Менингиттер.Энцефалиттер.Ми ісінуі

1. Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті тақырыбы: “ Менингиттер.Энцефалиттер.Ми ісінуі”

Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақтүрік университеті
тақырыбы:
“ Менингиттер.Энцефалиттер.Ми ісінуі”
Орындаған: Абдулла.А.У.
ЖТД-636
Қабылдаған:Есен Л.М.

2. Менингит –ми мен жұлын қабаттарын зақымдай отырып жүретін орталық жүйке жүйесінің инфекциялық –қабыну ауруы.

3.

Этиологияға сәйкес жіктелуі:
бактериялық (пневмококк, туберкулез,
менингококк және т.б.)
вирустық (Энтеровирус Coxsackie және ECHO
туындаған, жедел лимфоцитарлық
чориоменингит және т.б.)
саңырауқұлақтық (криптококкоз, кандил және
т.б.)
протозойлық (безгек, токсоплазмоз және
басқалары бар.)

4. Классификация

Қабыну процесінің табиғаты бойынша жіктелуі:
• іріңді (нейтрофилдер басым басым ми асқазан
сұйықтығында)
• сероздық (лимфоциттер ерітіндіде басым)
Патогенезі бойынша жіктелуі:
• бастапқы (органның инфекциясы немесе
инфекциясының тарихы жоқ)
• қайталама (инфекциялық аурудың асқынуы
ретінде)

5.

Процестің таралуы:
• жалпыланған
• шектеулі
Аурудың қарқынынан:
• найзағай тез
• өткір
• субакутальді
• созылмалы
Ауырлығы бойынша:
• жеңіл
• орташа ауыр
• ауыр
• өте ауыр

6. Менингиттердің жіктелуі

Біріншілік
Екіншілік
Іріңді
- менингококкты
Серозды
- жедел
хориолимфоцитарлы,
- энтеровирусты
- герпестік
- паротитті
- арбовирусты
- пневмококкты;
- стафилококкты;
- стрептококкты;
- көк ірің таяқшалы ;
- Гемофильді таяқшамен
шақырылған
- протей
- Фриндлендер бацилласымен
шақырылған;
- Ішек таяқшасымен шақырылған.
-
туберкулездік
сифилистік
бруцеллездік
лептоспироздық
саңырауқұлақтық
парагрипптік
аденовирустық
паротитті

7. Менингиттердің синдромальды диагностикасы

1. жалпымилық симптомдар;
2. менингеальды синдром;
3. жұқпалы ауру синдромы;
4. қабынулық өзгерістер синдромы

8. Жалпымилық симптоматика

бас ауруы
құсу
эпилептикалық тырысулар
психомоторлы қозу
есеңгіреу, сопор, кома
сандырақ, галлюцинациялар,
дезориентация

9. Менингеальды синдром

жалпы гиперестезия
«жамылғы симптомы»
желке бұлшықеттерінің ригидтілігі
«бүк түскен ит» қалпы
Керниг симптомы
Брудзинский симптомы (жоғарғы, ортаңғы
және төменгі)
• Лессаж симптомы

10. Менингитке шалдыққан науқастың қалпы

11. А сурет – Керниг симптомы В сурет– желке бұлшықеттерінің ригидтілігі

12. Брудзинский симптомы (жоғарғы)

13. Брудзинский симптомы (ортаңғы)

14. Брудзинский симптомы (төменгі)

15. Балалардағы Лессаж синдромы (1 – сау, 2 – науқас)

16. Қабынулық ауру синдромы

Қалшылдау
Ыстықтау сезімі
Дене қызуының жоғарылауы
Перифериялық қандағы қабынулық
өзгерістер
• Катаральды өзгерістер: ларинготрахеит,
конъюнктивит
• Лимфотүйіндерінің ұлғаюы
• Герпестік бөртпелер

17. Жұлын – ми сұйықтығының қалыпты көрсеткіштері

Түсі, мөлдірлігі
Түссіз, мөлдір
Жатқан қалыптағы
қысымы
100- 200 мм су б.б
Цитоз
1 мкл 0-3-6 немесе 0-3-6 • 106/л
Клеткалық құрам
Лимфоциттер
Ақуыз мөлшері
0,10-0.45 г/л
Глюкоза мөлшері
2,1-3.9 ммоль/л (қанда 1/2)
Хлоридтер мөлшері
169.2-225.6 ммоль/л

18. Ликвордағы қабынулық өзгерістер синдромы

• Ликворлық қысым, жатқан қалыпта > 200 мм су б.б
• Түсі мен мөлдірлігі: іріңді менингиттер – лайлы, сарыжасыл түсті, серозды менингиттер – түссіз, мөлдір.
• плеоцитоз: іріңді менингиттер – нейтрофилдер басым
(1 мың.нан 10-20 мыңға дейін), серозды – лимфоциттер
(1 мкл 100-1000 кл 1 мкл)
• Ақуыздың артуы: іріңді – 5-6 г/л, серозды – 0,66-1,1 г/л
(қ.ж 0,15-0,45 г/л);
• глюкоза: іріңді және туберкулезді менингиттерде
төмендейді< 2,1 ммоль/л

19. Менингококкты менингит (1)

Менингококкты менингит (1)
Цереброспинальды эпидемиялық менингит менингококкты инфекцияның формасы
Қалтыраумен жедел басталады, дене қызуының
38-40 С жоғарылауы. Жалпы жағдайы кенет
нашарлайды.
Менингеальді симптомдар бірнеше сағаттан
соң пайда болып, жылдам үдейді.
Бет гиперемиясы, қозғалыс бұзылысы пайда
болады.
Ес бұзылысы мен қозғалыс бұзылысы жиі
аурудың 2-ші-4-ші күндері пайда болады.

20. Менингококкты менингит (2)

• Қызба – дұрыс емес типте өтеді, ауыр
жағдайларда терморегуляцияның терең
бұзылыстары салдарынан ауыр гипертермия
болуы мүмкін.
• 3-4 күнде жиі жағдайда герпетикалық инфекция
қосылады.
• Қанда - лейкоцитоз 12000 - 30000 және одан да
көп, полинуклеарлар есебінен; эозинофилдер
болмайды.
• ЭТЖ - жылдамдаған, кей кезде шамалы
гипохромды анемия көрініс табады. Ликвордағы
өзгерістер тән.

21. Менингококкты менингит (3)

• Ауыр жағдайларда – геморрагиялық және
петехиальды, пурпуралық бөртпе тән. Түрлі
формада, жұлдыз тәрізді, кеуде мен аяқтарда
орналасады (жамбас, сан, тізе).
• Петехиялар, сонымен қатар шырышты
қабаттар, конъюнктивада, алақан және
табанда да болуы мүмкін.

22.

23.

24. Менингококкты менингиттің емі

• Кешенді болуы тиіс
• Этиотропты терапия
• Патогенетикалық терапия
• Бензилпенициллин 200 000 – 300 000 ЕД 1 кг/тәулік – 24 млн ЕД,
кеш тағайындалса немесе ауыр жағдайда 500 000 – 1 млн. ЕД/кг/тәу
6 қабылдауға
• немесе Ампициллин – 12-14 г тәул, балаларға - 200-300 мг/кг тәул 6
қабылдауға.
• Альтернативті препарат – цефтриаксон – 4 г тәул, балаларға –
100 мг/тәул 1-2 қабылдауға
• Альтернативті препарат – рифампицин үлкендерге 1,2 г/тәу –
2 қабылдауға
• Альтернативті препарат - левомицетин – үлкендерге 4 г тәул,
балаларға - 100 мг/тәул 6 қабылдауға
• Дезинтоксикациялық терапия
• Дегидратациялық терапия
• Электролиттік бұзылыстарды реттеу
• Эпилептикалық тырысулардың алдын алу

25.

Менингококты инфекцияда мынандай асқынулар
болы мүмкін:
• инфекциялық – токсикалық шок
• жедел бүйрек үсті безі жетіспеушілігі
• жедел бүйрек жетіспеушілігі
• мидың ісінуі
• екіншілік инфекцияның қосылуы

26.

27. Екіншілік іріңді менингиттер

Инфекцияның тарау жолдары:
гематогенді жол (септицемияда немесе жүрек пен
өкпеден метаздаздану)
- контактті жол (ортаңғы отиттер, синуситтер,
мастоидиттер, остеомиелиттер, ми абсцесі, бас
сүйегінің жарақаттары).
Қоздырғыш – жиі гемофильді таяқша (Н. influenzae),
пневмококк (S. pneumoniae),
сирек – стрептококктар, стафилококктар, көк ірің
таяқшасы, ішек таяқшасы, листерия

28. Іріңді менингиттердің синдромальды диагностикасы

1. жалпы милық симптомдар
2. менингеальды синдром
3. инфекциялық ауру синдромы
4. ликвордағы қабынулық өзгерістер –
нейтрофильді плеоцитоз, ақуыздың артуы,
глюкозаның төмендеуі

29. Екіншілік іріңді менингиттредің емі

• Инфекцияның біріншілік ошағы табылса
(мысалы, іріңді ортаңғы отит, абсцесс немесе
субдуральды эмпиема) – жедел оперативті
кірісу.
• Анықталған қоздырғышқа байланысты
антибиотиктер.
• Дезинтоксикацялық терапия
• Дегидратациялық терапия
• Электролиттік бұзылыстар коррекциясы
• Эпилептикалық тырысулардың алдын алу

30. Екіншілік іріңді менингиттердің антибактериальды терапиясы

Қоздырғыш
Таңдалынатын препарат
Альтернативті заттар
Пневмококк
Пенициллин/ампициллин
немесе цефтриаксон
(цефотаксим)± ванкомицин
Цефтриаксон, ванкомицин,
рифампицин, меропенем
Гемофильді
таяқша
Цефтриаксон (цефотаксим)
Ампициллин (амоксициллин) +
левомицетин
В тобының
стрептококктары
Пенициллин /ампициллин ±
аминогликозид
Цефтриаксон (цефотаксим),
ванкомицин
Грамм (-)
энтеробактериял
ар
Цефтриаксон (цефотаксим) +
аминогликозид
Меропенем, цефепим, кең спектрлі
пенициллин + аминогликозид
Көк ірің
таяқшасы
Цефтазидим ± аминогликозид
Меропенем, цефепим, кең спектрлі
пенициллин + аминогликозид
Стафилококктар
Оксациллин немесе
ванкомицин
Гентамицин, рифампицин, бисептол
Листерии
Ампициллин (амоксициллин)
+ аминогликозид
Меропенем, бисептол

31. Іріңді менингит кезіндегі негізгі антибиотиктер (1)

Препарат
Тәуліктік доза
Қабылдау
арасындағы
интервал, сағ
үлкендер
балалар
12 г
300 мг/кг
4
12-14 г
200-300 мг/кг
4
24 млн ЕД
150-300 мг/кг
4
ванкомицин
2-3 г
40-60 мг/кг
6-12
гентамицин
6 мг/кг
6 мг/кг
8
меропенем
3-6 г
120 мг/кг
8
оксациллин
9-12 г
200-300 мг/кг
4
рифампицин
1,2 г
амоксициллин
ампициллин
бензилпенициллин
бисептол
левомицетин
12
15-20 мг/кг
15-20 мг/кг
8
4г
100 мг/кг
6

32. Іріңді менингит кезіндегі негізгі антибиотиктер (2)

ересектер
балалар
Тағайындау
арасындағы
интервал , сағ
цефепим
4-6 г
-
8-12
цефотаксим
8-12 г
200 мг/кг
4-6
цефтазидим
6г
8
цефтриаксон
4г
100-150
мг/кг
100 мг/кг
Препарат
Тәуліктік доза
12-24

33. Серозды менингит

• Түрлі инфекциялық аурулар кезінде дамуы мүмкін:
бактериальды (туберкулез, сифилис, лептоспироз және т.б),
вирусты (жедел лимфоцитарлы хориоменингит, паротит,
полиомиелит, Коксаки және ECHO -инфекция) ми және жұлын
жарақаттары, ісіктері.
• Ликвор – мөлдір, түссіз.
• Қысымы жоғарылаған.
• Плеоцитоз 1 мкл бірнеше ондаған клеткалардан 200-700
клеткаға дейін; цитограммада 1-ші күннен бастап лимфоциттер
басым болады.
• Белок мөлшері қалыпты немесе жоғарылаған.
• Глюкоза мөлшері ауру этиологиясына байланнысты.
• Туберкулез кезінде – қант мөлшері төмен, вирусты кезіндеқалыпты.

34. Жедел серозды менингит вирусты инфекция салдары болып келеді.

• Ликвор - лимфоцитарлы плеоцитоз, ақуыздың шамалы
жоғарылауы, глюкоза қалыпты, бактериологиялық
тексерудің теріс нәтижесі.
• Қатерсіз ағымы спонтанды сауығумен.
• Клиника- қызба, бас ауруы, көз алмасын қозғалтқанда
ауырсыну, менингеальды симптомдар (жиі желке
бұлшықеттерінің ригидтілігімен, сирек Керниг және
Брудзинский симптомдары), жарықтан қашу, анорексия,
жүрек айну, құсу, миалгия, іштегі ауырсыну, диарея.

35. Асқынбаған вирусты менингитке тән емес:

• Сананың терең бұзылысы.
• 10 күнге дейін сақталатын тұрақты
симптоматика
• Эпилептикалық тырысулар
• Ми нервтерінің зақымдалуы және басқа
ошақты симптоматика.

36. Энтеровирусты менингиттің ерекшеліктері

• энтеровирустар - серозды менингиттің жиі
кездесетін қоздырғышы.
• Жиі жаз мезгілінде, 15 жасқа дейінгі балаларда
кездеседі.
• макулопапулярлы, везикулезді және петехиальді
бөртпе тән.
• герпангина
• плевродиния,
• миоперикардит
• геморрагиялық конъюнктивит

37. Эпидемиялық паротитті менингит. Ерекшеліктері:

• Жиі күздің соңында немесе көктемнің
басында пайда болады.
• 3 есе жиі — ер адамдарда кездеседі.
• Орхит немесе оофорит,
• паротит,
• панкреатит (қанда липаза мен амилаза
белсенділігінің артуы).

38. Хориолимфоцитарлы менингит ерекшелігі

• Күздің соңында және қыста пайда болады.
• Үй тышқандарының бөлінділері және
шырышы жабысқан заттармен қатынастан
жұғады.
• Жиі бөртпе
• Пневмония
• Алопеция
• Паротит
• Орхит
• Миоперикардит
• Лейкопения, тромбоцитопения, патологиялық
бауырлық сынамалар болуы мүмкін.
• Ликворда — жоғары плеоцитоз (1 мкл 1000
дейін )

39. Серозды вирусты менингиттердің емі (1)

Симптоматикалық ем:
• Төсектік режим,
• анальгетиктер,
• Құсуға қарсы (мотилиум, церукал),
• Жеткілікті гидратация,
• дезинтоксикация, кейде седативті заттар (диазепам).
• Кортикостероидтар қолданылмайды !
• АДГ адекватты емес секрециясының қаупң болғандықтан
натрий мөлшерін бақылап отыру қажет.

40. Серозды вирусты менингиттердің емі(2)

• Егер бактериальды менингитті жоққа шығару мүмкін
болмаса, эмпирикалық антибактериальды терапия
тағайындау керек.
Қарапайым герпес және
Эпштейна—Барр вирусымен шақырылған ауыр
менингиттерде - ацикловир (5 мг/кг к/т тамшылатып
әрбір 8 сағ 5 тәу).
• Жеке гигиена шараларын сақтау.

41. Туберкулезді менингит (1)

• Екіншілік, серозды, бактериальды.
• әдетте жыл бойы, әсіресе – қыс – көктем мезгілінде жиі
кездеседі.
• Біріншілік ошақтан гематогенді диссеминация арқылы
жұғады.
• Туберкулезбен науқас адамдармен қатынас.
• Анамнезінде өкпе және басқа мүшелер туберкулезі.
• Продромальды кезең – әлсіздік, тіршілікке
қабілеттілігінң төмендеуі, адинамия,ұйқы бұзылысы,
тәбет төмендеуі, тұрақсыз субфебрильді температура.

42. Туберкулезді менингит (2)

• Менингеальді синдром біртіндеп дамиды
• Көз қозғалыс бұзылыстары: қылилық,
заттардың екі еселенуі, птоз
• бульбарлы бұзылыстар – дисфония,
дисфагия, дизартрия
• Туберкулезді менингит 4-8 аптада
емделмесе – летальді аяқталады

43. Туберкулезді менингит кезіндегі ликвор

• Ликворда 1 мкл 100-500 клетка, лимфоциттер
– 60%, нейтрофилдер – 40%
• қанттың төмендеуі –2,0 ммоль/л төмен
• Ақуыз 0,99-1,5 г/л жоғарылаған

44. Туберкулезді менингиттің терапиясы

1.Изониазид
2. рифампицин
3. пиразинамид
Количество Длительность Взрослые
приемов в
день
1 раз в день 10 мес.
5 мг/кг,
максимально до
300 мг
1 раз в день 10 мес.
10 мг/кг,
максимально до
600 мг
1 раз в день 2-3 мес .
30 мг/кг,
максимально до
4. Вит В1
30-60 МГ/СУТ
5. Стрептомицин
20 мг/кг до 1 г в/м
6. Преднизолон
Дексаметазон
1 мг/кг внутрь
24 мг/сут внутрь
Дети
15-20 мг/кг, до
500 мг/сут
15—20 мг/кг,
до 500 мг
30 мг/кг, до

45.

46. Энцефалиттер – негізін инфекциялық, инфекциялық – аллергиялық, аллергиялық үрдістер алатын, ОЖЖ түрлі этиологиялы қабыну ауруы.

47. Энцефалиттердің жіктелуі

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Біріншілік және екіншілік
Вирусты және бактериальды
Белгісіз және белгілі қоздырғыш.
Мезгілдік және көпмезгілдік
Қабыну үрдісінің табиғаты бойынша - инфекциялық, инфекциялықаллергиялық, аллергиялық
Зақымдалу ошағының орналасуына байланысты - бағандық, милық,
қыртысасты, мезэнцефальды, диэнцефальды және т.б.
Миелин талшықтары зақымдалса (лейкоэнцефалиттер), ядролық
құрылымдар (полиоэнцефалиттер) ақ және сұр заттың тотальды
зақымдануымен жүретін (панэнцефалиттер).

48. I.    Біріншілік энцефалиттер

I. Біріншілік энцефалиттер
А. Вирусты:
1. Арбовирусты (мезгілдік, трансмиссивтік):
- кенелік (көктем-жаз, орыс, тайлық)
- масалық (япониялық)
2. Вирусты (полимезгілдік):
эпидемиялық (Экономо энцефалиті)
герпестік
энтеровирусты
гриппозды
цитомегаловирусты
құтырма кезіндегі энцефалит
паротитті және т.б.
Б. Микробты және риккетсиозды:
- нейросифилис кезіндегі
- Бөртпелі тиф кезіндегі.
-

49. II.  Екіншілік энцефалиттер

II. Екіншілік энцефалиттер
• экзантемды инфекциялыр (қызылша, қызамық,
желшешек).
• - поствакцинальды (АКДС, қызылша,
қызамық, паротит вакцинациялары).
3. Микробты және паразитарлы:
- стафилококкты;
- стрептококкты;
- маляриялық;
- токсоплазмалық және т.б.

50. Энцефалиттер диагностикасы

Жалпы инфекциялық синдром
Менингеальды синдром
Жалпы милық симптоматика
Ликвордағы қабынулық өзгерістер синдромы:
қысымның жоғарылауы, лимфоцитарлы плеоцитоз
(ондаған клеткалардан бірнеше жүзге дейін), ақуыздың
шамалы жоғарылауы;
• ПТР әдісі арқылы ливорда ДНК анықтау.
• Энцефалитикалық синдром

51. Энцефалитикалық синдром

Сананың терең бұзылыстары.
Афазия,
Тырысу синдромы
Орталық генезді ЖҚЖ және тыныс бұзылыстары.
Бассүйек нервтерінің функциялық бұзылыстары.
Парездер мен параличтер, атаксия
Патологиялық ошақтық симптомдар

52. Кене энцефалиті. Этиология және эпидемиология.

• Арбовирустар тобына жататын нейротропты вируспен
шақырылады.
• Мезгілділік тән: сәуір айынан маусым айына дейін кененің
белсенділігінің артқан шағы. Осы уақытта эндемиялық аймақта
жұмыс істейтін адамдар жиі шалдығады.
• Көп жағдайда адамдар кененің шаққан уақытын дәл айтса, кейде
байқалмай да қалады.
• Жасырын кезең 8-20 күн (алиментарлы жолмен жұққан болса —
4-7 күн).
• Жиі жас адамдар ауырады (30-40 жас).

53. ЭПИДЕМИОЛОГИЯ

• Резервуар иксода кенелері.
• (Akarina) кенелері өрмекші тәріздес тұқымдасына
жатады (Arachnoidea).
• Тайлық кенелер (Ixodidae туыстасы) паразитарлы
кенелер тобына жатады (Parasiformes).
• Негізгі қоздырғыш және таратушылар иксода
кенелерінің бес түрі: Ixodes persulcatus, Ixodes ricinus,
Dermacentor silvarum, Haemophysalis concinna және
Haemophysalis japonica.

54. а - Ixodes persulcatus; б — Detmacentor silvarum; в - Haemophysalis concinna; г Ixodes ricinus

55.

a. Әйелдер мен еркектер тең дәрежеде
ауырады.
b. Жас топтары әр түрлі
c. Түрлі мамандық.

56. Ер жынысты кене

Әйел жынысты кене

57. Кене энцефалитінің патогенезі

• Қоздырғыштың ену қақпасы тері тамырлары, бұл
жерде ол тез көбейіп, тұрақтанып алады.
• Қан ағысымен паренхиматозды мүшелер: бауыр,
көкбауыр, сонымен қатар өкпе, миға жетіп
көбейеді. Гематогенді жолдан басқа лимфогенді,
периневральді тарау жолдары бар.
• Мидың қозғалыс құрылымдарына кене
қоздырғышының троптылығы басым келеді, яғни
осы жерлерде оның белсенділігі артып, нертік
және глиальды клеткаларды зақымдайды.

58. Кене энцефалитінің клиникалық кезеңдері

• Бірінші кезең - зақымдалу, ары қарай –
инкубациялық кезең, 2-11 күн, бұл кезеңде
продромальды симптомдар көрініс табады.
• Жедел фазаның қызбалық синдромы, 3-5 күн,
вирусемия сатысына сәйкес келіп, инфекцияның
генерализацияланғандығын білдіреді.
• Қан ағысынан вирустың жоғалуы дене
қызуының төмендеуімен көрінеді, дегенмен бұл
кезеңде вирус белгілі бір ошақта көбейіп жатуы
мүмкін.

59. Кене энцефалитінің жіктелуі

Ошақтық форма:
• 1) менингоэнцефалитикалық,
• 2) полиоэнцефаломиелитикалық (бағанды
спинальды)
• 3) полиоэнцефалитикалық (бағандық)
• 4) полиомиелитикалық (спинальды)
Ошақты емес форма:
• қызбалық,
• жасырын,
• менингеальді.

60.

Кене энцефалитінің диагностикасы
• менингеальды симптомдар;
• қолдардың әлсіз проксимальді параличтері
немесе парезі, сирек аяқтардың.
• Бір мезетте мойын бұлшықеттерінің
параличі және бульбарлы синдром,
дизартрия, атрофия орын алуы мүмкін.

61. Кене энцефалитінің лабораториялық диагностикасы

• ЭТЖ 20-30 мм/ч, 30%-лейкопения, 20-25% - шамалы
лейкоцитоз.
• эозинопения, лимфоцитопения, т/я форма жоғарылауы;
• Қаннан антидене және вирустың серологиялық зерттеуі
(РПГА, нейтрализация реакциясы, РСК - 96% жағдайда
нақты диагноз себептері болады);
• ликворда лимфоцитарлы плеоцитоз, ақуыздың шамалы
артуы.

62. Кене энцефалитінің емі

Аурудың басында барынша
тыныштық, қозғалыстың азайтылуы
керек. Стационарға барынша
тыныш жағдайда тасымалдау
қажет.

63. Кене энцефалитінің этиологиялық терапиясы

Препараттардың үш тобы
• 1. Серотерапия препарттары.
- Энцефалитке қарсы спецификалық иммуноглобулин;
- иммунды плазма
2. Ферменттер (нуклеазалар), вирустың клеткаішілік
жойылуы - рибонуклеаза (РНК-аза).
• 3. Интреферондар мен интерферон индукторлары
вирустың клетка ішілік репликациясы кезінде нуклеин
қышқылдарының синтезін бұзу мақсатында
қолданылады (ридостин, йодантипирин)

64. Патогенетикалық терапия

• Дегидратациялық, жүрек – қантамырлық заттар,
симптоматикалық терапия.
• Антибиотиктер – егер асқынулары пайда болса
(пневмония т.б)
• Ошақтық симптоматика белгілері пайда болса
ішке преднизолон 1,5 мг/кг тәулігіне, бір
мезетте - калий және ақуыздық диета.
• Қалпына келтіру кезеңінде – ноотроптар.

65. Профилактика

• Индивидуальды қорғаныс және профилактика
мақсатындағы шараларды қамтиды.
• Оқу – ағарту шаралары маңызды болып саналады.
• Репеллентер- аэрозоль, жақпамай түріндегі
қансорғыштарды аластататын заттарды қолдану.
Серопрофилактика —энцефалитке қарсы
гомологиялық (адамның) иммуноглобулин.

66. Япониялық энцефалит (маса энцефалиті, энцефалит В)

• Этиология. Қоздырғыш— РНК-құрамды арбовирус.
Термолабильді, дезинфекциялық заттарға төзімділігі
төмен.
• Инфекцияның табиғи ошағы Ресейде, Японияда,
Оңтүстік Шығыс Азия мемлекеттерінде табылған.

67. Эпидемиология

• Табиғаттағы негізгі резервуар — жабайы
сүтқоректілер мен құстар. Клиникалық көріністерсіз
вирусемия дамуы мүмкін (симптомсыз инфекция).
• Қоздырғыш тек трансмиссивті жолмен беріледі
(Кулекс туыстастығы және т.б.).
• Жаздық – күздік мезгілділік тән.
• Адамдарда көбінде жасырын, симптомсыз өтеді.
Аурудан кейін тұрақты иммунитет қалыптасады.

68. Масалық энцефалит патогенезі.

• Маса шаққан кезде қоздырғыш вирусы маса сілекейімен бірге
қанға енеді.
• Вирус гематогенді жолмен ағзаға таралып, нейротропты
қасиетініғ арқасында миға түседі, ары қарай көбейіп, қайталана
қанға т.сіп басқа ағзаларға таралады.
• Ішкі мүшелерді геморрагиялық капилляротоксикоз, сероздыгеморрагиялық қабыну және дегенеративті-некротикалық
өзгерістер.
Негізінен ми зақымдалып, менингоэнцефалит белгілері білінеді.

69. Ауру клиникасы (1)

• Жасырын кезең 8 ден 14 күн.
• Ауру кенеттен басталады: қалтырау, дене температурасының
шамалы жоғарылауы, бас ауруы, миалгиялар, жалпы әлсіздік,
жүрек айнуы т.б.
• Жоғары дене температурасы жиі 6—10 күн, сирек 14 к.н
сақталады.
• Бет және конъюнктива гиперемиясы, склера тамырларының
инъекциясы болады. Тері сарғаюы мен петехиальды бөртпелері
болуы мүмкін.

70. Қанның жалпы анализі

• лейкоцитоз 15 000—20 000 нейтрофилез.
• ЭТЖ жоғарылауы 20—30 мм/сағ;
• жиі моноциттер мөлшері артады (10—24%).

71. Спецификалық лабораторлы диагностика

• Спецификалық диагностика қоздырғышты бөліп алу
(алғашқы 7 күнде қаннан, зәрден, ликвордан, өлген адам
миынан),
• иммунофлюоресценция және иммуноферментті әдіс
арқылы вирус антигенін алу.
• Тері –аллергиялық сынама.

72. Емі мен профилактикасы

• Алғашқы күндері ауырып болған адамның ағзасынан 20—30
мл қан сары суын енгізу.
• спецификалық g-глобулин 9—18 мл тәулігіне бұлшықетке және
көктамырға.
• Спец. Профилактика үшін инфицирленген тышқандардың
миынан формалинмен инактивтелген вакцина.

73. Герпетикалық энцефалит -

Спорадиялық энцефалиттің ең жиі және ауыр
формасы.
Ошақ локализациясы – самай бөліктің медиальды
жағы және маңдайлық бөліктің базальды бөлімдері.
неврологиялық симптоматика – кенет жүріс
тұрыстың өзгеруі, иіс сезу және дәм сезу
галлюцинациялары, сенсорлы афазия және амнезия,
күрделі парциальды тырысулар; жиі үлкен
тырсулар, кома, ми ісінуі.
атипті формалары жеделдеу симптоматикамен
дамитын жасырын түрлері, жедел психиатриялық
симптоматикамен жүретін ауыр түрі.

74. Қосымша диагностикалық әжістер

• Ликворда лимфоцитарлы плеоцитоз, ақуыздың шамалы
жоғарылауы, глюкозаның қалыпты мөлшері.
• Цитоз 1 мкл 500.
• Ликворда вирус ДНКсын ПТР арқылы анықтайды.
• КТ мен МРТ басқа ауруларды жоққа шығару үшін жасалады. КТ
– дағы өзгерістер аурудың 3-4 –ші күні, МРТ 2-ші күні көрінеді.

75. Герпетикалық энцефалиттің емі

• ГЭ күмән туғанда (зертханалық анализдердің қорытындысы шыққанға
дейін) ацикловир тағайындалады, 10 мг/кг 100-200 мл натрий
хлоридінің изотоникалық ерітіндісінде к/т тамшылатып күніне 3 рет
10-14 тәулік (курс ұзақ болса рецидивтің алдын алады). Препаратты
баяу енгізеді (1-2 сағат). Курсты ерте бастау максимальды эффект
береді;
• Цитомегаловирусты инфекцияда - ганцикловир немесе фоскарнет;
• Ауыр жағдайларда – адекватты тыныс терапиясы, су электролитті
балансты қалпына келтіру үшін интенсивті терапия тағайындалады;
• Бассүйек ішілік гипертензияның алдын алу үшін – осмостық
диуретиктер, гипервентиляция режиміндегі ИВЛ, ауыр жағдайларда —
барбитураттар. Антиконвульсанттар – тырысу пайда болса, кей кезде
профилактика үшін, яғни ЭЭГда эпилептикалық ошактарға күмән туса.

76.

77.

БАС МИ ІСІНУІ- ми тініне, тін
аралық кеңістікке шектен тыс
сұйықтықтың жиналуынан, ми
көлемінің үлкеюімен көрінетін
патологиялық жағдай.
Нәтижесінде бас ішілік
гипертензия дамиды. Бас ми
ісінуі өз алдына жеке ауру емес
көбіне екіншілік басқа аурулар
фонында дамиды.

78.

Себептері
Бас ми қанайналымының ишемиялық және
геморрагиялық типте бұзылысы
Бас ми жарақаты
Мидың ісікті аурулары,абсцесстер
Бас ми тінінің әртүрлі операциялары
Инфекциялық
аурулардан(менингит,энцефалит,токсоплазмоз т.б.)
Улану(көмірқышқыл газбен, алкогольмен,
дәрілі препараттармен)

79.

Балалардағы себептері
Жатырішілік гипоксия
Туу кезіндегі травма
Жатыр ішілік инфекция
Нерв жүйесінің тума аурулары
Тума ми ісіктері, абсцесстер

80.

Бас ми ісінуінің
патогенетикалық негізі
Вазогенді бас ми ісінуі
Цитотоксикалық бас ми ісінуі
Осмотикалық бас ми ісінуі
Интерстициалды бас ми ісінуі

81.

Цитотоксикалық түрі
Клетка ішілік сұйықтық жиналуы байқалады. Ол
натрий-калий насосына тәуелді ми клеткасы
мембранасының осморегуляциялық бұзылуынан
дамиды. Көбіне бас миының сұр затында
орналасады. Вирусты инфекциялардың, токсикогипоксиялық энцефалопатиялардың, ишемиялық
инсульттің, көмірқышқыл газымен уланудың
нәтижесінде дамиды. Гипоксия,
ишемия,интоксикация нәтижесінде дамиды,

82.

Вазогенді түрі
Көбіне осы түрі дамиды. Ол ГЭБ
функциясы бұзылуынан дамиды.
Оның патогенезінде: плазманың
клеткадан тыс кеңістікке шығуы, ми
ақ затының көлемінің үлкеюі
жатыр.Бұл ісіну перифокалды,
ісіктердің, абсцесстердің, ишемиялық
зоналардың айналасында дамиды.

83.

Осмотикалық түрі
ГЭБ функциясы өзгеруінсіз ми
тіні гиперосмолярлығы нәтижесінде дамиды. Метаболитикалық
энцефалопатияда, гиперволемияда, полидипсияда болады.

84.

Интерстициалды түрі
Бүйір қараншалардан судың
ми тініне өтуі нәтижесінде
дамиды

85.

Егер біріншілік ауру өте ауыр және
емдеуге келмесе, онда өзіндік механизм
іске қосылады, яғни тамыр тонусының
ауторегуляциясы іске қосылады, бұл
паралитикалық кеңеюмен аяқталады.
Бұл өзгеріс бас миының сау аймағына
ауысып, бас ми тамырларының
диффузды кеңеюіне және оның
гидростатикалық қысымының
жоғарылауына алып келеді.

86.

Организмнің әртүрлі тіндерінің ісінуі- аса қауіпті
емес және анық көрініс көп қиындықтар
тудырмайды. Ал бас миының ісінуі жағдайында ,
белгілі бір шектелген ортада орналасады. Ми
өзінің көлемін үлкейте алмайды, себебі бас қорабы
өте қатты және кеңейген көлемінің әсерінен
үлкейте алмайды. Бұл жағдай тарылу кезінде бас
миының қысылуы болады.

87. Бас ми ісінулері

Локальді
Генерализденген

88.

Локальді
Белгілі шектелген аймағы бар, бас
миының қоршаған патологиясынанабцесс, гематома, киста, ісік себебінен
дамиды.

89.

Генерализденген
Бүкіл миға жайылады, бас ми
травмасының, интоксикацияның,
гипертензионды энцефалопатия,қан
қысымының жоғарылауы себебінен
дамиды.

90.

симптомдары
Қатты бас
ауру(мигрень)
Бастың шүйде, төбе,
самай, маңдай бөлімдеріне
таралатын
Жеңілдік әкелмейтін құсу, жүрек айну
Көз өткірлігінің төмендеуі
Әлсіздік, ұйқышылдық
Қысқа уақыттық талма
Есінен тану, тыныс алуының бұзылысы
Үлкен, кіші еңбегінің кеш жабылуы, емшектен бас
тарту, абыржулы, қатты айқайлайды жылайды.
Когнитивті бұзылыстар, есте сақтау, назар аудару
бұзылыстары

91.

92.

93. Мишық ісінуі кезіндегі болатын ошақты симптомдар

94.

диагностикасы
Шағым, анамнез
Неврологиялық тексеру
МРТ, КТ,рентгенография( ісіктің
локализациясы мен көлемін анықтау үшін)
Жалпы қан анализі
Көз түбін зерттеу: көру нерві дискісі ісініп,
шекаралары айқын болмайды
Люмбалды пункция

95.

96.

97.

98.

99. Емі

Консервативті
(дегидротациялық,метаболитикалық,
миорелаксанттар, құрысуға қарсы ем,
оксигенотерапия)
Хирургиялық(себеп болған патологияны
коррекциялап, миды қанмен қамтамасыз
ету)

100. Дегидротациялық терапия

• Ілмекті диуретиктер – Са дің реабсорбциясын
төмендетеді, зәрмен көптеп бөлінуін қамтамасыз
етеді. Фуросемид,Торасемид, Пиретанид,
Буметонид, Этакрин қышқылы;
• осмодиуретиктер - қанның осмостық қысымын
жоғарылатып ткандердегі сұйықтықтың қан
арнасына өтуін қамтамасыз етеді. Маннит,
Сорбит, Мочевина
• Гиперосмолярлы ерітінділер(магний сульфат 25%,
глюкоза 40%) диуретиктердің эффектін
жоғарылатады, мидың ишемияланған
клеткаларын қоректік затпен қамтамасыз етеді.

101.

• Оксигенотерапия (өкпені жасанды
желдендіру)
• Метаболитикалық препараттар
(актовегин,цераксон,мексидол)
• Кортикостероидтар (ГЭБ функциясын
жақсартады,ісіну дамуын тежейді)
Преднизолон,метилпреднизолон,дексаметазон,ги
дрокортизон,альдостерон
• Миорелаксанттар (ультрақысқа әсерлісуксаметоний,қысқа әсерлі-мивакрон,орташа
әсерлі-трактриум,ұзақ әсерлі-пипекурониум)
• Ұстамаға қарсы препараттар
(седуксен,депакин,брузепам)

102. Гипотензивті ем

Артериалды
гипертензиясы болса (сист. арт.
қысым-200 мм с.б.б, диаст.арт. қысым-110 мм
с.б.б) қысымды баяу түсіру керек, өйткені ми
ишемиясы тууы мүмкін.
- эналаприлат 0,625-1,25 мг тамыр ішіне
тамшылатып 5 мин.
- магний сульфатын тамыр ішіне баяу 10002000 мг (бірінші 3мл 3мин ішінде) 10-15 мин
ішінде, тырысу синдромы болған жағдайда
тағайындалады

103.

Хирургиялық тәсіл
• Декомпинсирленген краниоэктомия-бас
ми ішілік қысым төмендейді;
• Бас ми ісінуіне себеп болған себепті
жою;

104.

• Бас ми травмасы болса - қан құйылған
ошақты алып тастау;
• Бас миының ісігі болса-ісікті алып
тастау;
• Улану болса-дезинтоксикация;
• Ауыр инфекциялық ауру болсаантибактериалды және вирусқа қарсы
препараттар;

105. Асқынуы

Дислокационды
синдром (ми
бағаны,ми тіні,
мишық
қысылуынан)
Өлім
Тыныс бұзылысы
Эпилепсия
Деменция
Паралич
Көру,есту,
координация
бұзылысы

106. Профилактика

• Автомобильде қауіпсіздік ременін
тағу,велосипедпен роликпен жүргенде,
құрылыста істегенде егер травма алу қаупі
бар болса шлем кию;
• Зиянды әдеттерден арылу;
• АҚҚ ретке келтіру;

107.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!