Göçler ve nedenleri̇

1.

GÖÇLER ve NEDENLERİ

2.

NELER ÖĞRENECEKSİNİZ
Bu bölümde göç türlerini ve özelliklerini,
göçlerin nedenlerini, tarihte meydana
gelen büyük göçleri öğreneceksiniz.
Kazanım: 10.2.8. Tarihî metin, belge
ve haritalardan yararlanarak dünyadaki
göçlerin nedenleri ve sonuçları hakkında
çıkarımlarda bulunur.

3.

İnsanların herhangi bir sebepten dolayı yaşadıkları yeri terk ederek başka bir
yere kalıcı şekilde yerleşmesine ya da geçici şekilde yer değiştirmesine göç denir.

4.

5.

Göçe Neden
Olan İtici Faktörler
- Tarımda makineleşme
- Nüfus artışı
- Tarım topraklarının
parçalanması
- Doğal afetler
- Eğitim ve sağlık
hizmetlerinin yetersizliği vb.
Göçe Neden
Olan Çekici Faktörler
- İş olanakları
- Eğitim ve sağlık
hizmetlerinin çeşitliliği
- Kültürel faaliyetlerin fazla
olması
- Dini inanç ve kişisel
özgürlükleri yaşama isteği vb.

6.

Yapıldığı Yere
Göre Göçler
Sürekliliğine Göre
Göçler
İç Göç: Ülke içinde
yapılan göçlerdir.
Sürekli Göç: Başka yere
tamamen yerleşmek için
yapılan göçlerdir.
Dış Göç: Ülkeler
arasında yapılan
göçlerdir.
Geçici Göç: Tarım,
hayvancılık, turizm vb.
faaliyetlerde bulunmak
amacıyla yapılan
göçlerdir.
İstek Durumuna
Göre Göçler
Gönüllü Göç: Kişinin
kendi isteği ile yaptığı
göçlerdir.
Zorunlu Göç: Savaş,
mübadele, doğal afetler
gibi nedenlerle yapılan
göçlerdir.

7.

TARİHTE
MEYDANA
GELEN BÜYÜK
GÖÇLER

8.

Türklerin Orta Asya'dan Göçü ve Kavimler Göçü
Tamamen olmasa da çoğunlukla göçebe yaşayan Türkler, ana yurtları olan Orta
Asya'dan ayrılarak başka bölgelere doğru göç etmişlerdir. Türklerin Orta Asya’dan göç
etmesinin nedenleri şunlardır:
İklim değişikliğine bağlı kuraklık
Hayvanlara otlak bulma ihtiyacı
Nüfus artışı sonucu kaynakların yetmemesi
Yeni yerler fethetme arzusu
Türk boyları arasındaki mücadeleler
Bölgedeki siyasal nedenler
Esir düşmektense bağımsız yaşama isteği

9.

Türk topluluklarının 4. yüzyılda ana yurtlarından ayrılarak Avrupa Kıtası ve Asya
Kıtası’nın batısına doğru başlattıkları göç, dünyadaki en büyük kitlesel göç
hareketlerinden biri olan Kavimler Göçü’ne neden olmuştur. Sonuç itibarıyla Avrupa
Kıtası'nda yaşayan birçok kavmin, Türk topluluklarının önünden kaçmasıyla yaklaşık
bir asır süren büyük bir göç dalgası yaşanmıştır.

10.

Yeni Dünya'ya Göçler
15. yüzyılda Kristof Kolomb, Macellan,
Vasco da Gama ve diğer kaşiflerin
yaptıkları seyahatlerin sonucunda
Amerika ve Okyanusya kıtaları
keşfedildi. Keşfedilen bu alanlara Yeni
Dünya denilmektedir.

11.

1492'de keşfedilen Amerika Kıtası'na Avrupa Kıtası'ndan ilk göç hareketleri başlamıştır. Daha sonra
yeni yerlerin ve doğal zenginliklerin keşfi bu kıtaya olan göçleri yoğunlaştırmıştır. Yeni keşfedilen
yerdeki zenginliklere sahip olmak isteyen Avrupa devletlerinden İngiltere ve Fransa, Kuzey
Amerika’da; İspanya ve Portekiz de Güney Amerika’da, sömürge devletleri kurmuştur. Ayrıca
Avrupalılar, bu kıtaya Afrika'dan çok sayıda insanı köle olarak getirmiştir. Sanayi Devrimi'yle birlikte
gelişen teknoloji ve seyahatlerin kolaylaşması, Amerika Kıtası'na olan göçü tekrar hızlandırmıştır.

12.

GÖÇ TÜRLERİ
İşçi
Göçleri
Mübadele
Göçleri
Beyin
Göçleri
Doğal Afet
Göçleri
Sosyal Olay
ve Savaş
Göçleri

13.

İşçi Göçleri
Sanayi Devrimi sürecinde başta İngiltere'ye olmak üzere Avrupa ülkelerindeki
sanayi tesislerinde çalışmak amacıyla kırsaldan şehirlere işçi göçleri olmuştur. II.
Dünya Savaşı’na katılan Almanya, Fransa, Belçika ve Hollanda gibi ülkeler, sınırları
içerisinde ortaya çıkan iş gücü açığını kapatmak ve kalkınmalarına hız vermek
amacıyla diğer ülkelerden göç almıştır.

14.

Türkiye ile Almanya arasında 1961 yılında
İşçi Göçü Antlaşması imzalanmıştır. Daha
sonra diğer Avrupa ülkeleriyle de
(Hollanda, Fransa, Avusturya) benzer
anlaşmalar yapılmıştır. Kuveyt, Birleşik
Arap Emirlikleri, Katar ve Suudi Arabistan
gibi petrol zengini ülkeler de son yıllarda
dışarıdan çok sayıda işçi almaktadır.

15.

Mübadele Göçleri
Devletler arası yapılan anlaşma gereği ülke
vatandaşlarının
karşılıklı
olarak
yer
değiştirmesine mübadele göçü denir. Bu göçü
diğerlerinden farklı kılan en önemli özellik
zorunlu olmasıdır. 1923 yılında Türkiye ile
Yunanistan
arasında
gerçekleştirilen
nüfus
mübadelesi bu göçlerin en tipik örneğidir.
Anlaşma kapsamında Türkiye'den Yunanistan'a
yaklaşık
1.200.000
Rum,
Yunanistan'dan
Türkiye'ye de yaklaşık 450.000 Türk göç etmiştir.

16.

Beyin Göçleri
İyi eğitim almış, nitelikli ve yetenekli
insanların başka ülkelere göç etmesi beyin
göçü olarak adlandırılır. Beyin göçü, genellikle
az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden
gelişmiş ülkelere doğru yapılmaktadır. Gelir
düzeyinin düşüklüğü, ekonomik zayıflık,
araştırma için ayrılan kaynakların az oluşu,
siyasi baskılar, savaşlar vb. faktörler bu göç
türünün artmasına neden olmaktadır.

17.

En çok beyin
göçü veren ülkeler
Hindistan
Pakistan
Çin
Filipinler
İran
Afrika ülkeleri
Orta Asya Türk Cum.
En çok beyin
göçü alan ülkeler
ABD
Kanada
Almanya
İngiltere
Fransa
İsviçre
İsveç
Norveç
Avustralya

18.

Ünlü fizikçi Albert
Einstein, 1933’te siyasi
nedenlerle Almanya’dan
Amerika’ya göç etmiştir.
Bilimsel çalışmalarına
burada devam edip
1940’da Amerikan
vatandaşlığına geçmiştir.

19.

Doğal Afet Göçleri
Sel, deprem, volkanizma, toprak kayması, fırtına,
çölleşme, kuraklık vb. afetler insanların daha güvenli
yerlere göç etmesine neden olur. 4. yüzyılda Türk
topluluklarının
Orta
Asya’dan
göç
etme
nedenlerinden biri de bu bölgede yaşanan
kuraklıktır. Kuraklık sonrası Türk topluluklarının Orta
Asya'dan göç etmeleri, 1906'da Kaliforniya'da (ABD)
meydana gelen deprem sonucu yaşanan göç dalgası,
Kırgızistan'da 1994'te yaşanan toprak kayması
nedeniyle yaklaşık 270 bin insanın göç etmek
zorunda kalması bu tür göçlere örnek verilebilir.

20.

Aral Gölü'nün kuruması sonucu bu gölden geçimini
temin eden binlerce insanın bulundukları yeri terk
etmesi doğal afet kaynaklı bir başka göçtür.
Ülkemizde, Marmara Bölgesi'nde meydana gelen
deprem (1999) bölgede yaşayanların bir kısmının
başka alanlara göç etmesine neden olmuştur.

21.

Sosyal Olay ve Savaş Göçleri
Ülkeler arasındaki savaşlar ve ülke içerisinde yaşanan sosyal ve siyasal çatışmalar,
insanların göç etmesine neden olur. Bu göç olayı, hem ülke içinde hem de ülke dışına
doğru olabilmektedir. SSCB'nin 1980'lerde Afganistan'a müdahalesiyle şimdiye kadar
görülen en büyük mülteci akını yaşanmıştır. Ruanda'da 1994'te meydana gelen iç savaş
ise dünyadaki en büyük sığınmacı olaylarından birine sahne olmuştur.
Birleşmiş Milletler Anlaşması’na göre dili, dini ve ırkı
yüzünden bir toplumsal gruba ait olup bu durumdan dolayı
ülkesinde dışlanan ya da sahip olduğu siyasi bir görüşten
dolayı ülkesinde takip edilme korkusuyla ülke dışına çıkmış
olan kimseler mülteci olarak tanımlanmaktadır.

22.

Suriye’de yaşanan iç savaştan dolayı ülkesini terk etmek zorunda kalan çok
sayıda insan, ülkemize ve Suriye’nin çevresindeki ülkelere sığınmıştır.

23.

İşçi göçü, dış göç
İşçi göçü, dış göç
Mübadele göçü
Beyin göçü
Zorunlu göç, savaş göçü
Yeni Dünya Göçleri
Kavimler Göçü
Geçici göç, işçi göçü
Zorunlu Göç,
Mübadele Göçü

24.

2014 – LYS3
Amerika kıtalarının keşfinden sonra, bu kıtalara 20. yüzyılın başlarına kadar
yoğun bir göç hareketi yaşanmıştır. Bu göçlerin sonunda yeni devletlerin
kurulması ise dünya tarihini değiştirecek gelişmelerin yaşanmasını
sağlamıştır.
Bu göçlerin yaşanmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha fazladır?
A) Toplumsal baskılardan kaçmak
B) Ekonomik fırsatları yakalamak
C) İnançlarını özgürce yaşamak
D) Macera tutkusu ve keşif
E) Farklı kültürleri tanıma isteği

25.

2014 – LYS4
Şehirleşme, sanayi ve göç olgularının birbirleriyle sürekli etkileşim hâlinde
oldukları göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Yoğun göç alan yerlerde şehirleşme hızı yüksektir.
B) Sanayinin geliştiği bölgelerde iş gücüne duyulan ihtiyaç fazla olduğundan
bu bölgeler göç alır.
C) Göç hareketleri sanayileşmenin başlıca nedenidir.
D) Sanayileşen bölgelerde şehir sayıları ve nüfusları artmaktadır.
E) Şehirler çevrelerine göre sosyal ve kültürel bakımdan birer cazibe merkezi
olduğundan göç alır.

26.

2016 – LYS4
Coğrafi Keşiflerden sonraki süreçte aşağıdaki kıtaların
hangisinden diğerine daha fazla insan göç etmiştir?
A) Afrika’dan Avrupa’ya
B) Avustralya’dan Afrika’ya
C) Afrika’dan Asya’ya
D) Asya’dan Avustralya’ya
E) Avrupa’dan Amerika’ya

27.

2019 – AYT
Sanayi Devrimi süreciyle şehirlerde tarım dışı fonksiyonlar
hızla gelişerek çeşitlenmiş buna bağlı olarak, var olan şehirler
büyümüş, yeni şehirler kurulmaya başlanmıştır.
Bu şehirlerin sayısının ve nüfusunun artması üzerinde
aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha fazla olmuştur?
A) Göçlerin artması
B) Ulaşımın gelişmesi
C) Tüketimin artması
D) Sağlık olanaklarının daha iyi olması
E) Alışveriş merkezlerinin kurulması

28.

ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME

29.

BOŞLUK DOLDURMA
1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması sonucu yüz binlerce kişi Türkiye ile
mübadele
Yunanistan arasında ………………………….
göçü yaşamıştır.
İyi eğitim almış, nitelikli ve yetenekli insanların başka ülkelere göç etmesi
beyin
……………………………..
göçü olarak adlandırılır.
Almanya
Türkiye ile …………………..………
arasında 1961 yılında imzalanan İşçi Göçü
Antlaşması sonrası binlerce vatandaşımız çalışmak üzere ülkesinden ayrılmıştır.
geçici
Bir kişinin turizm sezonunda çalışmak için Antalya'ya gitmesi ……………………….
göçe örnektir.
İnsanların herhangi bir sebepten dolayı yaşadıkları yeri terk ederek başka bir
göç
yere kalıcı veya geçici şekilde yer değiştirmesine ………………………….
denir.

30.

DOĞRU-YANLIŞ
ABD, Kanada, Almanya ve İngiltere en çok beyin göçü veren ülkeler
arasında yer almaktadır.
Mübadele göçlerinin en önemli özelliği zorunlu olmasıdır.
Aral Gölü'nün kuruması sonucu bu gölden geçimini temin eden binlerce
insanın bulundukları yeri terk etmesi sosyal nedenli göçlere örnektir.
Mülteci ya da sığınmacı, savaş, çatışma veya siyasal bir karmaşa sonucu
ülkesini terk eden kişidir.
Savaş, mübadele, doğal afetler gibi nedenlerle insanların yer
değiştirmesine zorunlu göç adı verilir.

31.

1) Aşağıda verilen göç olayı ve nedenleri eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) 1960’lı yıllarda Türkiye’den Almanya’ya giden işçi göçleri - Ekonomik
B) 1994’te Kırgısiztan’da meydana gelen heyelan nedeniyle yaşanan göç - Doğal
C) Yaz mevsiminde pamuk işçilerinin Çukurova’ya göç etmesi - Sosyal
D) Lozan barış antlaşması ile Türklerle Rumların karşılıklı göç etmesi - Siyasi
E) 1991 yılında Irak’ta yönetim baskısı yüzünden yapılan göç - Siyasi

32.

İyi eğitim görmüş, nitelikli, uzman ve yetenekli bilim insanının az gelişmiş
ya da gelişmekte olan bir ülkeden gelişmiş bir ülkeye araştırma, inceleme,
kendini daha fazla geliştirme amaçlı olarak yaptığı göçe beyin göçü denir.
2) Aşağıda verilen ülkelerden hangisi daha fazla beyin göçü almaktadır?
A) Kırgızistan
B) Fas
C) Afganistan
D) Türkiye
E) Almanya

33.

3) Aşağıdaki göç türü ve tanımı eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Gönüllü göç: Savaş, baskı ve zulümlerden kaçan kişilerin yapmış olduğu
göçtür.
B) Mübadele göçü: Bir antlaşmaya bağlı kalınarak ülke nüfuslarının yer
değiştirmesidir.
C) Mevsimlik göç: Tarımın yoğun olarak yapıldığı, yaz turizminin geliştiği
yerlere bir süreliğine çalışmak üzere yapılan göçlerdir.
D) İşçi göçü: İş imkanlarını fazla olduğu yerlere ekonomik nedenlerle yapılan
göçlerdir.
E) Dış göç: Ülke dışına yapılan göçlerdir.

34.

4) Harita üzerinde numaralandırılarak gösterilen alanların hangileri
diğerlerine göre daha fazla beyin göçü almaktadır?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV

35.

Amerika Kıtası’nın keşfedilmesi ile bu kıtaya;
• siyasi baskılardan kaçmak,
• inançlarını özgürce yaşamak,
• ülkelerinden kendilerine tanınmayan fırsatlardan yararlanmak
amacıyla göçler olmuştur.
5) Bu durum hangi tip göç olarak ifade edilir?
A) Kavimler Göçü
B) Mübadele göçleri
C) Yeni Dünya Göçleri
D) Beyin göçü
E) İşçi göçleri