Жедел және созылмалы синусит

1.

№ 4 дәріс
Жедел және созылмалы
синусит
ЛОР аурулары кафедрасы М.Оспанов атындағы Бат.Қаз ММУ
Ақтөбе
2019

2.

Негізгі сұрақтары
■
■
■
Анықтамасы, эпидемиологиясы
Этиология және патогенезі
Клиникасы, диагностикасы,
консервативті және хирургиялық
емі:
— Жедел синусит;
— Созылмалы синусит

3.

Синусит — мұрынның қосалқы
қойнауларының кілегей қабығының
қабынуы
■
■
■
синуситпен ауратындар стационардағы ЛОР
ауруларының 25 тен 38%.
Жиі жоғарғы жақ қуысыныңқабынуы — гайморит,
сирек торлы қойнау клеткасы қабынуы —
этмоидит, одан кейін — маңдай қойнауы кабынуы , фронтит, сына тәрізді қойнау қабынуы —
сфеноидит.
Бірнеше қойнаулардың қабынуы полисинусит, бір
жақты мұрын қосалқыларының қабынуын —
гемисинусит, барлық қойнаудың қабынуы —
пансинусит.
Ағымы бойынша жедел және созылмалы синусит,
себебі бойынша— риногенді, одонтогенді,
нозокомиальды және саңырауқұлақты синусит.

4.

Синусит этиологиясы
■
■
■
Мұрын қуысының және оның қойнауларының кілегей
қабығының қорғаныш қызметінің нашарлауы,жалпы және
жергілікті иммунитет төмендеуі.
Инфекциялардың қойнауға ену жолдары:
— негізгі ену жолы (риногенді жол);
— жедел инфекциялық ауру кезіндегі гематогенді жол
(тұмау, дифтерия, скарлатина, қызылша, және т.б.);
— жоғарғы жақ қойнауының қабынуы-тіс аурулары
(одонтогенді гайморит).
Бактериальды флора — Streptococcus pneumoniae, Haemophilus
influenzae, moraxella cataralis, staphylococcus aureus,
гемолитикалық стрептококк, ішек таяқшасы;сирек анаэробтар;
жиі аралас инфекция, саңырауқұлақтар, вирустар.

5.

Синусит патогенезі
■
■
■
■
■
анатомиялық ауытқулардан мұрын қосалқы
қойнауларының аэрациялық және дренаждық
қызыметі бұзылады.
Қойнау кілегейінің вентиляциясы мен
эвакуациясы зақымдалады,оттегінің парциальды
қысымының төмендеуі, мукацилиарлы клинерс
кенеттен құлдырайды.
микробты флораның дамуына себеп туғызады.
Қосалқы қуыстың кілегей қабығы сірінің
(серозбен) жиналуынан қабынып,ол ісінеді,
кілегей қабығы қалыңдап, қуыстың ішін түгелдей
толтырып, оның саңылауын жабады.
Қабыну тек қана кілегей қабығын емес сонымен
қоса периостальды қабаттыда қамтиды. Ауыр
жағдайда сүйеккеде таралады,периостит дамиды.

6.

Синусит классификациясы
(Б.С. Преображенский бойынша)
СИНУСИТ
Экссудати
вті
түрі
Аралас
түрі
Продуктив
ті
түрі
Катаральды,
С
Серозды,
ірінді
Гиперпластикалық
,
полипозды,
кистозды
Альтерати
вті
түрі
Холестеатомды,
казеозды,
некротикалық,
атрофикалық
Іріңдіполипозды,
сероздыкатаральды

7.

Жедел синусит клиникасы
■
■
■
■
■
■
■
Жедел синусит катараль ды, серозды жане ірінді
болады .
Бір жақты немесе екі жақты мұрынмен
демалудың қиындауы.Мұрыннан кілегейдің
немесе іріңнің бөлінуі,иіс сезудің төмендеуі.
бастың ауыруы, қай қуыстың зақымдалғанына
байланысты орналасады, ауырсыну еңкейгенде
күшейе түседі..
Дене температурасының субфебрильді және
фебрильді жоғарлауы,жалпы жағдайының
нашарлауы.
Қанда қабыну реакциясы (формуланың солға
ығысуы, лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы).
Риноскопияда мұрынның кілегей қабығының
ісінуі, әсіресе ортанғы мұрын жолында және онда
іріңді бөлініс анықталады.
рентгенологиялық көрінісі.

8.

Синусит: оң жақты— полипозды, сол
жақта — іріңді
■
■
Оң жақты — ортаңғы
мұрын жолында
полиптер;
Сол жақта — ортаңғы
мұрын жолында іріңді
жолақтар, ортаңғы
және төменгі кеуілжір
гиперемияланған
және ісінген.

9.

Қосалқы мұрын қуысының
рентгенограммасы
а — қалыпты;
б — сол жақты іріңді
гемисинусит;
в — оң жоғарғы жақ
қуысындағы сұйықтық
деңгейі,мұрын
пердесінің
деформациясы,оң
жақтағы төменгі және
ортаңғы кеуілжір, сол
жақтан төменгі
кеуілжірінің
гипертрофиясы

10.

Жоғарғы жақ қуысының
пункциясы

11.

Жоғарғы жақ қуысының
пункциясы кезіндегі асқыну:
■
■
■
■
Мұрыннан қан кету;
«ұрт» пункциясы — алдыңғы қуыс қабырғасынан
пункциялық ине ұрт аймағындағы жұмсақ тканьға
өтеді ;
«көздік» пункция — пункциялық ине қуыстың
жоғары қабырғасы арқылы орбитаға енуі
Ми және жүрек қан тамырларындағы ауалы
эмболия қуысты тескен кездегі ауа жіберуден
пайда болады.

12.

Жедел оң жақты жедел фронтит
а — жалпы шолу
рентгенограммасы;оң
жақ маңдай
қуысының гомогенді
қараюы
,
б — компьютерлік
томограмма ,сол
аурудың маңдай
қуысы

13.

Сол жақ маңдай қуысының
трепанопункциясын орындау
этаптары

14.

Жедел және асқынған созылмалы
синуситтарды емдеу мақсаттары
■
■
■
Қуысттардаңы іріңді ошақтарды жою.
мұрын қосалқы қуыстарының
табиғи тесіктерінің өткізгіштін
қалпына келтіру
Мұрын және қосалқы қуысының
кілегей қабығының мукоцилиарлы
аппараты қызметін қалпына
келтіру.

15.

Синус-катетер «ЯМИК»
1.
Армирлі латексті корпус.
2. Үрленетін баллондар (алдыңғы және артқы).
3. Басында қақпақшалары бар баллонды үрлеуге
арналған каналдар.
4 «Жұмыс» каналы

16.

Жедел синуситтің емі
■
■
■
■
■
■
■
Жергілікті тамыр тарылтқыш препараттары қолданады, ол
қойнау тесігінің мұрын қуысына ашылуын тудырып,
дренаждалуы мен мұрынмен тыныс алуын жақсартады.
Қойнаулардағы іріңдік прроцесте оны пункциялап немесе
құрамын аспирациялағаннан кейін, «Ямик» қойнау-катетері
арқылы антисептикалық ерітінділермен шаю.
Қоздырғыштарға қарсы белсенділігі бар кең спектрлі
антибиотиктермен жүйелі антибактериальді терапия
(пенициллиндер, макролидтер, цефалоспориндер III,
респираторлы фторхинолондар т. С. с..).
Иммунокоррекция (полиоксидоний, деринат, гепон, ИРС-19).
Антигистаминді, қажет жағдайда — аналгетиктер, қабынуға
қарсы препараттар.
Физиотерапия (УЖЖ, УКС, лазерлі-, микротолқынды терапия).
Хирургиялық ем — асқынған жағдайда.

17.

Созылмалы синусит —
1 ай немесе одан көп уақытқа созылатын
бір немесе бірнеше мұрын маңы
қойнаулар кілегей қабатының қабынуы.
Себептері:
— соңына дейін емделмеген жедел синусит,
— қойнаудың табиғи өткізгіштігінің тұрақты
бұзылуы,
— жалпы және жергілікті иммундық қорғаныстың
бұзылуы.
Себепші факторлар:
— мұрын пердесінің деформациясы,
остиомеатальді кешеннің блогын тудыратын
ортаңғы немесе төменгі мұрын кеуілжірінің
гипертрофиясы, мұрын полипозы және т. б.

18.

Созылмалы
СИНУСИТ
риногенді
одонтогенді
Назокомиальді

19.

Созылмалы синуситтің
клиникасы
асқыну кезеңдерінде анықтау көрінеді:
■
■
■
■
■
■
■
мұрынның қабынған жағынан немесе екі жағынан
да кілегейлі немесе кілегей-іріңді бөлініс,
Мұрынмен тыныстаудың қиындауы;
шектелген немесе диффузды сипаттағы периодты
түрде қайталанатын бас ауыруы;
Толық жоғалуғу дейін баратын иіс сезілудің
бұзылуы;
Жұмысқа қабілетінің төмендеуі;
Алдыңғы риноскопияда ортаңғы мұрын
кеуілжірінен кілегей-іріңді бөліністің болуы, оның
басты қарсы бағытқа еңкейткенде күшеюі;
Өзіне тән рентгенологиялық көрініс.

20.

Созылмалы іріңді гаймароэтмоидит
эндофотографиясы
■
■
Ортаңғы мұрын
жолындағы іріңді
бөлініс.
Ортаңғы мұрын
кеуілжірі
үлкейген,жалпы
мұрын жолы өте
тарылған.

21.

Созылмалы полипозды этмоидиттің
эндофотографиясы
■
Жалпы мұрын
жолдарын бітейтін
мұрынның
ортаңғы кеуілжірі
астынан полиптің
түсуі.

22.

Созылмалы синуситтің асқынуы:
■
Орбитальді:
— жоғарғы немесе төменгі қабақтың ісінуі;
— көздің жоғарғы немесе төменгі ішкі бұрышы аймағы
жұмсақ тіндерінің тегістелуі;
— көз алмасының сыртқа ығысуы (экзофтальм), көз
алмасының қозғалысы ауырсынулы және шектеулі;
— хемоз;
— мұрын түбірінің және көздің ішкі бұрышының
ауырсынуы.
■
Бассүйекішілік:
— менингит, перидуральді және миішілік
абсцестер, үңгірлі қойнау тромбозы и риногенді
сепсис.

23.

Созылмалы синуситтің емі
■
■
Созылмалы синуситтің экссудативті түрінде емді
консервативті іс-шаралармен қоса, мұрын маңы
қойнауының табиғи тесіктер өткізгіштігін және
қойнау мен мұрын кілегей қабаты мукоцилиарлы
аппаратының қызметін қалпына келтіруге
бағытталған түрлі түзетуші мұрынішілік операциялар
жүргізуден бастайды.
Синуситтің пролиферативті, альтеративті,
экссудативті және кей аралас түрлерінде
хирургиялық ем көрсетіледі.

24.

Мұрын полипотомиясы (схема)

25.

Микрогаймаротомия — операция
этаптары
■
■
Жоғағы жақ қуысының
алдыңғы қабырғасын
троакармен тесу.
Қуыстың алдыңғы
қабырғасына
трепанациялық
саңылау
арқылы,қуысқа
эндоскоп көмегімен
ревизия жасау

26.

Колдуэлл—Люк бойынша жоғарғы жақ
қойнауына радикальды операция
(операцияның бастапқы кезеңі)
■
■
Ауыз кіреберісі
жоғарғы ерін астынан
өтпелі қыртыстан
горизонтальді 0,5 см
сүйекке дейін тілік
жасау.
Тілікті ерін түйнінен 45 мм кейін шегініп, 6шы тіске дейін
жалғастырады.
Орташа тілік
ұзындығы 4 см.

27.

Колдуэлл—Люк бойынша жоғарғы жақ
қойнауына радикальды операция
(контрапертура салу)
■
Жоғарғы жақ
қойнауының алдыңғы
қабырғасының ең жұқа
жерінде кішкене тесік
түзіледі, ол қойнаудың
ревизиясы мен
өзгерген тіндерді алып
тастауға мүмкіндік
беретін көлемге дейін
кеңейтіледі.

28.

Колдуэл-Люк бойынша жоғарғы жақ
қойнауына радикальды операция
(тесіктің түзілуі)
■
Операция қойнауды
мұрын қуысымен
байланыстыратын
тесік жасаумен
аяқталады. Тесіктің
көлемі 2,5-1,5 см
және ол төменгі
мұрын жолы жағынан
жасалады.

29.

Жоғарғы жақ қойнауын эндоназальді
ашу
■
Весттің шапқышы
арқылы төменгі
мұрын жолының
латеральді
қабырғасы
ашылады,
нәтижесінде
қойнаумен
жасанды қатынас
пайда болады.

30.

Компьютерлік томограмма – оң жақта сына
тәрізді қойнаудың, торлы лабиринттің және
жоғарғы жақ қойнауының қабынуы.
■
■
Сына тәрізді қуыс, торлы
сүйектің артқы және
шамалы ортаңғы
ұяшықтарының қараюы.
Оң жақта жоғарғы жақ
қойнауының латеральді
қабырғасының кілегейлі
қабаты күрт қалыңдаған.

31.

Маңдай қойнауына радикальді
операция

32.

Одонтогенді синусит
■
■
■
■
■
■
Созылмалы ағымда болатын жоғарғы жақ
қойнауының біріншілік зақымдалуымен
басталады.
Клиникалық көріністері аз симптомды, латентті
ағымды.
Бір жақты мұрын бітелуі, ол жерден науқасқа
жағымсыз иісті қоймалжың іріңді бөліністің
бөлінуі.
Альвеолярлы өсіндінің маңайында жыланкөздің
болуы мүмкін.
Емді тістерді санациялаудан бастайды.
Консервативті ем нәтижесіз болса, қойнауға
радикальді операция жасалады.

33.

Саңырауқұлақты синусит
Инвазивті
түрі
Инвазивті
емес
түрі
жедел
(найзағай
тәрізді)
түрі
Созылмал
ы түрі
Мицетома
Аллергия
лық
саңырауқ
ұлақты
синусит

34.

Нозокомиальді синусит
■
■
■
■
■
Жиі назотрахеальді интубация немесе назогастральді
зонд енгізілген реанимация бөлімінде жатқан
науқастарда дамиды.
Барлық қойнаулар, бірақ жиі - сына тәрізді және торлы
лабиринт ұяшықтары зақымдалады.
Процестің дамуына өкпенің жасанды желдетілуі,
науқастың қозғалыссыз қалпы, мұрынмен тыныстаудың
болмауы себеп болады.
Нозокомиальді синуситтің емі:
— зақымдалған қойнаулардың пункциясы немесе
дренажы;
— адекватты антибактериальді терапия, жиі
комбинирленген.
Науқас ұзақ уақыт өкпенің жасанды желдетілуінде
болса, мұрын маңылық қойнаулар ауруының
өлімалдылық гипердиагностикасын ескеру қажет.