Wprowadzenie do psychologii społecznej

1.

Wprowadzenie do psychologii społecznej –
zarys dyscypliny na tle psychologii ogólnej i
innych nauk społecznych

2.

Test z psychologii społecznej
• 1. Przypuśćmy, że osoba obdarzona autorytetem prosi studentów o to, by
zaaplikowali wstrząsy elektryczne o prawie śmiertelnym natężeniu (450 V)
innemu studentowi, który nic im nie zrobił. Jaki procent studentów zgodzi się
to uczynić?
• 2. Jeżeli dajesz dzieciom nagrody za robienie czegoś, co wcześniej lubiły
czynić, będą one później lubiły tę czynność:
• (a) bardziej;
• (b) tak samo;
• (c) mniej.
• 3. Jeżeli zobaczysz, że ktoś, kogo podziwiasz, robi coś niezdarnego czy
głupiego, na przykład rozlewa kawę z filiżanki, będziesz go później lubił:
• (a) bardziej;
• (b) tak samo;
• (c) mniej.

3.

Test z psychologii społecznej
• 4. Powtarzanie ekspozycji bodźca, jak osoba, piosenka czy obraz spowoduje, że
bodziec ten będzie ci się podobał:
• (a) bardziej;
• (b) tak samo;
• (c) mniej.
• 5. Prosisz znajomego by wyświadczył ci przysługę – np. pożyczył 10 zł – i on się
zgadza. Po spełnieniu twojej prośby osoba ta będzie cie przypuszczalnie lubiła:
• (a) bardziej;
• (b) tak samo;
• (c) mniej.
• 6. Bardzo ułatwiające przystosowanie i korzystne dla zdrowia psychicznego
człowieka jest realistyczne spojrzenie w przyszłość, trafna ocena własnych
zdolności i cech oraz dokładne rozeznanie co do zakresu, w jakim sprawuje on
kontrolę nad swoim życiem. Prawda czy Fałsz?

4.

Test z psychologii społecznej
• 7. Przypuśćmy, że osoba reprezentująca organizacje społeczna puka do
drzwi ludzi, prosząc ich o to, by umieścili w swoich oknach mały znaczek
promujący systemy zabezpieczania samochodów i wielu ludzi zgadza się
to robić. Kilka tygodni później inna osoba z innej organizacji puka do
drzwi tych samych osób i prosi o dużo większą przysługę – wzniesienie
przed ich domem brzydkiej planszy promującej czystość środowiska. Czy
myślisz, że zgoda na pierwszą, mniejszą przysługę spowoduje, że:
• (a) zgoda na druga prośbę jest bardziej prawdopodobna;
• (b) zgoda na druga prośbę jest mniej prawdopodobna;
• (c) nie będzie ona miała wpływu na ustosunkowanie się ludzi wobec
drugiej prośby

5.

Test z psychologii społecznej
• 8. Przypuśćmy, że dwoje dzieci ze szkoły podstawowej – Jacek i Magda –
wypełniło test inteligencji i Magda uzyskała w nim wyższy wynik niż
Jacek. Która z poniższych przyczyn mogła sprawić, że wyższy wynik
uzyskała Magda?
• (a) dziewczynki są przeciętnie zdolniejsze od chłopców;
• (b) testy inteligencji są stronnicze – dziewczynki rozwiązują je lepiej niż
chłopcy;
• (c) pomimo że nie było to prawda nauczycielka była przekonana, że
Magda jest zdolniejsza od Jacka;
• (d) nauczycielka była przekonana, że Jacek jest bardziej zdolny od Magdy,
a Magda ze wszystkich starała się dowieść, że nauczycielka nie ma racji.

6.

Test z psychologii społecznej
• 9. W miejscach publicznych:
• (a) kobiety dotykają mężczyzn częściej;
• (b) mężczyźni dotykają kobiet częściej;
• (c) nie ma różnic między kobietami i mężczyznami pod tym względem.
• 10. Im więcej płacisz ludziom za wygłoszenie przemówienia o treści
sprzecznej z ich własnymi przekonaniami, tym chętniej będą oni
zmieniać zdanie i zgadzać się z tym, co mówili. Prawda czy Fałsz?

7.

Po co psychologia (społeczna)?
Psychologia - „naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych”
(Zimbardo, 1999, s. 11)
Psychologia społeczna – nauka zajmująca się badaniem roli realnego lub wyobrażonego
wpływu innych ludzi na myśli, emocje i zachowania osoby (Aronson i in.)
Cele psychologii (społecznej):
(1) OPISYWANIE (ale: inklinacje i zniekształcenia postrzegania, np. dyskryminacja ze względu na płeć lub rasę)
(2) WYJAŚNIANIE (jak działa zachowanie?; zmienne pośredniczące a analiza procesów; testowanie alternatywnych
wyjaśnień w badaniach) – schemat poznania naukowego Sucha
(3) PRZEWIDYWANIE zachowań (probabilistyczne; zagadnienie trafności i rzetelności przewidywania; wskaźnik
podstawowy - „miara statystyczna, która wyraża normalną częstość lub prawdopodobieństwo danego wydarzenia”;
zmienne organizmiczne i dyspozycyjne; zmienne środowiskowe lub sytuacyjne)
(4) KIEROWANIE zachowaniem (spowodowanie wystąpienia lub niewystąpienia danego zachowania a także wpływ
na jego częstość, siłę, np. hamowanie)
(5) POLEPSZANIE JAKOŚCI ŻYCIA

8.

9.

Czy (Jak) można przewidzieć
zachowanie człowieka?
Przykład filmowy: Nasza klasa (reż. Ilmar Raag; rok prod. 2007)
Co się stało? (opis)
Dlaczego i jak się stało? (wyjaśnienie)
Jak można przewidzieć podobne wypadki? (predykcja)
Co można zrobić by kontrolować tego typu zachowania?
(kontrola)

10.

OSOBA w SYTUACJI
OSOBA (zespół „cech” wnoszonych przez uczestników do sytuacji
społecznej)
x
Sytuacja (zespół „okoliczności”, w których zachowanie występuje
=
ZACHOWANIE

11.

OSOBA
SYSTEM MOTYWACYJNY (motywy – cele – potrzeby –
instynkty – popędy)
SYSTEM POZNANIA i REPREZENTACJI POZNAWCZYCH (PP;
schematy, skrypty, stereotypy, JA)
SYSTEM AFEKTYWNY (afekt, emocje, uczucia, nastrój,
postawy)
Poziomy analizy:
(a) makroskopowy (różnice międzykulturowe, przemoc, agresja, etc.),
(b) molekularny (RT, IT, błędy w uczeniu się języka przez dzieci),
(c) mikroskopowy (biologiczny)

12.

SYTUACJA
Sytuacje mocne i słabe
-
rola czynników sytuacyjnych może przybierać na sile (np. sytuacja
krytyczna) co powoduje uniwersalizacje zachowań – niezależnie od
zmiennych indywidualnych ludzie na ogół zachowają się podobnie – por.
teorie zachowań prospołecznych
-
Różnice indywidualne ujawniają się z większym prawdopodobieństwem
wtedy, gdy wpływ sytuacji jest słaby, możliwe jest wówczas działanie
zgodnie z wewnętrznymi preferencjami

13.

14.

Skąd biorą się twierdzenia
psychologiczne?
Są wynikiem badań empirycznych (najczęściej).
Dlaczego?
Jakich metod używa psychologia społeczna?
Eksperyment, obserwacja, kwestionariusz, metody
socjometryczne, metody psychofizjologiczne, metody
projekcyjne, analiza tekstu, ...

15.

16.

Od obserwowalnych faktów do teorii...
•Łańcuchowy schemat poznania naukowego:
•(1) fakty – (2) teorie – (3) przewidywanie – (4) fakty
•Schemat poznania naukowego Sucha

17.

Ważniejsze podejścia w psychologii

18.

Skąd biorą się wnioski w psychologii społecznej?
Są wynikiem badań empirycznych (najczęściej).
Dlaczego?
Jakich metod używa psychologia społeczna?
Eksperyment, obserwacja, kwestionariusz, metody socjometryczne,
metody psychofizjologiczne, metody projekcyjne, analiza tekstu, ...

19.

20.

Psychologia społeczna a inne dziedziny namysłu
nad zachowaniami społecznymi człowieka
Socjologia
dostarcza ogólnych praw
dotyczących
społeczeństw,
jednostek
Psychologia społeczna
i
Psychologia osobowości
bada procesy psychologiczne pojawiające
teorii
bada właściwości, które powodują, że
się, gdy ludzie przebywają ze sobą, co
a
nie
jednostki są unikatowe i różnią się od
powoduje, że stają się podatni na wpływ
siebie
społeczny