Экстракттар казакша

1.

ЭКСТРАКТАР (ЕХTRАСTА).
ЖІКТЕЛУІ. СИПАТТАМАСЫ

2. Лекция жоспары:

Сұйық экстрактар.
Қою экстрактар
Құрғақ экстрактар
Эфирлi экстрактар
Майлы экстрактар немесе
медициналық майлар
Стандартты экстрактар

3.

Экстрактар деп дәрілік өсiмдiк
шикiзатынан алынатын концентрлi
сығындылар аталады.

4.

Жіктелуі:
Консистенциясы
бойынша:
Экстрагент
бойынша:
Сулы
(Extracta aquosa)
Спиртті
(Extracta spirituosa)
Эфирлі
Құрғақ экстракттар
(Extracta aetherea)
(Extacta sicca)
Майлы
(Extracta oleosa)
Экстракт – концентраттар
(Extracta standartisata)
Сұйық экстракттар
(Extracta fluida)
Қою экстаркттар
(Extracta spissa)

5. СҰЙЫҚ ЭКСТРАКТТАР

Сұйық экстрактар кептiрiлген
өсiмдiк
материалынан
алынған,
ерімейтiн тұнбалардан тазартылған
және дербес дәрiлiк препараттар ретiнде
қолданылатын концентрлi спирттi-сулы
сығындылар.

6.

СҰЙЫҚ ЭКСТРАКТТАР
Тамшылар
түрiнде қабылданады
немесе күрделi сұйық
дәрiлердiң құрамына
кiредi және өте
сирек жағдайларда күрделi
ұнтақтардың
құрамына кiредi.
МФ Х басылымы бойынша
долана, су бұрышы, шәңкiш,
итшомырт экстрактары
заңды болып есептеледi.
1:1 қатынасында
дайындайды

7.

Экстрактар алудың технологиялық схемасы
Шикiзат пен экстрагенттi дайындау
Сығынды алу (экстракциялау)
Сығындыны тазарту
Сығындыны қойылту (қою экстракттар)
Қойылтылған сығындыны кептіру (құрғақ экстракттар)
Стандартизация

8.

Сұйық экстрактарды алудың техiнологиялық
сатылары:
Шикiзат пен экстрагенттi дайындау
Сығынды алу (экстракциялау)
Сығындыны тазарту
Стандартизация

9.

Сұйық экстракттар алу тәсілдері
перколяция
реперколяция
қарсы ағымды экстракция
қарсы ағымды бөлшектi
мацерация
еріту

10.

Сығындыларды тазарту
Арнайы
тұндырғыштарда
(+8)ºС-тан жоғары
емес температурада
4-7 тәулiк бойына
тұндыру арқылы
жүргiзiледi.
Фильтрлеу үшін
қолданылады:
Декантациялау
және фильтрлеу
•фильтр- пресс;
•друк- фильтр:
•Центрифуга;
Ұсынылмайды:
•нутч- фильтр

11.

Әсер етуші
немесе
экстрактивті
заттардың
мөлшері
Стандартизация
Экстракттардың
тығыздығы
Құрғақ қалдық
(25%дейін). ауыр
металдар (0,01%)
Органолептикалық
көрсеткіштері:
түсі, иісі, дәмі.
Спирттің
мөлшері

12.

Артықшылықтары:
жеңiл және оңай
дозаланады
өндiрiс сатылары
қарапайым
сығындыны жылулық
өңдеу қажет емес
Әсер етушi заттары
табиғи күйде сақталады.
Кемшіліктері:
(+8°С) температурадан
төмен жағдайларда тұнба
түсуi.
Бұл препараттың
әртүрлi қосарлы заттармен
қаныққандығының
нәтижесi.

13. ҚОЮ ЭКСТРАКТТАР

Қою
экстрактар
дәрiлiк
өсiмдiк
шикiзатынан
алынатын
қойылтылған
концентрлi сығындылар болып табылады.
Жекеленген
жағдайларда
балласты
(косарлы) заттардан тазартылған және
ылғалдылығы 25%-дан аспауы керек.

14.

Бұл экстрактардың
ерекше тобы
олар құрамында ащы,
ащы-ароматты немесе тәттi
заттары бар өсiмдiктерден
алынады.
байланыстырғыш
заттар корригенттер
ретiнде қолданылады,
ұнтақтар,микстуралар
құрамына кiредi
және т.б.

15.

Қою экстрактар алу сатылары
шикiзат пен экстрагенттi дайындау
сығынды алу
сығындыны балласты
заттардан тазарту
қойылту (буландыру)
стандартизация

16.

Қою экстракттар алу
тәсілдері
Перколяция
Реперколяция
Үздiксiз қарсы ағымды
экстракция
Бөлшектi мацерация
Циркуляциялық экстракция

17.

Салқын су
Қайнаған су
Экстрагенттер
Этил спирті
Этил
эфирі

18. Сығындыны тазарту

Сулы сығындыны қысқа
мерзiм аралығында қайнау
температурасына дейiн, кейде,
адсорбенттер қосу арқылы, қыздырады
Салқын жерде адсорбциялык тазарту
Бүрiсiп қалған балласты
заттар оңай тұндырылады
Спирттік тазарту – сығындыны бастапқы шикізат
салмағының жарты көлеміне дейін қойылтады.
Осы қойылтылған және салқындатылған
сығындыға екі көлем 95% спирт қосады.

19.

Қойылту
Сығындыны 50-60°С температурада,
600-700 мм.сын. бағанасына дейiн
сұйылтылған жағдайда вакуум
астында қажеттi қоюлыққа дейiн қойылтады.

20. Стандартизация

әсер етушi заттардың мөлшерi
ылғалдың мөлшері
ауыр металдардың
(0,01%) мөлшерi.

21. Қою экстракттардың номенклатурасы

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Extractum Belladonnae spissum – итжидек қою
экстракты
Extractum Glycyrrhizae spissum – мия тамырының
қою экстракты
Extractum Polygonii hydropiperis – су бұрышы қою
экстракты
Extractum Absinthii spissum – ащы жусан қою
экстракты
Extractum Taraxaci spissum – дәрілік бақ-бақ қою
экстракты
Extractum Urticae spissum – қалақай қою экстракты
Extractum Valerianae spissum – шүйгiн шөп қою
экстракты
Extractum Filicis maris aethereum – еркек усасыр
папоротнигi эфирі қою экстракты
Extractum Menyanthidis spissum – үшжапырақ
сүбеделер қою экстракты.

22. Құрғақ экстракттар

Құрғақ экстрактар ұнтақ тәрiздес,
ылғалдылығы 5%-ға дейiн болатын,
экстрагентi
толық
аластатылған
сусымалды массалар.

23. Құрғақ экстракттар номенклатурасы

Extractum Belladonnae siccum – итжидек
экстрактысы.
Extractum
Strychni
siccumчилибуха
экстрактысы
Extractum
Frangulae
siccumитшомырт
экстрактысы
Extractum Phеi siccum- рауғаш экстрактысы
Extractum Clycyrrhizae siccum- мия тамырының
экстрактысы
Extractum
Helichrysi
siccumсалаубас
экстрактысы.

24.

Технология ерекшелігі
Итшомырт, рауғаш, мия тамыры, риян,
салаубас құрғақ экстрактары толықтырғыш
заттар қоспай дайындалады.
Итжидек, чилибуха, құсықтамыр
экстракттары сүт қанты, глюкоза және т.б.
заттар қосып дайындалады.

25. Экстракт концентраттар

Бұл экстракттардың ерекше тобы. Стандартты
экстракттар – тұнбалар мен қайнатпалар
дайындау үшiн қолданылатын бастапқы
материалдар.
Олар сығындаудың қиын технологиялық
операцияларын тез орындалатын
операцияларға алмастырады.
.

26. СҰЙЫҚ КОНЦЕНТРАТТАР – EXTRACTA FLUIDA STANDARTISATA 1:2

Сұйық концентраттар сулы-спирттi сығындылар
болып табылады және сұйық экстрактардан
айырмашылығы 1:2 қатынасында дайындалады.

27. Өндiрiсте келесi сұйық концентраттар шығарылады:

Extractum
Adonidis
fluidum
–
standartisatum 1:2
Жалынгүл сұйық стандартты экстракты 1:2
2.
Ехtractum
Valerianae
fluidum
–
standartisatum 1:2
Шүйгiн шөп сұйық стандартты экстракты
1:2
1.

28. Құрғак концентраттар 1:1 немесе 1:2. Ехtractum sicca standartisata 1:1 seu 1:2.

Құрғақ концентраттар – әсер етушi
заттарының мөлшерi оның бастапқы
шикiзаттағы мөлшерiне тең (1:1) немесе
жарты мөлшерiне (1:2) тең сулы- спирттi
сығындылар.

29. Құрғақ концентраттардың номенклатурасы

Ехraсtum Тhermopsidis siccum – standartisatum 1:1
Термопсис құрғақ стандартты экстракты 1:1.
Термопсис шөбінен 25% этил спиртінде дайындайды.
Алкалоидтар мөлшері – 1%.2.
2. Ехraсtum Adonidis siccum – standartisatum 1:1
Жалынгүл құрғак стандартты экстракты 1:1.
20% этил спиртінде дайындалады. 1 г – 46-54 ЛЕД.
3. Ехraсtum Digitalis siccum –standartisatum 1:1
Оймақгул құрғақ стандартты экстракты 1:1.
20% этил спиртінде дайындалады. 1 г – 44-56 ЛЕД.
4. Ехraсtum Convallaria siccum – standartisatum 1:2
Меруертгүл құрғақ стандартты экстракты 1:1.
20% этил спиртінде дайындалады. 1 г – 53-67 ЛЕД.
5. Ехraсtum Althaeae siccum – standartisatum 1:1
Жалбызтiкен құрғак стандартты экстракты 1:1.
1.

30.

СҰЙЫҚ СЫҒЫНДЫНЫ
БУЛАНДЫРМАЙ КЕПТІРУ
вакуум-білікті
(барабанды)
кептіргіштерде
шашырата
кептіргіштерде
сублимациялық
(лиофильдік)
кептіргіштерде

31. Майлы экстракттар

Майлы экстрактар өсiмдiк шикiзатынан
өсiмдiк немесе минералды майлардың
көмегiмен алынған сығындылар

32. Майлы экстракттардың номенклатурасы

• Шайқурай майлы экстрактысы (Extractum
Hyperici oleosum).
• Итмұрын
жидектерінің
майлы
экстрактысы (Extractum Rosae oleosum ).
• Итмұрын майы (Oleum Rosae)
• Шырғанақ майы (Oleum Hippophaeae)
• Каротолин (Karotolinum)

33. Эфирлі экстракттар номенклатурасы

• Еркек усасыр папортнигi қою экстрактысы
– Ехrасtum Filicis maris aethereum.