырады, микробтар мен
вирустардың әсерінен өкпенің қабынуы,
мидың зақымдалуы, қанға таралу,
қатерлі ісік аурулары пайда болады.
Қоздырғышы- РНКлы, Retroviridae
туыстығына жататын вирустар, 3000
жуық серологиялық варианттары
табылған.
I тип Орталық Африка, Европа,
Америка, Азияда
II тип Батыс және Орталық Африка,
Америка, Европада таралады.

2.

Вирустар сыртқы ортаның физикалық,
химиялық әсеріне төзімсіз.
Температура +560 – 30 минут,
+70+800 – 10 минут, қайнатқанда -1
минутта өледі
Спирт,эфир,ацетон, 0,2% гипохлорид
ерітіндісі әсерінен тез өледі
Төменгі температура, УФ сәулелерінің
әсеріне төзімді.

3. Инфекция көзі

Инфекция көзі: науқас адам және
вирустасымалдаушы
АИТВ инфекциясын жұқтырған және науқас
адам аурудың барлық кезеңдерінде қайтыс
болғанға дейін жұқпалы болады
Вирустар көп мөлшерде қан, жұлын
сұйықтығы мен спермадан табылады, аз
мөлшерде сілекей, көкірек сүті, тер, зәр,
нәжісте табылады

4. Беріліс механизмдері

1.Жыныстық қатынас - қорғану тәсілдерін қолданбай
жыныстық қатынаста болған кезде жұғады. Жыныстық
жақындасу кезінде әріптестердің жыныс мүшелерінің
шырышты сілекей қабығындағы жарақатқа, қанға немесе
сары суға вирус түссе ауруды жұқтырады.
Қатерлі жыныстық қатынастар гомосексуалисттер,
бисексуалисттер, жезөкшелер арасында кеңінен таралған.
2. Парентералдық жолмен - АИТВ инфекциясын
жұқтырған адамның қаны, қан препараттары,
залалсызданбаған медициналық инструменттер арқылы
таралады (қан құю, қан жұққан шприцпен инені қайта
пайдалану, татуировка, емдеу диагностикалық шаралар).
3. АИТВ вирусын жұқтырған анадан балаға жүктілік,
босану немесе емізу кезінде микрожарақат арқылы жұғады

5. Патогенезі

АИТ вирустары адамның иммундық
клеткаларын зақымдайды
Нәтижесінде түрлі микроорганизмдер мен
қатерлі ісіктерге қарсы тұру қабілеті
нашарлайды
Қалыпты жағдайда ауру тудырмайтын
шартты-патогенді микроорганизмдер өте
қауіпті инфекциялардың дамуына алып
келеді
Ауыр асқынулар өлім себепшісі болады

6. АИТВ инфекциясы 4 кезеңде өтеді:

І кезең: белгілері жоқ жасырын кезең
ІІ кезең: 2а –алғашқы белгілерінің пайда
болуы;
2 б- екіншілік инфекцияларды қосылуы,
иммунитет тапшылығы жоқ;
ІІІ кезең - екіншілік инфекцияларды
қосылуы, иммунитет тапшылығы бар
ІҮ кезең -ЖИТС (терминалдық кезең)

7.

Жасырын кезең - 3 апта - 2 ай, 5-10 жыл.
АИТ вирустарына қарсы антиденелер жұқтырғаннан
кейін 2-3 аптада пайда болады.
Екінші кезең: дене қызуы көтеріледі, тамағы
ауырады, лимфа бездері үлкейеді, теріде бөртпелер
пайда болады. 2-4 аптадан кейін өз бетінше кетеді.
Тек лабораторлық зерттеу кезінде антиделер
анықталады. Салмақ азаюы 10%
Үшінші кезеңде дене қызуы көтеріледі,
лимфоаденопатия, салмағы төмендейді, іші өтеді,
әлсіздік, ұйқы бұзылу, терлегіштік, бөртпе, қышыма
байқалады. Салмақ азаюы 30%

8.

Төртінші сатысы. АИТВ инфекциясының
соңғы терминалды сатысы- ЖИТС деп
аталады.
Түрлі инфекциялар асқынады, қатерлі
ісіктер, орталық нерв жүйесінің
зақымдалуы дамиды.
Кахексия, пневмония, онко-, инфекто
СПИД

9.

10. АИТВ инфекциясына қарсы қатерлі топқа жататындар

инъекциялық наркотик
қабылдаушылар
коммерциялық секс қызметкерлері
гомосексуалисттер
жыныстық жолмен жұғатын аурулар
жиі қан құйдыратындар
гемофилия аурулары

11. Зертханалық тексеру әдістері:

ИФА әдісімен вирустарға қарсы антиденелерді анықтау;
Иммуноблотинг әдісімен референс зертханада –
Республикалық СПИД орталығында АИТВ қарсы арнайы
ақуыздарды тексеру;
ПТР әдісі – полимеразалы тізбекті реакциясы арқылы РНК
геномдарын анықтау;
Иммундық жүйеде арнайы өзгерістерді анықтау:
СД4 лимфоциттер 350-500 клеткадан кем және РНК 30 000
жоғары болғанда арнайы емдеу жүргізіледі.
Т-хелпер және Т- супрессор арақатынасы нормама 1,8-2,0;
Т –хелпер нормада – 5000-8000 клетка 1 мл;

12. Емделуі

Этиотропты антиретровирусты емдік
препараттар 2 топқа бөлінеді:
1. Кері транскриптаза ингибиторлары:
зидовудин (ретровир), хивид, ставудин,
невирапин, видекс, комбивир, фосфазид.
2. Протеаза ингибиторлары: индинавир,
саквинавир, ритонавир, нельфинавир.
3. Арнайы емес вирустарға қарсы
препараттар: циклоферон, ИИБЖ

13. АИТВ инфекциясының таралу жолдары мен таратушы факторлары

№ Таралу жолдары
Барлығы
%
1
Гетеросексуалды қатынас
314
20,8
2
Нароктикті тамырға егу
795
53
3
Ауруханаішілік таралу
136
9
4
Гемотрансфузия
2
0,14
5
Анадан балаға
45
2,84
6
Белгісіз
210
14,04
7
Гомо- және
бисексуалды
-
-
1502
100
Барлығы:

14. АИТВ жас топтарына байланысты бөлінуі:

№
Жасы
барлығы
%
1
0-1
103
6,95
2
2-5
76
5,1
3
6-10
13
0,8
4
11-14
6
0,4
5
15-19
37
2,2
6
20-29
511
34,5
7
30-39
467
31,5
8
40-49
214
14,4
9
50-59
43
2,9
10
60-одан жоғары
2
0,1
11
белгісіз
9
16
Барлығы:
1502
100

15. Түрлі әлеуметтік топтар арасында таралуы:

№
Әлеуметтік топтар
барлығы
%
1
Жұмысшылар
78
6,4
2
Қызметкерлер
12
0,9
3
Зейнеткерлер
1
0,08
4
Жұмыссыздар
887
73,4
5
Мектеп оқушылары
14
1,1
6
Шетелдік азаматтар
36
2,9
7
Белгісіздер
28
2,3
8
Ұйымдастырылмаған
мектепке дейінгі
жастағы балалар
145
12
9
Жоғары және орта оқу
орындарында
6
0,4
барлығы:
1502
100

16. АИТВ- инфекциясының беріліс механизмі:

АИТВ –жұқтырған адамның қаны дені сау адамның
ағзасына енген кезде (есірткіні ортақ шприцпен ине
арқылы қолдану)
АИТВ - жұқтырған анадан балаға (жүктілік, босану және
емізу кезінде)
АИТВ –жұқтырған адаммен мүшеқапсыз жыныс қатынасы
кезінде.

17. АИТВ-инфекциясы. тұрмыстық қарым-қатынаста жұқпайды

АИТВ инфекциясы ортақ ыдыс-аяқ, дәретхана,
бассейнді пайдаланғанда немесе қол алысу,
сүйісу, құшақтасу кезінде, маса және басқа
жәндіктердің шағуынан жұқпайды.
Ешкім
АИТВ
инфекциясын
жұқтырудан
қауіпсіздендірілмеген.
Кез
келген
адам
жынысына, жасына, мекен жайына, діни
көзқарасына қатыссыз АИТВ-ны жұқтыра алады.
Инфекцияны жұқтырудан тек қана әр адамның
білімі (АИТВ-ның берілу жолдары мен оның
алдын алу) мен икемділігі сақтай алады.

18. АИТВ инфекциясын жұқтыру жолдары: - Қан тамырына есірткілерді ортақ инемен шприцтерді қолдану - АИТВ – мен зақымданған донордың

қанын құю
немесе мүшелері мен тіндерін ауыстыру
- Медициналық манипуляциялар кезінде
өңделмеген құралдарды пайдалану
- Татуировка мен пирсинг жасау, бөтен щетканы
пайдалану

19. АИТВ инфекциясын қалай анықтауға болады.

Адам АИТВ-инфекциясын
жұқтырғанын анықтаудың жалғыз
тәсілі – қан тапсыру.
ВИЧ ағзаға енгеннен кейін, вируспен
күресетін арнайы белок- антиденелер
пайда болады.
ИФА әдісімен антиденелерді
анықтайды.
Егер тексеру нәтижесі оң болса, онда
адам АИТВ инфекциясымен
зақымданған.
Егер қан анализінің нәтижесі теріс
болса, онда:
Адам АИТВ-инфекциясын
жұқтырмаған
АИТВ-ні жақында ғана жұқтырып,
ағзада вирусқа қарсы әлі антидене
пайда болып үлгермеген (яғни
“терезе кезеңі”)

20. СПИДпен күресу орталығының жұмысы

СПИД орталығы – ерекше типтегі, арнайы емдеу –
диагностикалық мекеме.
Міндеті: емдеу –диагностикалық, профилактикалық,
эпидемияға қарсы шараларды жүргізу арқылы ЖҚТБ
ауруларын ерте анықтау, емдеу, аурудың таралуын
алдын алу.
СПИД- орталықтың құрамы:
Емдеу ісі бөлімі (диспансерлік бақылыу бөлімі,
психоәлеуметтік кеңес беру кабинеті, емдеу бөлімі)
Профилактикалық бөлім (әдістемелік бөлім,
эпидемиологиялық бөлім)
Диагностикалық зертхана (вирусологиялық,
иммунологиялық, клиникалық, диагностикалық,
биохимиялық, токсоплазмоз).
Әкімшілік- техникалық бөлім.

21. СПИД орталықтарының жұмысы:

Профилактикалық, эпидемияға қарсы шараларды
жоспарлау, ұйымдастыру және жүргізу,
АИТВ инфекциясының басқа аймақтан келуін,таралуын
алдын – алу.
АИТВ инфекциясына қарсы эпидемиологиялық қадағалау
жүргізу, қатерлі топтарды тексеру (донорлар,
гомосексуалисттер, жезөкшелер, наркомандар).
АИТВ инфекциясын жұқтырған және ЖИТС ауруларын
тіркеуге алу.
АИТВ инфекциясы ошақтарын эпидемиологиялық тексеру,
инфекция көзі, жұқтыру жолдары, қатынаста болғандарды
анықтау, медициналық тексеру, диспансерлік бақылау,
алдын алу шараларын ұйымдастыру.
Медицина, фармация қызметкерлері арасында алдын алу
шараларын жүргізу, АИТВ инфекциясын жұқтырса кәсіптік
міндетінен аластату, басқа жұмысқа ауыстыру.
ЖИТС науқастарын әлеуметтік қорғау.
Халық арасында санитарлық – ағарту жұмыстарын жүргізу.

22.

90
80
70
60
50
Восток
Запад
Север
40
30
20
10
0
1 кв
2 кв
3 кв
4 кв

23. Ауруханаға жатқызу көрсетпелері:

АИТВ инфекциясын жұқтырған науқас ЖИТСпен күресу
орталығында не жұқпалы аурулар ауруханасында
арнайы бокстарда емделеді. Ауруханаға жатқызу
клиникалық, эпидемиологиялық, психоәлеуметтік
көрсеткіштерге сәйкес.
Клиникалық қажеттілік: қосымша аурулардың
асқынуы ( вирусты, бактериалды инфекциялар).
Антиретровирусты ем СД4 лимфоциттер 1мкл 200 ден
кем болғанда, РНК лы вирустар 1мл плазмада 55000
колониядан көп болғанда жасалады.
Эпидемиологиялық қажеттілік: қан кету, қан
аралас қақырық бөліп шығару, туберкулездің ашық
формасы. Ауруханада бөлек бокстарда емделеді, басқа
АҚТҚ инфекциясын жұқтырғандармен қатынасы
шектеледі.
Психологиялық, әлеуметтік қажеттілік: суицид
қауіпі, агрессия, жанұядағы конфликт.

24. АИТВ инфекциясын жұқтыру қауіпі:

Ластанған қанмен жанасу (ине кіру, өткір
инструменпен кесу) – 0,3 %;
Биологиялық сұйықтықтардың тері немесе
шырышты қабаттарға тиюі 0,09%
Зақымдалмаған терінің қан, биологиялық
сұйықтықтармен ұзақ уақыт (бірнеше минут
және одан көп) немесе үлкен аймақта
жанасуы;
Жыныстық қатынас 0,1-3 %;
АИТВ оң анадан баласына жұқтыру – 15-50%

25. Постконтактты профилактика – кәсіптік қызметтерін атқару барысында немесе жыныстық қатынастан кейін АИТВ инфекциясын жұқтыру

қауіпін төмендету мақсатында
жасалатын антиретровирусты емдеу курсы.
Постконтактты профилактика көрсетпелері:
Өткір затпен терінің зақымдалуы ( ине кіру, шыны
кесу), қан және қан
аралас сұйықтықтармен
ластанған заттармен терінің зақымдалуы.
Тістелінген жарақат, егер АИТВ инфекциясын
жұқтырған адам тістесе, ауызынан қан ақса.
Қан және қан аралас сұйықтық немесе ластанған
материалдың мұрын, көз, ауыз қуысына түсуы.
Зақымдалған теріге қан не қан аралас сұйықтықтар
немесе ластанған материалдар түссе (дерматит, ашық
жарақат)
АИТВ инфекциясын жұқтырған адаммен жыныстық
қатынаста болса.

26. АИТВ инфекциясын жұқтыру қауіпі болған жағдайда жасалатын шаралар:

СПИД – укладка - аптечканың толықтығын тексеру:
(70% спирт - 400мл, пипетка -4 (2-көзге, 2 -мұрынға),
протаргол, біррет колданатын маска-4, көп рет колданатын
маска -4, дистелденген су - 400мл х 2 флакон, йод,
марганцовка, лейкопластырь, стерилді және стирилді емес
бинт, резиналы қолқап - 4
Теріге тиген жағдайда сабындап жылы сумен жуу, 70% спиртпен
өңдеу. Шырышты қабаттарды - 0,06% КМнО4 ерітіндісімен өңдеу.
Жарақат болған жерден сығып қан шығару, сутегінің асқан
ерітіндісімен өңдеу,айналасына йод жағу, лейкопластырь немесе
бинтпен таңу.
АИТВ инфекциясын жұқтыру қауіпін бағалау.
Науқастың келісімен алып, кеңес беруден кейін АИТВ
инфекциясына қарсы тексеру.
Медицина қызметкерін АИТВ инфекциясына қарсы тексеру.

27. 22.04.2015 ж. ДСМ № 246 «АИТВ жұқтырудың анықталуын медициналық куәландыру ережелері» бұйрығына сәйкес тексеру түрлері:

Ерікті тексеру –толық ақпарат негізінде адамдарды
олардың ықыласы бойынша тексеру.
Аты – жөнін атамай тексеру – адамдардың жеке басын
куәландыратын құжатты көрсетпей тексерілуі;
Құпия түрде тексеру – нәтижесі туралы тек тексерілуші
мен оған тікелей көмек көрсеткен медицина қызметкер ғана
білетін тексеру. Құпия түрде тексерудің нәтижелері
жарияланбайды және тексерілуші мен медицина
қызметкерден басқа ешкімге берілмейді.
Мәжбүрлеп тексеру – құқық қорғау органның қаулысы
бойынша. АИТВ –ға мәжбүрлеп тексеру Қазақстан
Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
Толық ақпарат негізінде тексеру –тексеру алдында
кеңес беруден кейін тексеру.

28. АИТВ инфекциясына қарсы тексеру түрлері:

Міндетті түрде тексеру.
Қан мен өзге де биологиялық сұйықтықтарды,
ағзалар тіндерді тапсыратын донор әрбір тапсырған
кезде міндетті түрде тексеріледі.
Клиникалық көрсеткіштер бойынша тексеру
Шығу тегі белгісіз синдромдар мен белгілер:
ұзақтығы 1 айдан астам қызба;
бездердің екі және одан да астам топтарының 1
айдан астам ұлғаюы;
ұзақтығы 1 айдан астам диарея;
түсіндіруге болмайтын дене салмағының 10% және
одан астам азаюы;

29. АИТВ инфекциясына қарсы тексеріледі:

Болжамды немесе расталған
науқастанулар:
ұзаққа созылатын қайталанатын пневмония мен
әдеттегі емдеуге бой бермейтін созылмалы
бронхиттер;
пневмоцисті пневмония;
өкпедегі және өкпе сыртындағы туберкулез;
әдеттегі емдеуге бой бермейтін қайталанатын
ұзаққа созылатын пиодермиялар;
Капоша саркомасы;
сепсис, ішкі ағзалардың ұзаққа созылған және
қайталанатын ірінді –бактериялық аурулары;
бас миының лимфомасы;
жіті менингитті энцефалит;

30. АИТВ инфекциясына қарсы тексеріледі:

үдемелі ошақты лейкоэнцефалопатия;
орталық нерв жүйесінің токсоплазмозы;
жыныстық қатынас жолымен берілетін өте ауыр түрде
өтетін жұқпалар (ЖЖБЖ) –сифилис, гонорея,
урогенитальды хламидиоз, генитальды ұшық, вирустық
папиломатоз, трихомониоз және т.б.
күллі ағзаға тараған цитомегаловирусты инфекция;
қарапайым ұшық вирусынан туындаған созылмалы күллі
ағзаға тараған инфекция;
әйелдердің этиологиясы түсініксіз жыныс мүшелерінің
ауыр түрдегі созылмалы қабынған аурулары; жаңадан
инфекциялық ісіктердің пайда болуы;
В,С, Д гепатиті;
жүйелі түрде қан құюды алатын гемофилиямен және
басқа да аурулармен ауыратын науқастар;

31. АИТВ инфекциясына қарсы зертханалық тексеру:

Тексеруге тиісті контингент
Профилактикалық көрсетпелер
Жүкті әйелдер
Донорлар
Қан
Плазма
Қауіпі жоғары топтар
Гемофилия аурулары
Қан құйдырушылар
Шет елде болғандар
Жезөкшелер
Сперма
Органдар
Гомосексуалисттер
ЖЖЖА
Наркомандар
Шет елден келгендер: оқуға, ұзақ уақыт жұмыс істеуге
Клиникалық көрсетпелер:
Ұзақ уақыт дене қызуының көтерілуі
Ұзақ уақыт іш өту
Дене салмағын жоғалту
Саркома Капоши
Орталық нерв жұйесінің аурулары
Емделмейтін пневмония