Prawo autorskie

1. Prawo autorskie

2. Ustawy o prawie autorskich w prawie polskim

1. ustawa z dnia 29 marca 1926r. o prawie
autorskim
2. ustawa z dnia 10 lipca 1952r. o prawie
autorskim
3. ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie
autorskim i prawach pokrewnych ze
zmianami .

3. Ustawy powiązane z prawem autorskim

1. ustawa z dnia 27 lipca 2001r. O ochronie baz
danych– implementuje do polskiego porządku
prawnego dyrektywę UE o ochronie baz danych,
2. ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności
przemysłowej,
3. ustawa z dnia 16 kwietnia 1993r. O zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji,
4 ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r Kodeks cywilny,
5. ustawa z dnia 15 czerwca 2018r. o zbiorowym
zarządzaniu prawami autorskimi i pokrewnymi

4. Konwencja Berneńska

Pierwsza umowa w sprawie respektowania praw
autorskich pomiędzy suwerennymi krajami.
Zawarta w Bernie 9 września 1886r.
Polska ratyfikowała umowę w 1934 r ( tzw. redakcja
rzymska) a obecnie jest stroną konwencji w redakcji
paryskiej z 1971r.
Oparta jest na dwóch zasadach :
- Zasada minimum ochrony,
- Zasada asymilacji

5. Akt paryski Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich

Konsekwencją przystąpienia Polski do Konwencji było
uchwalenie nowej ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie
autorskim i prawach pokrewnych – do dziś obowiązującej (
z licznymi zmianami)
Zgodnie z przepisami Konwencji berneńskiej a także z
przepisami dyrektyw Unii Europejskiej, ustawa ta stanowiła
o monopolu autorskim ale także ograniczeniu tego
monopolu na rzecz między innymi instytucji naukowych,
oświatowych, kultury

6. Definicja utworu w ustawie z 1926r.

Utwór jako „każdy przejaw działalności duchowej, noszący cechę osobistej
twórczości” podlegający ochronie „od chwili ustalenia w jakiej bądź postaci
(słowem żywem, pismem, drukiem, rysunkiem, barwą, bryłą, dźwiękiem,
mimiką, rytmiką)”. Definicji tej towarzyszyła obszerna egzemplifikacja. Do chronionej
kategorii ustawodawca zaliczył „dzieła, utrwalone słowem żywem, pismem, drukiem;
mowy, referaty, wykłady, kazania, improwizacje, listy, pamiętniki; wydane i niewydane
książki, broszury, artykuły oraz przygotowawcze do nich narzuty, plany, zarysy i szkice;
cały obszar produkcji literackiej, naukowej, a także praktycznej, o ile ostatnia posiada
ślady indywidualnego ujęcia treści”, „kompozycje muzyczne wszelkiego rodzaju, czy to
samoistne, czy związane ze słowem”, „dzieła z zakresu wszystkich sztuk graficznych i
plastycznych: rysunkowe, malarskie, rytownicze, litograficzne, rzeźbiarskie, grawerskie,
architektoniczne, dzieła sztuki zdobniczej, stosowanej do rzemiosł i przemysłu, bez
względu na ich rodzaj, rozmiary i wartość materjału, zdjęcia fotograficzne lub otrzymane
w podobny do fotografji sposób, ilustracje naukowe, mapy i inne pomoce naukowe”, a
także „utwory sztuki mimicznej (pantomina), rytmicznej (choreografja), żywe obrazy,
produkcje kinematograficzne i tym podobne, utrwalone w scenarjuszach, rysunkach,
fotografjach lub choćby tylko w pamięci pewnej liczby osób”.
Podkreślił także, iż ochronie podlega nie tylko dzieło w postaci ostatecznej, lecz także
„prowadzące do niego szkice, rysunki, plany, modele, projekty”.

7. Zagadnienia podstawowe

1. Przedmiot prawa autorskiego
art. 1 stanowi, że przedmiotem prawa autorskiego jest
utwór, czyli każdy przejaw działalności twórczej o
indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek
postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i
sposobu wyrażenia.

8. Dobra spełniające cechy utworu w rozumieniu ustawy

Dzieło człowieka
Przesłanka oryginalności
Przesłanka indywidualności
Ustalony w dowolnej postaci

9. Cechy utworu

Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2002 r.
(sygn. III CKN 1096/00), w którym to
przeczytamy: „ (…) jedynie przejawy
działalności twórczej o indywidualnym
charakterze mogą być uznane za dzieła i
podlegają ochronie tego prawa. Chodzi zatem
o kreacyjny, subiektywnie nowy, oryginalny
wytwór intelektu, wywołany niepowtarzalną
osobowością twórcy, który – wykonany przez
kogoś innego – wyglądałby inaczej (…)

10. Slajd 10

Zaprzeczeniem twórczości jest zatem działalność rutynowa,
schematyczna, a także stosowanie wzorów, norm i szablonów
wyłączających nie tylko własną inwencję, ale nawet możliwość
dokonania wyboru.
Twórczość wyklucza także praca o charakterze technicznym,
wymagająca jedynie określonej wiedzy i umiejętności oraz
zastosowania narzędzi; stąd niekiedy dochodzi do przeciwstawiania
działalności twórczej pracy rzemieślnika, co nie oznacza oczywiście, że
rzemieślnik nie może stworzyć dzieła podlegającego ochronie.
Przeciwieństwem twórczości jest działalność odtwórcza polegająca na
wykonywaniu czynności wymagających określonej wiedzy oraz
zdolności do jej przekazania.
Cechą pracy o charakterze technicznym jest przewidywalność i
powtarzalność osiągniętego rezultatu.

11. Przykładowe utwory

Art. 1 ust. 2 pr. aut. precyzuje, że przedmiotem prawa
autorskiego są w szczególności utwory:
- wyrażone słowem,
- symbolami matematycznymi,
- znakami graficznymi, w tym utwory literackie,
naukowe, publicystyczne, kartograficzne, programy
komputerowe, plastyczne, fotograficzne, muzyczne,
słowno-muzyczne,
audiowizualne ( w tym filmowe)

12. Slajd 12

Utworami architektonicznymi, ewentualnie
architektoniczno-urbanistycznymi, mogą być nie tylko
„klasyczne” bryły architektoniczne, jak domy
mieszkalne, kościoły, muzea, fabryki czy domy
towarowe. Jako takie zakwalifikowano w orzecznictwie
także projekt zagospodarowania placu miejskiego,
scenografię telewizyjnego programu rozrywkowego
czy nagrobek

13. Slajd 13

W przypadku utworów audiowizualnych ładunek kreatywności wynika z
zestroju poszczególnych wkładów współautorskich pod kierownictwem
reżysera.
Wybór miejsca zdjęć, sposób prowadzenia kamery, oświetlenie planu, dialogi,
podkład muzyczny, efekty specjalne, wykorzystana scenografia, kostiumy,
charakteryzacja, choreografia czy wreszcie finalny montaż dzieła w fazie
postprodukcyjnej – wszystkie te elementy mogą mieć znaczenie w świetle
ogólnych kryteriów ochrony.
Ich wzajemne oddziaływanie, charakterystyczne dla tej kategorii utworów
„stopienie” w jedną całość, powoduje, że w przypadku utworów
audiowizualnych mamy do czynienia nie z wieloma połączonymi wkładami
(np. scenariuszem, muzyką, scenografią), lecz jednym, nadstrukturalnym
utworem, który nie jest jedynie prostą sumą składających się na niego
elementów.
Do kategorii utworów audiowizualnych zalicza się „klasyczne” filmy fabularne,
rysunkowe, dokumentalne, wideoklipy, utrwalone przedstawienia
choreograficzne czy teatralne .

14. Utwór a nośnik

Utwór jako dobro niematerialne należy odróżniać od przedmiotu
(nośnika, corpus mechanicum), w którym jest utrwalony i za pomocą
którego osoba inna niż twórca może się z nim zapoznać bez
konieczności bezpośredniego kontaktu z twórcą. Ochrona jest
udzielana wytworowi tej działalności ze względu na wartości, które
niesie. Są to najczęściej walory estetyczne lub intelektualne, które
można uznać za przeciwieństwo banalności, oczywistości i
naśladownictwa, lecz niekoniecznie sięgające artyzmu. Utwór jest także
pewną całością

15. Fotografia a prawo autorskie

Fotografia – Wyraz "fotografia" pochodzi z greki i
oznacza rysowanie światłem (phőtós - "światło",
gráphő - "piszę, rysuję"). Dla określenia nowego
rodzaju działalności człowieka i jej wytworu użył
go po raz pierwszy J. Herschel w roku 1833,
opisując eksperymenty z materiałami
światłoczułymi i rejestrowaniem obrazów z
camera obscura .
fotografia obok rysunku, malarstwa stała się z
czasem niezależną dziedziną twórczości

16. Fotografia w ustawach prawa autorskiego

Fotografia w ustawie o prawie autorskim z 1926r. –
była przedmiotem prawa autorskiego ale autorstwo
musiało być wyraźnie zastrzeżone.
Fotografia w ustawie o prawie autorskim z 1952r. – była
przedmiotem prawa autorskiego ale autorstwo musiało
być wyraźnie zastrzeżone
„Odżycie praw” dot. fotografii – art. 124 ust. 1 pkt.3
pr. aut. z 1994r.

17. Zastrzeżenia praw autorskich – prawne konsekwencje

Stare fotografie – uznajemy te fotografie, które
powstały przed 1994r, tj przed wejściem w życie ustawy
o prawie autorskim….
Ustawy z 1926r. i 1952 r. chroniły fotografię jako utwór,
ale pod warunkiem zastrzeżenia przez fotografa.
Jeśli twórca nie wprowadził zastrzeżenia, zdjęcie takie
nie było chronione przez prawo autorskie.

18. Fotografia jako utwór prawa autorskiego w ustawie z 1994r.

Fotografia – ustawa o pr. aut. nie zawiera definicji legalnej
utworu fotograficznego; traktuje fotografię jako utwór
zawarty w katalogu rodzaju utworów w art. 1 ust. 2 prawa
autorskiego.
Ochrona dla utworów fotograficznych nie wymaga
dodatkowych warunków – chronione są wszelkie fotografie
spełniające przesłanki istnienia elementu twórczego ,
indywidualnego i ustalenia w jakiejkolwiek postaci.

19. Kiedy fotografia będzie utworem

Wtedy, gdy przy kształtowaniu jej formy i/lub treści twórca wykorzysta
„obszar swobody w wyborze i uporządkowaniu składników utworu”.
Chodzi tutaj o to, aby fotograf w procesie tworzenia fotografii dokonał
pewnych czynności, które nadadzą finalnemu efektowi jego pracy cech
twórczych. Do takich czynności zaliczyć można m.in.:
świadomy wybór momentu fotografowania,
ustalenie głębi, ostrości i perspektywy fotografii,
świadomy wybór koncepcji obrazu (kadrowanie zdjęcia),
zastosowanie efektów specjalnych (chociażby wybranie odpowiedniego
filtru w telefonie),
świadome ustawienie rekwizytów czy też osób przedstawionych na
zdjęciu,
nadanie fotografii określonego charakteru.

20. Kiedy fotografia będzie utworem

Cech twórczych nie będzie posiadało zdjęcie wykonane
tylko i wyłącznie w celu zwykłego udokumentowania
określonego przedmiotu czy sytuacji, np. proste zdjęcie
produktu.

21. Kiedy fotografia będzie utworem

Przykładowo E. Ferenc-Szydełko wskazuje, że: „nie wszystkie rodzaje
fotografii mogą być objęte ochroną. W szczególności chodzi tu o zdjęcia
legitymacyjne i reprodukcje. Tego rodzaju zdjęcia są wykonywane w
ściśle określony sposób. Utrwalanie ludzkiego oblicza do dowodów
osobistych i paszportów regulują przepisy. Na przykład fotografie do
dowodów osobistych określa rozp. RM z 6.2.2009 r. w sprawie wzoru
dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania
dowodów osobistych, ich unieważniania, wymiany, zwrotu lub utraty
(Dz.U. Nr 47, poz. 384 ze zm.): „§ 7. […] fotografie o wymiarach 35×45
mm, odzwierciedlające aktualny wizerunek osoby, której wniosek
dotyczy, przedstawiające tę osobę bez nakrycia głowy i okularów z
ciemnymi szkłami w taki sposób, aby ukazywały głowę w pozycji lewego
półprofilu i z widocznym lewym uchem, z zachowaniem równomiernego
oświetlenia twarzy”

22. Slajd 22

23. Chcesz aby Twoja fotografia była chroniona przez prawo autorskie

Jako twórca musisz nadać jej odpowiednie cechy twórcze.
Najlepiej takie, które odzwierciedlają Twoją osobowość
jako autora.
Utwór fotograficzny w rozumieniu Konwencji berneńskiej
uważany jest za oryginalny, jeżeli stanowi on własną
intelektualną twórczość autora, odzwierciedlającą jego
osobowość, nie biorąc pod uwagę innych kryteriów, takich
jak wartość lub cel utworu (pkt 16 preambuły dyrektywy
2006/116/WE PE i Rady w sprawie czasu ochrony prawa
autorskiego i niektórych praw pokrewnych)

24. Kiedy fotografia będzie utworem

Potwierdza to również wyrok Sądu Apelacyjnego w
Lublinie z dnia 12 września 2016 r. , w którym sąd
stwierdził, że:
tylko taka fotografia będzie chroniona jako utwór prawa
autorskiego, która jest „rezultatem pracy twórczej, a cechuje
ją inwencja i samodzielność artystyczna. Nie są zatem
chronione fotografie czysto rejestracyjne oraz fotografie
nastawione na wierne odtworzenie oryginału np. dzieł
sztuki, biżuterii, elementów konstrukcyjnych
budynku.

25. Slajd 25

W przypadku zdjęć dokumentów i rysunków, ich przedmiot i
funkcja fotografii zbliżają je do zdjęć technicznych, gdyż nie
pozwalają na wybór ujęcia przez fotografującego. Za
chroniony przez prawo autorskie utwór nie mogły być
zatem uznane wykonane przez powoda zdjęcia
dokumentów, map, tablic pamiątkowych i medali. Dotyczyło
to również zdjęcia mapy, którą powód wykonał na potrzeby
swojej książki. O ile bowiem mapa zawierała elementy
twórcze i podlegała ochronie prawno-autorskiej, to jej
zdjęcie już nie.(…)”

26. Wyłączenie z ochrony praw autorskich

21. Ochroną objęty może być wyłącznie sposób
wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee,
procedury, metody i zasady działania oraz
koncepcje matematyczne.
Formaty telewizyjne ( czyli ogólne koncepcje
serii programów o różnym charakterze:
teleturnieje, quizy, typu Big Brother itp.),
widowiska sportowe nie są objęte ochroną praw
autorskich.

27. Ochrona pomysłu/koncepcji

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 października
2013 r., I ACa 1233/12:
„Ochroną prawa autorskiego nie są objęte idee i pomysły. Ochrona
prawnoautorska nie dotyczy samego pomysłu, ale jego konkretnej
realizacji. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 u.p.a.p.p., przedmiotem prawa
autorskiego jest utwór, a więc każdy przejaw działalności twórczej o
indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci,
niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
Art. 1 ust. 2(1) pr. aut. precyzuje, że ochroną nie są objęte: odkrycia,
idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje
matematyczne. Sam pomysł, koncepcja, która nie została
skonkretyzowana w danym utworze nie podlega ochronie.
Przedmiotem ochrony jest bowiem ustalony utwór, a nie wynikająca z
niego idea.”

28. Ochrona pomysłu/koncepcji

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia
16 kwietnia 2013 r., I ACa 1216/12:
„Nazwa <<Kobieta pracująca>> nie jest nazwą
oryginalną, czyli nazwą o wysokim ładunku
intelektualnym
lub
emocjonalnym
oraz
wyobrażeniowym (indywidualizującym postać).
Krótka jednostka słowna, aby uzyskać ochronę na
podstawie przepisów prawa autorskiego musi
posiadać
autonomiczną
wartość
twórczą,
autonomiczne cechy utworu, określone w prawie
autorskim i zdolność do samodzielnej egzystencji
na różnych polach eksploatacji. Sama idea,
pomysł, polegający na połączeniu określonego
słowa ze sposobem jego wykorzystania w ściśle
określonym celu, nie podlega takiej ochronie.”

29. Prawa zależne - opracowanie

Art. 2 – opracowanie cudzego utworu, w szczególności:
tłumaczenie,
przeróbka,
adaptacja,
jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku
dla prawa do utworu pierwotnego.
Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od
zezwolenia twórcy utworu pierwotnego ( wyjątek bazy
danych – wymagana zgoda na sporządzenie
opracowania).

30. Adaptacja jako utwór zależny

31. Tłumaczenie jako utwór zależny

Tytuł polski -Hobbit
Tytuł ang - The Hobbit
Autor -John Ronald Reuel
Tolkien
Gatunek - fantasy
Miejsce wyd. -Wielka
Brytania
Język oryginalny angielski
Data I wyd. -21 września
1937
Data I pl wyd.
1960

32. Tłumaczenie jako utwór zależny

Tytuł- Hobbit, czyli tam i z powrotem
Tytuł oryginalny - The Hobbit, or There and Back Again
Autor - Tolkien John Ronald Reuel,
Tłumaczenie -Skibniewska Maria,
Język wydania – polski,
Język oryginału – angielski,
Rok wydania – 2013r.

33. Utwory zależne, inspirowane

Twórcom dzieł inspirowanych, podobnie jak
samoistnych, przysługuje pełnia praw autorskich.
Natomiast twórca utworu zależnego:
będzie obowiązany na oryginalnych egzemplarzach do
oznaczenia twórcę „pierwotnego”;
będzie obowiązany uzyskać zgodę na
rozpowszechnianie utworu zależnego od twórcy
„pierwotnego”;
z tytułu wykorzystania z utworu zależnego będzie
obowiązany do zapłaty wynagrodzenia na rzecz twórcy
zależnego

34. Wyłączenie z ochrony praw autorskich

21. Ochroną objęty może być wyłącznie sposób
wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee,
procedury, metody i zasady działania oraz
koncepcje matematyczne.
Formaty telewizyjne ( czyli ogólne koncepcje serii
programów o różnym charakterze: teleturnieje,
quizy, typu Big Brother itp.), widowiska sportowe
nie są objęte ochroną praw autorskich.

35. Wyłączenia spod ochrony autorsko-prawnej

Wyłączenia spod ochrony autorskoprawnej
Zgodnie z art.. 4 pr. aut. nie stanowią przedmiotu
prawa autorskiego:
1) akty normatywne i ich urzędowe projekty,
2) urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,
3) opublikowane opisy patentowe i ochronne,
4) proste informacje handlowe
Materiały te mogą być wykorzystywane
( zwielokrotniane w tym digitalizowane,
rozpowszechniane online ) bez konieczności
uzyskiwania zgody osób, które je sporządziły.

36. Podmiot prawa autorskiego

Twórca – podmiot prawa autorskiego.
Ustawa o pr. aut. i pr. pok. w art. 8 stanowi, iż
prawo autorskie przysługuje twórcy dzieła a więc
osobie, która stworzyła dzieło.

37. Autorskie prawa osobiste

Autorskie prawa osobiste wyrażają i chronią w czasie i
nie podlegają zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z
utworem ( art. 16 pr. aut).
Twórcy w szczególności przysługuje prawo do:
1) autorstwa utworu,
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub
pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,

38. Samplowanie

(….) Sampel to z angielskiego próbka, wycinek. Może
to być pojedynczy nagrany dźwięk albo fragment
nagrania, na przykład piosenki. Taki sampel zostaje
następnie wklejony do nowego utworu, stając się
jego integralną częścią. (…)
Samplowanie jest podstawową techniką
wykorzystywaną przy tworzeniu form takich
jak remiks czy mashup.

39. Samplowanie

Zazwyczaj sampling oznacza skorzystanie jednocześnie z aż trzech
dóbr chronionych przez prawo autorskie: utworu, artystycznego
wykonania i fonogramu.
Korzystania z utworu. Jeżeli sampel to tylko jeden dźwięk
pochodzący z danego utworu, to takie samplowanie jest dozwolone.
(…)
Ile musi być dźwięków, by uznać, że fragment muzyki jest
chroniony? Moim zdaniem nie jest ważna liczba dźwięków, sekund
czy taktów, ale to czy fragment stanowi skończoną myśl muzyczną.

40. Samplowanie

Urywek, który nie stanowi myśli muzycznej nie jest
chroniony i można z niego dowolnie korzystać.
Myśl muzyczna nie będzie chroniona tylko wtedy, gdy
składa się ze standardowych i skończonych elementów (np.
gamy, rozłożone akordy). Nie są też chronione dzieła
sztuki ludowej (nie mylić z utworami w stylu ludowym).
Zapożyczenie melodii ludowej z innego utworu jest
dozwolone.
Również zjawiska akustyczne, takie jak szum wodospadu
czy odgłosy ulicy, są elementami niechronionymi.

41. Samplowanie

Najważniejsze jest, by pamiętać, że w ramach
samplowania dozwolone jest korzystanie z
niechronionych elementów utworu. Korzystanie z
elementów chronionych wymaga uzyskania zgody
uprawnionego albo musi mieścić się w przepisach o
dozwolonym użytku.

42. Samplowanie

Nie zawsze jednak fakt, że w sferze utworu samplowanie jest legalne,
oznacza, że nie zostały naruszone prawa artysty wykonawcy. ‘
Pod ochroną prawa autorskiego są artystyczne wykonania chronionych
elementów utworów, ale także wykonania dzieł sztuki ludowej. Zatem
jeżeli sampel to wycinek nagrania zawierający melodię ludową,
konieczne jest uzyskanie zgody artysty wykonawcy lub działanie w
ramach dozwolonego użytku.
Także prawa do fonogramu obejmują utrwalenia dzieł sztuki ludowej.
Zatem równie konieczne jest w tym przypadku poszanowanie praw
producenta. Jeżeli sampel to jedynie nagranie zjawisk akustycznych, to
jedynym podmiotem, o którego prawa będzie trzeba zadbać będzie
producent fonogramu.

43. Autorskie prawa majątkowe

Autorskie prawa majątkowe przysługują twórcy od
momentu stworzenia dzieła.
Do uprawnień autorskich o charakterze majątkowym
należy zgodnie z art.17 pr. aut. prawo do:
1) korzystania z utworu na każdym polu eksploatacji,
2)rozporządzania utworem na każdym polu eksploatacji,
3) wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

44. Pola eksploatacji

Pola eksploatacji to po prostu poszczególne sposoby
korzystania z utworu.
Ustawodawca namieszał odrobinkę, posługując się enigmatycznym
określeniem, ale tak naprawdę nie kryje się pod nim nic strasznego.
Jeśli jednak komuś sformułowanie “sposoby korzystania z utworu”
wydaje się równie tajemnicze, co “pola eksploatacji”.
Sposobami korzystania z utworu będą np.
publikacja artykułu na stronie internetowej
wydanie książki
emisja filmu w telewizji
odtworzenie słuchowiska w radiu

45. Pola eksploatacji

Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie
określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską,
reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór
utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału
albo egzemplarzy;
3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w
pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie
oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie
utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu
i w czasie przez siebie wybranym

46. Autorskie prawa majątkowe

Art. 36. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa
majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu:
- od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy,
który przeżył pozostałych;
- w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od daty pierwszego
rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do
tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;
- w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe
przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty
rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od
daty jego ustalenia;

47. Autorskie prawa majątkowe

- w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci
najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera,
autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki
skomponowanej do utworu audiowizualnego;
- w odniesieniu do utworu słowno-muzycznego, jeżeli utwór
słowny i utwór muzyczny zostały stworzone specjalnie dla
danego utworu słowno-muzycznego - od śmierci później
zmarłej z wymienionych osób: autora utworu słownego albo
kompozytora utworu muzycznego.

48. Utwór audiowizualny

art. 1 ust. 2 pkt 9 , gdzie w ramach utworów audiowizualnych wskazuje się
utwory filmowe.
Do kategorii utworów filmowych należy przede wszystkim zaliczyć film w
rozumieniu ustawy o kinematografii. Zgodnie z art. 4 tej ustawy „filmem
jest utwór dowolnej długości, w tym utwór dokumentalny lub
animowany, złożony z serii następujących po sobie obrazów z dźwiękiem
lub bez dźwięku, utrwalonych na jakimkolwiek nośniku umożliwiającym
wielokrotne odtwarzanie, wywołujących wrażenie ruchu i składających
się na oryginalną całość, wyrażającą akcję (treść) w indywidualnej formie,
a ponadto z wyjątkiem utworów dokumentalnych i animowanych,
przeznaczony do wyświetlania w kinie jako pierwszym polu eksploatacji w
rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych”

49. Utwór audiowizualny - film

SFP ZAPA sprawuje zarząd prawami do:
• filmu i serialu fabularnego
• filmu i serialu dokumentalnego
• teatru telewizji
• filmu i serialu animowanego
• filmu i serialu lalkowego
• telenoweli i sitcomu
• fabularyzowanej rekonstrukcji sądowej
• telenoweli paradokumentalnej
• scripted reality

50. Slajd 50

51. Utwór audiowizualny

Utwór audiowizualny jako dzieło współautorskie:
wkłady samoistne i niesamoistne
Współtwórcy utworu audiowizualnego:
Osoby, które wniosły wkład twórczy w jego powstanie, a w
szczególności: reżyser, operator obrazu, twórca adaptacji
utworu literackiego, twórca stworzonych dla utworu
audiowizualnego utworów muzycznych lub słownomuzycznych oraz twórca scenariusza.

52. Współtwórcy utworu audiowizualnego

SFP ZAPA chroni prawa następujących współtwórców
utworów audiowizualnych:
• reżyserów
• scenarzystów
• operatorów obrazu
• scenografów
• montażystów
• operatorów dźwięku
• kostiumografów
• dekoratorów wnętrz

53. Slajd 53

54. Utwór audiowizualny

Ze względu na złożoną strukturę utworu audiowizualnego,
niektóre wkłady twórcze mogą być kwalifikowane jako
współautorskie łączne (np. wkład reżysera), inne zaś jako
rozłączne (np. wkład kompozytora).
Ponadto wkłady twórcze o charakterze rozłącznym mają
samodzielne znaczenie eksploatacyjne poza utworem
audiowizualnym (np. muzyka).

55. Wideogram

Wideogram – pierwsze utrwalenie dzieła
art. 94 ust. 2 pr.aut.: pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z
dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór
audiowizualny
Obecnie obowiązująca ustawa o prawie autorskim wprowadziła pojęcie
wideogramu. Zgodnie z legalną definicją jest nim pierwsze utrwalenie
sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego,
czy stanowi ono utwór audiowizualny. Zakres tego pojęcia obejmuje zatem
dwie kategorie dóbr. Pierwszą jest utwór audiowizualny, który spełnia
cechy twórczości w rozumieniu art. 1. Drugą kategorią jest jakiekolwiek
utrwalenie sekwencji obrazów pozbawione elementów twórczych, będące
przedmiotem prawa pokrewnego.

56. Utwór audiowizualny

W polskiej doktrynie warto zwrócić uwagę na pracę
A. Wojciechowskiej (Autorskie prawa osobiste twórców dzieła
audiowizualnego, ZNUJ PWiOWI 1999, z. 72), według której
utwór audiowizualny, oprócz zwykłych wymogów stawianych
utworom, tj. twórczego i indywidualnego charakteru,
powinien: stanowić serię obrazów, pomiędzy którymi istnieje
relacja uzasadniająca percepcję obrazów w określonej
kolejności, obrazy te wywołują wrażenie ruchu, także dzięki
montażowi utrwalonych płaszczyzn. Obrazy te nie muszą być
zarejestrowane na nośniku fizycznym. Ponadto nie ma
znaczenia to, w jaki sposób obiekt produkcji audiowizualnej
jest odtwarzany i rozpowszechniany.

57. Utwór audiowizualny

Do kategorii utworów audiowizualnych, poza filmami
kinematograficznymi, zalicza się filmy telewizyjne (fabularne,
telenowele, filmy dokumentalne, filmy animowane), teatr
telewizji, wideoklipy, większość reklam, niektóre gry wideo.
Dyskusyjne jest natomiast kwalifikowanie programów
rozrywkowych do utworów audiowizualnych. W większości
przypadków nie będą stanowić utworu audiowizualnego
programy informacyjne i publicystyczne czy widowiska
sportowe.

58. Utwór audiowizualny

Utwory włączone do utworu audiowizualnego:
Cytat:
Art. 29. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość
urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory
plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie
uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza
krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości.
Niezamierzone wykorzystanie:
Art. 292. Wolno w sposób niezamierzony włączyć utwór do innego utworu,
o ile włączony utwór nie ma znaczenia dla utworu, do którego został
włączony.

59. Utwór audiowizualny

Prawa producenta
Domniemywa się, że producent utworu
audiowizualnego nabywa na mocy umowy o
stworzenie utworu albo umowy o wykorzystanie już
istniejącego utworu wyłączne prawa majątkowe do
eksploatacji tych utworów w ramach utworu
audiowizualnego jako całości.

60. Utwór audiowizualny

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14
stycznia 2003 r. I ACa 1137/02:
„Producentem utworu audiowizualnego jest osoba,
która ponosi koszty wytworzenia utworu i ryzyko jego
eksploatacji, organizuje techniczne i rzeczowe
przesłanki produkcji utworu i zawarła we własnym
imieniu i na własny rachunek umowę o stworzenie
utworu.”

61. Utwór audiowizualny

Skutki i zakres działania domniemania nabycia praw z art.
70 ust. 1 pr. aut.
Nabycie praw przez producenta do wkładów i utworów
włączonych (prawo synchronizacji)
Autorskie
prawa
osobiste
współtwórców
dzieła
audiowizualnego i ich wpływ na prawa majątkowe
producenta.

62. Utwór audiowizualny

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 maja
2014 r. I ACa 1663/13:
„Utwór audiowizualny stanowi jednolity utwór, nie
zaś zbiór kilku utworów, co nie przesądza o utracie
samodzielnego bytu utworu składowego poza
utworem audiowizualnym.”

63. Utwór audiowizualny

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 grudnia 2002 r. I ACa 254/02:
„1. Ocena prawnoautorskiego statusu dzieła, a zatem uznanie konkretnego
rezultatu pracy danej osoby (osób) za utwór, może nastąpić po stwierdzeniu, iż
dzieło zostało samodzielnie stworzone przez jakąś osobę uważającą się za "twórcę",
a ponadto - że cechuje się indywidualnym charakterem.
2. Nie każda rejestracja zdarzenia kamerą stanowi utwór audiowizualny i może być
traktowany jako przedmiot ochrony prawa autorskiego, a tylko wtedy, gdy wypełnia
ogólne znamiona utworu. Nie wystarczy zatem, że umieszczone zostanie na kasecie
zastrzeżenie prawa autorskiego.
3. Efekt pracy rejestrującego spektakl teatralny będzie najczęściej wideogramem,
niebędącym utworem audiowizualnym. Wideogramami są zarówno utwory, jak i
rejestracje niemające charakteru twórczego, utrwalone na nośniku. Utwory
audiowizualne są zawsze utworami. O tym, czy wideogram jest utworem
audiowizualnym decyduje przesłanka twórczości.”

64. Dodatkowe wynagrodzenie - tantiemy

Dodatkowe wynagrodzenie tantiemy
Art. 70 ust 2¹ Współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści
wykonawcy są uprawnieni do:
1) wynagrodzenia proporcjonalnego do wpływów z tytułu wyświetlania
utworu audiowizualnego w kinach;
2) stosownego wynagrodzenia z tytułu najmu egzemplarzy utworów
audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania;
3) stosownego wynagrodzenia z tytułu nadawania utworu w telewizji
lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów;
4) stosownego wynagrodzenia z tytułu reprodukowania utworu
audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku
osobistego.
3.Korzystający z utworu audiowizualnego wypłaca wynagrodzenie, o
którym mowa w ust. 2¹, za pośrednictwem właściwej organizacji
zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi

65. Przejście autorskich praw majątkowych

Art. 41. 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej:
1) autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne
osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy;
2) nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść
je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej.

66. Umowy dotyczące praw autorskich

1) umowy przenoszące prawa autorskie
2) umowy na korzystanie z praw autorskich - licencja:
licencja wyłączna
licencja niewyłączna

67. Umowa

Art. 61 kodeksu cywilnego
§ 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej
osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki
sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.
§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej
jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do
środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby
osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.

68. Zasady dotyczące zawierania umów z prawa autorskiego

Zasada specyfikacji w umowie pól eksploatacji –
umowa licencyjna lub o przeniesienie prawa
autorskiego odnosi się tylko do pól eksploatacji, które
zostały w niej wyraźnie wymienione,
Zakaz obejmowania umową nieznanych
( w chwili zawarcia umowy) pól eksploatacji,

69. Zasady dotyczące zawierania umów z prawa autorskiego

Twórca utworu wykorzystanego lub włączonego do
utworu audiowizualnego oraz utworu wchodzącego w
skład utworu zbiorowego, po powstaniu nowych
sposobów eksploatacji utworów, nie może bez ważnego
powodu odmówić udzielenia zezwolenia na korzystanie z
tego utworu w ramach utworu audiowizualnego lub
utworu zbiorowego na polach eksploatacji nieznanych w
chwili zawarcia umowy.

70. Zasady dotyczące zawierania umów z prawa autorskiego

Zakaz zawierania umów w części dotyczącej
wszystkich utworów określonego rodzaju tego
samego twórcy mających powstać w przyszłości,
jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich
praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło
nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do
wynagrodzenia (art. 43 § 1 Ustawy),

71. Forma pisemna pod rygorem nieważności

Nakaz zawierania pod rygorem nieważności
umów o przeniesienie autorskich praw
majątkowych i umów licencyjnych wyłącznych
w formie pisemnej

72. Zasady dotyczące redagowania umów autorskich

Należy w umowie wyraźnie określić zakres przenoszonego
prawa lub udzielanej licencji, czy umowa ma charakter
licencji czy też prowadzi do przeniesienia ( cesji) prawa
itp.,
W przypadku umowy licencyjnej konieczne jest określenie
czy licencja ma charakter wyłączny czy niewyłączny, jaki
jest jej czas trwania, prawa i zasady udzielania sublicencji,
konieczne jest ustalenie w umowie wysokości
odpłatności za udzieloną licencję lub za
przeniesienie prawa

73. Zasady dotyczące redagowania umów autorskich

W umowie powinny być zamieszczone
informacje na temat statusu prawnego jej
przedmiotu. Chodzi tu o wyraźne wskazanie:
komu przysługują autorskie prawa majątkowe i
autorskie prawa osobiste oraz czy utwór jest
obciążony prawami osób trzecich itp.,
Trzeba wyraźnie uregulować
odpowiedzialność za wady prawne przedmiotu
umowy

74. Zasady dotyczące redagowania umów autorskich

Art. 43. 1. Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie
autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji
nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do
wynagrodzenia.
2. Jeżeli w umowie nie określono wysokości
wynagrodzenia autorskiego, wysokość wynagrodzenia
określa się z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa
oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu.

75. Zasady dotyczące redagowania umów autorskich

Art. 46. [Prawo zezwalania na wykonywanie
zależnego prawa autorskiego] Jeżeli umowa
nie stanowi inaczej, twórca zachowuje
wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie
zależnego prawa autorskiego, mimo że w
umowie postanowiono o przeniesieniu całości
autorskich praw majątkowych.

76. Zasady dotyczące redagowania umów autorskich

Art. 52. 1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie
własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia
autorskich praw majątkowych do utworu.
2. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przejście autorskich praw
majątkowych nie powoduje przeniesienia na nabywcę
własności egzemplarza utworu.
3. Nabywca oryginału utworu jest obowiązany udostępnić go
twórcy w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do
wykonywania prawa autorskiego. Nabywca oryginału może
jednak domagać się od twórcy odpowiedniego zabezpieczenia
oraz wynagrodzenia za korzystanie

77. Zasady dotyczące redagowania umów autorskich

Art. 64. [Skutek rozporządzający umowy o
przeniesienie autorskich praw majątkowych] Umowa
zobowiązująca do przeniesienia autorskich praw
majątkowych przenosi na nabywcę, z chwilą przyjęcia
utworu, prawo do wyłącznego korzystania z utworu na
określonym w umowie polu eksploatacji, chyba że
postanowiono w niej inaczej.

78. Umowa Licencyjna

Art. 65. [Domniemanie udzielenia licencji] W braku
wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa
się, że twórca udzielił licencji.
Art. 66. [Umowa licencyjna. Czas trwania
licencji] 1. Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z
utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w
którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w
umowie postanowiono inaczej.
2. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, prawo
uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa.

79. Umowa Licencyjna

Art. 67. 1. Twórca może udzielić upoważnienia do korzystania z utworu na
wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu,
miejsca i czasu tego korzystania.
2. Jeżeli umowa nie zastrzega wyłączności korzystania z utworu w określony
sposób (licencja wyłączna), udzielenie licencji nie ogranicza udzielenia
przez twórcę upoważnienia innym osobom do korzystania z utworu na tym
samym polu eksploatacji (licencja niewyłączna).
3. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, licencjobiorca nie może upoważnić
innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji.
4. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, uprawniony z licencji wyłącznej może
dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych, w
zakresie objętym umową licencyjną.

80. Umowa Licencyjna

Umowa licencyjna wyłączna wymaga zachowania formy
pisemnej pod rygorem nieważności.
Art. 68. 1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencji
udzielono na czas nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć
z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku na rok
naprzód, na koniec roku kalendarzowego.
2. Licencję udzieloną na okres dłuższy niż pięć lat uważa się, po
upływie tego terminu, za udzieloną na czas nieoznaczony.

81. Dozwolony użytek

Dozwolony użytek jako próba zbalansowania sprzecznych interesów
Interes twórcy ↔ Interes społeczny
Interes twórcy → interes „własnościowy”
Interes społeczny → publiczny, w tym interes twórców - dostęp do
informacji, swoboda wypowiedzi i rozpowszechnianie informacji,
upowszechnianie kultury, cele dydaktyczne, edukacyjne, badania naukowe,
realizacja celów statutowych przez instytucje publiczne, wyjaśnianie,
polemika, analiza krytyczna lub naukowa, prawa gatunku twórczości,
pastisz, karykatura, parodia, cele bezpieczeństwa publicznego, potrzeby
postępowań publicznych
→ osobisty indywidualnych użytkowników (art. 23 pr.aut.)

82. Ogólne warunki dozwolonego użytku

Przesłanki ogólne dozwolonego użytku utworów – warunkujące legalność
korzystania z utworu na licencji ustawowej; ich niespełnienie = naruszenie
autorskich praw majątkowych
Obowiązek wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródło (art. 34 pr.aut.)
podanie twórcy (aut. pr. osobiste) i źródła powinno uwzględniać istniejące
możliwości – restrykcyjna wykładnia obowiązku informacyjnego, ale
uwzględniająca obiektywne możliwości:
- w zakresie ustalenia kompletnych danych (obowiązek wykazania starań o
ustalenie danych)
- w zakresie podania wymaganych danych w ramach dozwolonego użytku
(np. podczas koncertu, spektaklu teatralnego)
źródło – brak definicji legalnej -> tytuł utworu + tytuł dzieła zbiorowego,
publikatora (czasopisma, dziennika itp.), adresu www serwisu internetowego,
nazwy programu telewizyjnego, radiowego

83. Ogólne warunki dozwolonego użytku

Normalne korzystanie z utworu i niegodzenie w słuszne interesy twórcy
– klauzula generalna pokrewna z klauzulą z art. 5 kc, pełniąca funkcję
korygującą
wentyl bezpieczeństwa uruchamiany w procesie ważenia interesu
uprawnionego z interesem społecznym w praktyce stosowania danej
postaci dozwolonego użytku - z uwzględnieniem bieżącej sytuacji
rynkowej i prawnej
odwołanie się do ocen pozaprawnych (analogicznie fair use, ten jednak z
założenia nieodpłatny), w tym dotyczących aspektów ekonomicznych
związanych z korzystaniem z utworu
możliwość czerpania korzyści majątkowych z użytku, o ile pr.aut. nie
zakazuje lub nie ogranicza tego w danym przypadku (zakaz - art. 31, 32,
ograniczenie – art. 355 ust. 3), ale kontrola na podst. art. 35 pr.aut.

84. Ogólne warunki dozwolonego użytku

Wynagrodzenie z tytułu korzystania z utworu w
ramach dozwolonego użytku – nieodpłatność
użytku, o ile pr.aut. nie przewiduje prawa do
wynagrodzenia (art. 34 pr.aut.)
Forma finansowej rekompensaty ograniczenia autorskich
praw majątkowych
- art. 20 (udział w należnościach producentów i importerów za
sprzedaż urządzeń i nośników)
i art. 201 pr. aut. (udział we wpływach posiadaczy urządzeń
reprograficznych)

85. Ogólne warunki dozwolonego użytku

Przypadki odpłatnego dozwolonego użytku - wskazane uzgodnienie z uprawnionym
wysokości wynagrodzenia przed przystąpieniem do eksploatacji utworu, w szczególności
dotyczy instytucji publicznych - umowa o uzgodnienie wysokości wynagrodzenia lub
uzgodnienie nieodpłatności eksploatacji
prawo przedruku w zakresie dot. rozpowszechniania artykułów na aktualne tematy
polityczne, gospodarcze lub religijne oraz aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich
w prasie, radiu, tv, w tym w Internecie (art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. b i c, ust. 2 i 4 pr. aut.)
dozwolony użytek szkolny w podręcznikach, wypisach, antologiach (art. 271 pr. aut.)
dozwolony użytek biblioteczny (art. 28 ust. 4-7 pr. aut., Rozdział 3 Oddział 4 pr. aut.)
rozpowszechnianie opublikowanych utworów plastycznych i fotograficznych w
encyklopediach
i atlasach, gdy nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania od niego zgody na
korzystanie
z utworu napotyka na trudne do przezwyciężenia przeszkody (art. 33 pkt 3 pr. aut.)
dozwolony użytek utworu, którego status jako utworu osieroconego wygasł (art. 358 ust. 5
pr. aut.)

86. Dozwolony użytek osobisty

Instytucja dozwolonego użytku ogranicza zakres praw
autorskich ( monopol autorski) poprzez wprowadzenie
możliwości korzystania z utworu przez osoby trzecie bez
uzyskiwania zgody podmiotu prawa oraz bez konieczności, co
do zasady, zapłaty wynagrodzenia.
Ustawa wyróżnia:
- dozwolony użytek osobisty ( art. 23),
- dozwolony użytek publiczny – art. 24-33

87. Dozwolony użytek osobisty

Art. 23. [Dozwolony użytek osobisty] 1. Bez zezwolenia twórcy wolno
nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie
własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania
według cudzego utworu architektonicznego i architektonicznourbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych
spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku
naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.
2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych
egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym,
w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku
towarzyskiego.

88. Dozwolony użytek osobisty

Dyrektywa 2001/29/WE – Art. 5 ust. 2 Państwa Członkowskie mogą przewidzieć
wyjątki lub ograniczenia w odniesieniu do prawa do zwielokrotniania określonego
w art. 2, w następujących przypadkach:
b) w odniesieniu do zwielokrotniania na dowolnych nośnikach przez osobę fizyczną do
prywatnego użytku i do celów ani bezpośrednio, ani pośrednio handlowych, pod
warunkiem że podmioty praw autorskich otrzymają godziwą rekompensatę,
uwzględniającą zastosowanie lub niezastosowanie środków technologicznych
określonych w art. 6, w odniesieniu do danych utworów lub przedmiotów objętych
ochroną;
Stosunek towarzyski - kontakty o charakterze bezpośrednim, ich podtrzymywanie
może być dokonywane drogą elektroniczną; kontakty towarzyskie utrzymywane
poza sferą zawodową;
Użytek osobisty - zwielokrotnienie utworów także w ramach realizacji obowiązków
pracowniczych, ale tylko z własnej inicjatywy, nie na polecenie przełożonego;

89. Dozwolony użytek osobisty

problem dozwolonego użytku osobistego utworów
udostępnionych w Internecie bez zgody uprawnionego
- zapoznawanie się z treścią utworu i czynności
prowadzące do tego – downloading, streaming
- problem definicji „utworu rozpowszechnionego” utworem rozpowszechnionym jest utwór, który za
zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek sposób
udostępniony publicznie (6 ust. 1 pkt i 23 pr.aut.)

90. Dozwolony użytek osobisty

Art. 617. [Pokrewieństwo] § 1. Krewnymi w linii prostej
są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Krewnymi
w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego
przodka, a nie są krewnymi w linii prostej.
Art. 618. [Powinowactwo] § 1. Z małżeństwa wynika
powinowactwo między małżonkiem a krewnymi drugiego
małżonka. Trwa ono mimo ustania małżeństwa.

91. Dozwolony użytek osobisty

Art. 23 ustawy zezwala na nieodpłatne korzystanie, bez
zezwolenia twórcy, z już rozpowszechnionego utworu - w
zakresie własnego użytku osobistego.
Zakres własnego użytku osobistego obejmuje wyłącznie
korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworu ( nawet
całego utworu).
Cel tego korzystania z utworu może być zarówno rozrywkowy,
jak i związany z zawodem osoby zainteresowanej (cel naukowy,
kolekcjonerski, archiwalny).
Nie jest natomiast użytkiem osobistym korzystanie z utworu w
szerszym kręgu osób, np. w obrębie zakładu pracy, dla całej
klasy.

92. Dozwolony użytek osobisty

Własny użytek osobisty dotyczy wszelkich form korzystania z
utworu, z wyjątkiem budowania według cudzego utworu
architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego.
Wyjątek ten jest w pełni uzasadniony szczególną wartością
majątkową takiego użytku, z tym że należy tu wyraźnie
zaznaczyć, iż chodzi wyłącznie o dzieła stanowiące przedmiot
prawa autorskiego, które nie zostały za zgodą twórcy
udostępnione jako wzór do powszechnego korzystania.
Osobne zasady użytku osobistego dotyczą również programów
komputerowych

93. Dozwolony użytek publiczny

1) publiczny odbiór nadawanych utworów – art. 24,
2) rozpowszechnianie w celach informacyjnych – prawo przedruku art. 25,
3) przytaczanie w celach informacyjnych w sprawozdaniach o aktualnych
wydarzeniach fragmentów utworów udostępnianych podczas tych
wydarzeń oraz utworów wystawionych w publicznie dostępnych zbiorach
art.26
4) dozwolony użytek dla celów naukowych i dydaktycznych art. 27,
5) przywilej biblioteczny na rzecz bibliotek archiwów i szkół art. 28
6) prawo cytatu – art. 29,
7) utrwalanie, zwielokrotnianie i rozpowszechnianie przez ośrodki
informacji i dokumentacji własnych opracowań dokumentacyjnych i
pojedynczych egzemplarzy fragmentów opublikowanych utworów nie
większych niż jeden arkusz – art. 30
8) nieodpłatnie i niedochodowe publiczne wykonywanie
rozpowszechnionych utworów podczas ceremonii religijnych, imprez
szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych,

94. Prawo przedruku

Możliwość rozpowszechniania - w celach informacyjnych - w prasie, radiu i telewizji, w tym w
internetowych serwisach informacyjnych (art. 25 pr. aut.)
(1) już rozpowszechnionych:
sprawozdań o aktualnych wydarzeniach
artykułów na aktualne tematy (przed nowelizacją – „aktualne artykuły”) polityczne,
gospodarcze lub religijne (chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze
rozpowszechnianie jest zabronione) – odpłatnie
aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich – odpłatnie
(2) krótkich wyciągów z ww. sprawozdań i artykułów
(3) przeglądów publikacji i utworów rozpowszechnionych
(4) krótkich streszczeń rozpowszechnionych utworów.
Wolno korzystać w granicach uzasadnionych celem informacji z przemówień politycznych i mów
wygłoszonych na publicznych rozprawach, a także fragmentów publicznych wystąpień,
wykładów oraz kazań. Przepis nie upoważnia do publikacji zbiorów tego rodzaju utworów –
nowy art. 261 pr. aut.

95. Włączanie utworu do innego utworu i użycie w sprawozdaniach

Możliwość przytaczania utworów w sprawozdaniach
Wolno w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas
tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji.(art. 26 pr. aut.)
przytaczanie – w formie właściwej dla formy sprawozdania, w tym w formie
literackiej, audiowizualnej, audialnej, plastycznej - utworów udostępnionych podczas
tych wydarzeń
w granicach uzasadnionych celem informacji
Włączanie do innego utworu
Wolno w sposób niezamierzony włączyć utwór do innego utworu, o ile włączony utwór nie ma
znaczenia dla utworu, do którego został włączony (art. 292 pr. aut.)
wykorzystanie incydentalne - brak znaczenia utworu dla materiału, do którego został
włączony i brak celowego związku włączonego utworu z materiałem, w którym się
znalazł „przy okazji” (inaczej – cytat) np. utwór plastyczny na tle fotografowanego
obiektu, na którym skupiona jest uwaga odbiorcy

96. Eksploatacja utworu w celach dydaktycznych i naukowych

Eksploatacja utworów w celach dydaktycznych lub naukowych (art. 27 pr. aut.)
Możliwość korzystania z utworów na potrzeby zilustrowania treści przekazywanych
w celach dydaktycznych lub w celu prowadzenia działalności naukowej
Możliwość zwielokrotniania w powyższym celu rozpowszechnionych drobnych
utworów lub fragmentów większych utworów.
W przypadku publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby każdy mógł
mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym korzystanie, o którym
mowa w ust. 1, jest dozwolone wyłącznie dla ograniczonego kręgu osób uczących
się, nauczających lub prowadzących badania naukowe, zidentyfikowanych przez
podmioty wymienione w ust. 1.

97. Dozwolony użytek muzeów i bibliotek

Możliwość korzystania w następujący sposób (art. 28 pr. aut.):
użyczania, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarzy utworów rozpowszechnionych,
zwielokrotniania utworów znajdujących się we własnych zbiorach w celu uzupełnienia,
zachowania lub ochrony tych zbiorów (zwielokrotnianie nie może prowadzić do zwiększenia
liczby egzemplarzy utworów i powiększenia zbiorów, odpowiednio użyczanych i
udostępnianych na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 1 i 3).
udostępniania zbiorów dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek
systemu informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek (Przepisu
tego nie stosuje się, jeżeli udostępnianie w określony w nim sposób odbywa się na podstawie
uprzednio zawartej umowy z uprawnionym).
- jeżeli czynności te nie są dokonywane w celu osiągnięcia bezpośredniej lub pośredniej
korzyści majątkowej.

98. Eksploatacja utworu w celach dydaktycznych i naukowych

Beneficjenci
instytucje oświatowe oraz podmioty, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2, 4-8
ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, tj.:
1) uczelnie;
2) federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, zwane dalej
"federacjami";
4) instytuty naukowe PAN, działające na podstawie ustawy, o której mowa w pkt 3,
zwane dalej "instytutami PAN";
5) instytuty badawcze, działające na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o
instytutach badawczych;
6) międzynarodowe instytuty naukowe utworzone na podstawie odrębnych ustaw
działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
7) Polska Akademia Umiejętności;
8) inne podmioty prowadzące głównie działalność naukową w sposób samodzielny i
ciągły.

99. Dozwolony użytek publiczny- prawo cytatu

Art. 29. [Prawo cytatu] Wolno przytaczać w
utworach stanowiących samoistną całość urywki
rozpowszechnionych utworów oraz
rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory
fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie
uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie,
polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie
lub prawami gatunku twórczości.

100. Prawo cytatu

cytat stosowany w utworach stanowiących samoistną całość
może obejmować urywki (większych) utworów, utwory plastyczne,
fotograficzne
lub drobne utwory w całości – obejmuje utwory rozpowszechnione
drobne utwory – kontrowersje co do kwalifikacji –> np. utwory piśmiennicze:
fraszka, krótki wiersz (kilkuzwrotowy), krótkie opowiadanie lub artykuł (jedno-,
dwustronnicowy, ok. 10% arkusza wydawniczego), kilkudziesięciosekundowy utwór
muzyczny lub słownomuzyczny
(piosenka) lub audiowizualny; w
dotychczasowej praktyce za drobne był uważane utwory
fotograficzne i
niektóre plastyczne (zwięzłe formy plastyczne)
zakres cytatu – odpowiadający uzasadnionemu celowi jego użycia
(przekroczenie dozwolonego zakresu – naruszenie autorskich praw majątkowych)
konieczność zachowania rozpoznawalności cytatu (niezachowanie – zarzut
plagiatu)

101. Dozwolony użytek

Art.291. [Parodia, pastisz, karykatura] Wolno
korzystać z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub
karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych
gatunków twórczości.
Art. 292. [Niezamierzone włączenie utworu do
innego utworu] Wolno w sposób niezamierzony
włączyć utwór do innego utworu, o ile włączony
utwór nie ma znaczenia dla utworu, do którego został
włączony.

102. Dozwolony użytek publiczny- prawo cytatu

Cytatem jest przytoczenie w dziele własnym, w całości lub w
części, cudzej pracy, przy spełnieniu warunków określonych w
art.34, tj. podaniu twórcy i źródła.
Brak odpowiedniego oznaczenia przejętego fragmentu,
uniemożliwiający zorientowanie się, że mamy do czynienia z
cudzą twórczością, powoduje zaistnienie przesłanek plagiatu.
Natomiast niewłaściwe oznaczenie danych wymaganych w
art.34, polegające np. na niepełnym podaniu źródła, może
stanowić naruszenie osobistych praw autorskich.

103. Dozwolony użytek

Art. 25. [Prawo przedruku] 1. Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w
prasie, radiu i telewizji:
1)już rozpowszechnione:
a)sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
b)artykuły na aktualne tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że
zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione,
c)aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie;
2)krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt 1 lit. a i b;
3)przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych;
4)(uchylony);
5)krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.
Za korzystanie z utworów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c, twórcy
przysługuje prawo do wynagrodzenia.

104. Dozwolony użytek

Art. 26. [Przytaczanie utworów w programach
informacyjnych] Wolno w sprawozdaniach o aktualnych
wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas tych
wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem
informacji.
Art. 261. [Przemówienia, publiczne wystąpienia,
wykłady] Wolno korzystać w granicach uzasadnionych celem
informacji z przemówień politycznych i mów wygłoszonych na
publicznych rozprawach, a także fragmentów publicznych
wystąpień, wykładów oraz kazań. Przepis nie upoważnia do
publikacji zbiorów tego rodzaju utworów.

105. Dozwolony użytek publiczny

Art. 31 Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie
rozpowszechnione utwory podczas ceremonii
religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub
oficjalnych uroczystości państwowych, jeżeli nie łączy
się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio
korzyści majątkowych i artyści wykonawcy nie
otrzymują wynagrodzenia, z wyłączeniem imprez
reklamowych, promocyjnych lub wyborczych.

106. Dozwolony użytek publiczny

Art. 32. 1. Właściciel egzemplarza utworu plastycznego może
go wystawiać publicznie, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie
korzyści majątkowych.
2. W razie podjęcia decyzji o zniszczeniu oryginalnego
egzemplarza utworu plastycznego znajdującego się w miejscu
publicznie dostępnym, właściciel jest obowiązany złożyć
twórcy utworu lub jego bliskim ofertę sprzedaży, jeżeli
porozumienie się z nim, celem złożenia oferty, jest możliwe.
Górną granicę ceny określa wartość materiałów. Jeżeli
sprzedaż nie jest możliwa, właściciel jest obowiązany
umożliwić twórcy sporządzenie kopii bądź - zależnie od rodzaju
utworu - stosownej dokumentacji.

107. Dozwolony użytek publiczny

Właścicielowi egzemplarza ustawodawca
przyznaje prawo wystawienia dzieła publicznie,
jeśli nie łączy się z tym osiąganie korzyści
majątkowych. Korzyści nie muszą być osiągane
bezpośrednio przez właściciela egzemplarza,
wystarczy, aby wystąpiły po stronie osoby
trzeciej, której właściciel odda egzemplarz w
bezpłatne używanie. Taka sytuacja wyłączy
możliwość powołania się wystawiającego na
art. 32.

108. Dozwolony użytek publiczny

Ustawa przyznaje prawo wystawiania bezpośrednio
właścicielowi egzemplarza, a nie osobom trzecim
działającym jako wystawcy na własny rachunek. Jeśli
wystawa jest w znacznej mierze sponsorowana przez
jakiś podmiot gospodarczy i nazwa (nazwisko)
sponsora lub jego znak towarowy są widoczne dla
zwiedzających, to należy przyjąć, że sponsor jest w
takim przypadku osobą trzecią, która uzyskuje korzyść
majątkową

109. Dozwolony użytek publiczny

Art. 33 Wolno rozpowszechniać:
1) utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach,
ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku;
2) utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak
muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w
wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w
sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w
granicach uzasadnionych celem informacji;
3) w encyklopediach i atlasach - opublikowane utwory plastyczne i
fotograficzne, o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego
zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Twórcy
przysługuje wówczas prawo do wynagrodzenia.

110. Dozwolony użytek publiczny

Ze względu na istniejące wcześniej kłopoty
interpretacyjne związane z określeniem „miejsce
publiczne", ustawodawca zawęził dozwolony użytek w
tym zakresie do miejsc na otwartej przestrzeni,
dostępnych dla każdego. Ogólnie dostępny jest także
ogród czy plac, na który można wejść tylko za opłatą.
Nie są objęte użytkiem określonym w pkt 1 dzieła
wystawione w halach dworcowych, na poczcie, w
banku czy instytucji ubezpieczeniowej.

111. Dozwolony użytek

Art. 34. Można korzystać z utworów w granicach
dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia
imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy
i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości.
Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia,
chyba że ustawa stanowi inaczej.
Art. 35. Dozwolony użytek nie może naruszać
normalnego korzystania z utworu lub godzić w
słuszne interesy twórcy.

112. Prawa pokrewne

113. Przedmioty praw pokrewnych

Przedmiotem ochrony na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych, jak wskazuje sam tytuł ustawy są poza utworami także
przedmioty praw pokrewnych, do których zaliczamy:
1) artystyczne wykonania ( aktorów, instrumentalistów, wokalistów,
recytatorów itp.),

114. Przedmioty praw pokrewnych

2) fonogramy - pierwsze utrwalenia warstwy
dźwiękowej wykonania utworu lub zjawisk
akustycznych,
3) wideogramy - pierwsze utrwalenia sekwencji
ruchomych obrazów z dźwiękiem lub bez),

115. Przedmioty praw pokrewnych

4) nadania stacji radiowych lub telewizyjnych,
5) tzw. prawa pokrewne wydawców - tj. prawa do
pierwszych wydań)

116. Artystyczne wykonania

Art. 85. 1. Każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła
sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od jego
wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
2. Artystycznymi wykonaniami, w rozumieniu ust. 1, są w
szczególności: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów,
instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych
osób w sposób twórczy przyczyniających się do powstania
wykonania.

117. Artystyczne wykonania

Przedmiotem ochrony są jedynie wykonania
utworów (lub dzieł sztuki ludowej). Wynika z tego, że
tzw. wolne świadczenia pozostają poza obrębem
ochrony wypływającej z komentowanej ustawy.
Artykuł 85 ust. 1 stanowi, że chronione jest każde
artystyczne wykonanie utworu niezależnie od jego
wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Formuła
ta wyraźnie nawiązuje do przyjętej w art.. 1 ust. 1 w
odniesieniu do utworów.

118. Artystyczne wykonania

Art. 86 ust. 1 pkt 2. Artyście wykonawcy przysługuje, w granicach określonych przepisami ustawy,
wyłączne prawo do korzystania z artystycznego wykonania i rozporządzania prawami do niego
na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania - wytwarzania określoną techniką egzemplarzy
artystycznego wykonania, w tym zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,
b) w zakresie obrotu egzemplarzami, na których artystyczne wykonanie utrwalono wprowadzania do obrotu, użyczania lub najmu egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechniania artystycznego wykonania w sposób inny niż określony w lit.
b - nadawania, reemitowania oraz odtwarzania, chyba że są one dokonywane za pomocą
wprowadzonego do obrotu egzemplarza, a także publicznego udostępniania utrwalenia
artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i
w czasie przez siebie wybranym.
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, zawarcie przez artystę wykonawcę z producentem utworu
audiowizualnego umowy o współudział w realizacji utworu audiowizualnego przenosi na
producenta prawa do rozporządzania i korzystania z wykonania, w ramach tego utworu
audiowizualnego, na wszystkich znanych w chwili zawarcia umowy polach eksploatacji.

119. Dobra osobiste

Artyście wykonawcy przysługuje, w granicach określonych
przepisami ustawy, wyłączne prawo do:
1) ochrony dóbr osobistych, w szczególności w zakresie:
a) wskazywania go jako wykonawcy, z wyłączeniem
przypadków, gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte,
b) decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy, w tym
zachowania anonimowości albo posłużenia się pseudonimem,
c) sprzeciwiania się jakimkolwiek wypaczeniom,
przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które mogłyby
naruszać jego dobre imię;

120. Dobra majątkowe

Artyście wykonawcy przysługuje, w granicach określonych przepisami
ustawy, wyłączne prawo do korzystania z artystycznego wykonania i
rozporządzania prawami do niego na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania – wytwarzania określoną
techniką egzemplarzy artystycznego wykonania, w tym zapisu
magnetycznego oraz techniką cyfrową,
b) w zakresie obrotu egzemplarzami, na których artystyczne wykonanie
utrwalono – wprowadzania do obrotu, użyczania lub najmu egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechniania artystycznego wykonania w sposób inny
niż określony w lit. b – nadawania, reemitowania oraz odtwarzania, chyba
że są one dokonywane za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza,
a także publicznego udostępniania utrwalenia artystycznego wykonania w
taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie
przez siebie wybranym.

121. Prawo do wynagrodzenia

Artyście wykonawcy służy prawo do wynagrodzenia za
korzystanie z artystycznego wykonania lub za
rozporządzanie prawami do takiego wykonania określone
w umowie albo przyznane w przepisach ustawy. 3.
W przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania
artystycznego wykonania za pomocą wprowadzonego do
obrotu egzemplarza, artyście wykonawcy przysługuje
prawo do stosownego wynagrodzenia.

122. Utwór audiowizualny

Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, zawarcie przez artystę
wykonawcę z producentem utworu audiowizualnego
umowy o współudział w realizacji utworu
audiowizualnego przenosi na producenta prawa do
rozporządzania i korzystania z wykonania, w ramach tego
utworu audiowizualnego, na wszystkich znanych w chwili
zawarcia umowy polach eksploatacji

123. Artystyczne wykonania

Art. 91. Domniemywa się, że kierownik zespołu jest
umocowany do reprezentowania praw do zespołowego
artystycznego wykonania. Domniemanie to stosuje się
odpowiednio do części artystycznego wykonania mających
samodzielne znaczenie.
Każdemu z artystów uczestniczących w zespołowej
interpretacji służy wyłączne prawo korzystania ze swego
wykonania i rozporządzania nim na poszczególnych polach
eksploatacji. Każdy z nich jest też podmiotem uprawnień
osobistych dotyczących wykonania.
W komentowanym przepisie ustawodawca starał się uprościć
realizowanie praw do wykonań zbiorowych, wprowadzając
domniemanie umocowania kierownika zespołu do
reprezentowania praw do takiego wykonania.

124. Artystyczne wykonania - wygaśnięcie majątkowych praw artysty wykonawcy

Art. 89. 1. Prawo, o którym mowa w art. 86 ust. 1 pkt 2 oraz ust.
2, wygasa z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w
którym nastąpiło artystyczne wykonanie.
2. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, nastąpiła publikacja
lub inne rozpowszechnienie artystycznego wykonania
utrwalonego w inny sposób niż na fonogramie, okres ochrony
liczy się od tego zdarzenia, a gdy miały miejsce obydwa - od tego
z nich, które miało miejsce wcześniej.
Art. 891. Jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 89 ust. 1,
nastąpiła publikacja lub inne rozpowszechnienie artystycznego
wykonania utrwalonego na fonogramie, prawo, o którym mowa
w art. 86 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2, wygasa z upływem
siedemdziesięciu lat od tego zdarzenia, a gdy miały miejsce
obydwa - od tego z nich, które miało miejsce wcześniej.

125. Fonogramy i wideogramy

Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej
wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych;
Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych
obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi
ono utwór audiowizualny.
Domniemywa się, że producentem fonogramu lub wideogramu
jest osoba, pod której nazwiskiem lub firmą (nazwą) fonogram
lub wideogram został po raz pierwszy sporządzony.

126. Fonogramy i wideogramy

Art. 94. ust. 4. Bez uszczerbku dla praw twórców lub artystów
wykonawców, producentowi fonogramu lub wideogramu przysługuje
wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania z fonogramu lub
wideogramu w zakresie:
1) zwielokrotniania określoną techniką;
2) wprowadzenia do obrotu;
3) najmu oraz użyczania egzemplarzy;
4) publicznego udostępniania fonogramu lub wideogramu w taki sposób,
aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie
wybranym.
Art. 94 ust. 5. W przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania
wprowadzonego do obrotu fonogramu lub wideogramu, producentowi
przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia.

127. Wygaśnięcie praw do fonogramów i wideogramów

Art. 95. 1. Prawo, o którym mowa w art. 94 ust. 4 i 5, wygasa z upływem pięćdziesięciu lat
następujących po roku, w którym fonogram lub wideogram został sporządzony.
2. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, fonogram został opublikowany, prawo, o którym
mowa w art. 94 ust. 4 i 5, wygasa z upływem siedemdziesięciu lat następujących po roku, w
którym fonogram został opublikowany.
3. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, fonogram nie został opublikowany i jeżeli w tym
okresie został rozpowszechniony w inny sposób, prawo, o którym mowa w art. 94 ust. 4 i 5,
wygasa z upływem siedemdziesięciu lat następujących po roku, w którym fonogram został
rozpowszechniony.
4. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, wideogram został opublikowany lub
rozpowszechniony, prawo, o którym mowa w art. 94 ust. 4 i 5, wygasa z upływem pięćdziesięciu
lat następujących po roku, w którym miało miejsce pierwsze z tych zdarzeń.

128. Prawa do nadań programów

Art. 97. Bez uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i
wideogramów, organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo do
rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów w zakresie:
1) utrwalania;
2) zwielokrotniania określoną techniką;
3) nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną;
4) reemitowania;
5) wprowadzania do obrotu ich utrwaleń;
6) odtwarzania w miejscach dostępnych za opłatą wstępu;
7) udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu
i w czasie przez siebie wybranym.
8) Art. 98. Prawo, o którym mowa w art. 97, gaśnie z upływem pięćdziesięciu lat
następujących po roku pierwszego nadania programu.

129. Zbiorowy zarząd – organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi

Organizacją
zbiorowego
zarządzania
prawami
autorskimi lub prawami pokrewnymi jest - w rozumieniu
ustawy - stowarzyszenie, które uzyskało zezwolenie
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na podjęcie
działań zastrzeżonych w ustawie dla organizacji
zbiorowego zarządzania
Status prawny organizacji zbiorowego zarządzania został
zawężony do formy stowarzyszenia zrzeszającego podmioty
praw autorskich lub pokrewnych. Jest to forma prawna,
która pozwala podmiotom praw wyłącznych zrzeszonym w
organizacji zachować znaczący wpływ na jej działalność.
Zgodnie z art. 104 ust. 1 statutowym zadaniem organizacji
jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw
.

130. Zbiorowy zarząd

Trzon prawa autorskiego stanowi prawo wyłącznego
decydowania o eksploatacji dzieła i jej warunkach
finansowych, przy czym istotną wartość ekonomiczną
stanowi oczywiście nie prawo zakazywania innym
eksploatacji, lecz prawo zezwalania. Zbiorowy zarząd
realizowany przez ozz stanowi podstawę do
generalnych zezwoleń ( licencji) do korzystania z praw
autorskich i praw pokrewnych przez różne podmioty.

131. Gdyby nie było OZZ

132. Dzięki OZZ

133. Zbiorowy zarząd

Istota tego zarządu polega na tym, że organizacja uzyskuje stosowne
upoważnienia od twórców lub wykonawców, zawiera umowy licencyjne
z użytkownikami dotyczące użytku dzieł na określonym polu
eksploatacji, kontroluje użytek czyniony z dzieła, zbiera należne
wynagrodzenia i zajmuje się ich rozdziałem pomiędzy uprawnionych.
Taki system jest na ogół korzystny i dla autorów, i dla użytkowników. Ci
pierwsi uzyskują możliwość kontroli eksploatacji i gwarancję
stosownych wynagrodzeń, ci drudzy mają zapewniony łatwy dostęp do
utworów, bez potrzeby szczególnego poszukiwania podmiotu
uprawnionego i prowadzenia z nim indywidualnych negocjacji.
Wysokość wynagrodzeń dochodzonych w zakresie zbiorowego
zarządzania przez organizacje zbiorowego zarządzania powinna
uwzględniać wysokość wpływów osiąganych z korzystania z utworów i
przedmiotów praw pokrewnych, a także charakter i zakres korzystania
z tych utworów i przedmiotów praw pokrewnych.

134. Zbiorowy zarząd

Najczęściej wyróżnia się następujące formy zbiorowego zarządu:
1) pełne kolektywne zarządzanie, polegające na udzielaniu globalnych
licencji użytkownikom i pobieraniu wynagrodzeń ryczałtowych, przy
zachowaniu indywidualnego podziału wynagrodzeń;
2) kolektywne zarządzanie, polegające na ściąganiu wynagrodzeń od
podmiotów zobowiązanych do ich płacenia na podstawie ustawy (w
niektórych przypadkach wysokość wynagrodzenia będzie z góry
ustalona, np. za użytek prywatny, w innych kolektywne zarządzanie
będzie wymagało ustalenia umownie należnych stawek, np. co do
płatnego użytku publicznego) i indywidualny podział wynagrodzeń,
ale z możliwością przekazania pewnych kwot na inne cele;

135. Zbiorowy zarząd

3) zbiorowe zarządzanie polegające na indywidualnych zezwoleniach
udzielanych przez organizację użytkownikom na mocy upoważnienia
podmiotu uprawnionego i pobieraniu indywidualnie wynagrodzeń - tu
zbiorowy zarząd polega właściwie na pośrednictwie organizacji
zbiorowego zarządu;
4) zbiorowe zarządzanie, polegające na zawieraniu umów generalnych
z użytkownikiem, z określeniem warunków udzielenia licencji na
korzystanie z poszczególnych rodzajów utworów, ale indywidualną
każdorazową zgodą podmiotu uprawnionego z tytułu majątkowych
praw autorskich - przy dużych prawach, i bez takiej zgody - przy
małych prawach.
Organizacja zbiorowego zarządzania nie może, bez ważnych powodów,
odmówić zgody na korzystanie z utworów lub przedmiotów praw
pokrewnych w granicach wykonywanego przez siebie zarządu.
Organizacja zbiorowego zarządzania nie może, bez ważnych powodów,
odmówić podjęcia zarządzania prawem autorskim lub prawem
pokrewnym. Zarządzanie to wykonuje zgodnie ze swoim statutem

136. Zbiorowy zarząd

Podstawowymi prawami wykonywanymi na świecie
kolektywnie są prawa do wykonań niedramatycznych dzieł
muzycznych, tzw. małe prawa - art. 21 ustawy . Z reguły
kompozytorzy i autorzy tekstów przenoszą prawa do
wykonań i reprodukcji tych utworów na organizację
zarządzającą na pewien okres lub bez ograniczenia
(dotyczy to także dzieł przyszłych) i w ten sposób powstaje
repertuar krajowy. Na mocy dwustronnych porozumień z
organizacjami zagranicznymi organizacja krajowa
dysponuje także repertuarem światowym. Głównym
instrumentem upoważniającym do użytku dzieł objętych
tzw. małymi prawami jest licencja generalna (można by ją
także nazwać otwartą), która upoważnia użytkowników do
korzystania z każdego dzieła znajdującego się w światowym
repertuarze na cele i czas przewidziany w tej licencji.
Ponieważ licencja taka określa jednakowe warunki do

137. Zbiorowy zarząd

Do kategorii zbiorowego zarządzania należy bez wątpienia
zaliczyć także te przypadki, w których indywidualne
dochodzenie praw zostało przez ustawodawcę wyraźnie
wyłączone. W obecnej ustawie jest to przypadek
pobierania wynagrodzeń z tytułu reprodukcji na użytek
prywatny (art. 20 ust. 2–4, art. 20¹ ust. 1), wynagrodzeń z
tytułu droi de suite (art. 19), wynagrodzeń za nadawanie
drobnych utworów (art. 21 ust. 1, z tym że twórca może
zrzec się pośrednictwa), licencji na reemisję (art. 21¹),
wynagrodzeń za publiczny użytek w prasie (art. 25 ust. 4, o
ile wypłata nie nastąpiła za pośrednictwem organizacji)
wynagrodzeń dla współtwórców utworu audiowizualnego
(art. 70 ust. 21).

138. Zbiorowy zarząd

Art. 110. Wysokość wynagrodzeń dochodzonych w
zakresie zbiorowego zarządzania przez organizacje
zbiorowego zarządzania powinna uwzględniać
wysokość wpływów osiąganych z korzystania z
utworów i przedmiotów praw pokrewnych, a także
charakter i zakres korzystania z tych utworów i
przedmiotów praw pokrewnych

139. Ozz w Polsce

oStowarzyszenie Autorów ZAiKS
oZwiązek Artystów Wykonawców STOART
oStowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów
Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP
oZwiązek Producentów Audio Video (ZPAV)
oStowarzyszenie Twórców Ludowych (STL)

140. Ozz w Polsce

oStowarzyszenie Filmowców Polskich – SFP
oZwiązek Polskich Artystów Fotografików – ZPAF
oStowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania –
PRO
oZwiązek Polskich Artystów Plastyków SPAP
oZwiązek Artystów Scen Polskich ZASP

141. Ozz w Polsce

oStowarzyszenie Filmowców Polskich – SFP
oZwiązek Polskich Artystów Fotografików – ZPAF
oStowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania –
PRO
oZwiązek Polskich Artystów Plastyków SPAP
oZwiązek Artystów Scen Polskich ZASP

142. Komisja Prawa Autorskiego

Art. 110¹. 1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego powołuje Komisję Prawa Autorskiego, zwaną dalej
"Komisją".
2. Do zadań Komisji należy:
1) rozpatrywanie spraw o zatwierdzanie i zmianę zatwierdzonych
tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw
pokrewnych;
2) rozstrzyganie sporów dotyczących stosowania tabel, o których
mowa w pkt 1;
3) rozstrzyganie sporów związanych z zawarciem umowy, o której
mowa w art. 211 ust. 1;
4) wskazywanie organizacji właściwej w rozumieniu ustawy, w
przypadku, o którym mowa w art. 107;
5) rozpatrywanie spraw o odtworzenie akt oraz uzupełnienie lub
sprostowanie orzeczenia Komisji;
6) rozpatrywanie spraw o wykładnię orzeczenia Komisji.

143. Ochrona wizerunku

Art. 81 – Rozpowszechnianie wizerunku wymaga
zezwolenia osoby na nim przedstawionej.
W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie
jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała
umówioną zapłatę za pozowanie.

144. Konstytucja, prawo prasowe

Art. 47. [Prawo do ochrony prywatności]
Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia
oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.
Prawo prasowe
Art. 14. [Obowiązek uzyskania zgody na publikację określonych informacji]
1.Publikowanie lub rozpowszechnianie w inny sposób informacji utrwalonych za pomocą
zapisów fonicznych i wizualnych wymaga zgody osób udzielających informacji.
3. Osoba udzielająca informacji może z ważnych powodów społecznych lub osobistych
zastrzec termin i zakres jej opublikowania.
4. Udzielenia informacji nie można uzależniać, z zastrzeżeniem wynikającym z art. 14a, od
sposobu jej skomentowania lub uzgodnienia tekstu wypowiedzi dziennikarskiej.
5. Dziennikarz nie może opublikować informacji, jeżeli osoba udzielająca jej zastrzegła to
ze względu na tajemnicę zawodową.
6. Nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikować informacji oraz danych
dotyczących prywatnej sfery życia, chyba że wiąże się to bezpośrednio z działalnością
publiczną danej osoby.

145. Wizerunek

Art. 23. [Dobra osobiste człowieka] Dobra osobiste
człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć,
swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek,
tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania,
twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i
racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa
cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych
przepisach.

146. Wizerunek

Art. 24. § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym
działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono
bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby
osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do
usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie
odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych
w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub
zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda
majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach
ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w
innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie
wynalazczym.

147. Wizerunek

Art. 81. 1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia
osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia
zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała
umówioną zapłatę za pozowanie.
2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:
1)osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w
związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w
szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
2)osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak
zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

148. Slajd 148

149. Wizerunek

Kim jest osoba powszechnie znana. Na pewno będą to:
aktorzy,
muzycy,
celebryci,
sportowcy,
politycy.

150. Wizerunek

Sąd Najwyższy stwierdził, że generalnie chodzi o osoby, które wprost lub w
sposób dorozumiany godzą się na podawanie do publicznej
wiadomości wiedzy o swoim życiu.
Ważne jest to, że osoba nie musi być powszechnie znana w skali kraju.
Może być powszechnie znana tylko lokalnie, np. burmistrz.
Co więcej, wcale nie musi być to celebryta z pierwszych stron gazet. Równie
dobrze, może być to przedsiębiorca, czy nawet działacz społeczny.
Uznanie danej osoby za powszechnie znaną, nie wystarcza jeszcze, by
przesądzić, że rozpowszechnianie jej wizerunku będzie dopuszczalne bez
zgody. By dojść do takiego wniosku, muszą być spełnione dwa warunki:

151. Wizerunek

Termin "wizerunek" użyty w art. 81 oznacza wytwór
niematerialny, który za pomocą środków plastycznych
przedstawia rozpoznawalną podobiznę danej osoby (lub
danych osób). Obok klasycznych portretów malarskich są to
także fotografie i karykatury.
Wizerunkiem, w rozumieniu art. 81, jest także tzw. maska
artystyczna (służąca prezentowaniu innej postaci), jeśli
równocześnie - co jest regułą - umożliwia odbiorcom
identyfikację osoby kreującej tę postać.

152. Wizerunek

Prawo do wizerunku chroni „wyłączną kompetencję
osoby portretowanej do decydowania o
rozpowszechnianiu jej wizerunku. Dobrem
chronionym jest autonomia każdej osoby w zakresie
swobodnego rozstrzygania, czy i w jakich
okolicznościach jej wizerunek może być
rozpowszechniony” (wyrok SA w Krakowie z dnia 19
grudnia 2002 r., I ACa 957/01, LEX nr 82415)

153. Wizerunek a prawo sportowe

Art. 14. [Prawo do wizerunku zawodnika] 1. Członek kadry narodowej udostępnia,
na zasadach wyłączności, swój wizerunek w stroju reprezentacji kraju polskiemu
związkowi sportowemu, który jest uprawniony do wykorzystania tego wizerunku do
swoich celów gospodarczych w zakresie wyznaczonym przez przepisy tego związku
lub międzynarodowej organizacji sportowej działającej w danym sporcie.
2. Członek reprezentacji olimpijskiej udostępnia, na zasadach wyłączności, z chwilą
powołania do reprezentacji olimpijskiej, swój wizerunek w stroju reprezentacji
olimpijskiej Polskiemu Komitetowi Olimpijskiemu, który jest uprawniony do
wykorzystania tego wizerunku do swoich celów gospodarczych w zakresie
wyznaczonym przez swoje przepisy lub przepisy Międzynarodowego Komitetu
Olimpijskiego.
3. Zawodnik przed zakwalifikowaniem do kadry narodowej lub reprezentacji
olimpijskiej wyraża zgodę na rozpowszechnianie swojego wizerunku w stroju
reprezentacji kraju w rozumieniu art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o
prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 880 i 1089).

154. Wizerunek i ustawa o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina

Art. 1.1.Utwory Fryderyka Chopina i przedmioty z nim związane stanowią dobro
ogólnonarodowe podlegające szczególnej ochronie. Nazwisko Fryderyka Chopina i jego
wizerunek są chronione odpowiednio na zasadach dotyczących dóbr osobistych.
2.Pieczę nad dobrami wymienionymi w ust. 1 sprawuje minister właściwy do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zwany dalej "ministrem".
3.Minister jest w szczególności uprawniony do dochodzenia ochrony dóbr, o których
mowa w ust. 1, w wypadku korzystania z nich w sposób przynoszący ujmę.
4.Kwoty zasądzone z tytułu odszkodowania lub zadośćuczynienia za naruszenie dóbr, o
których mowa w ust. 1, są przekazywane na rzecz instytutu, o którym mowa w art. 4.
5.Wykonywanie obowiązków wymienionych w ust. 1-3 oraz w art. 3 minister może, we
wskazanym przez siebie zakresie, zlecić instytutowi, o którym mowa w art. 4.
Art. 2.Uznaje się miejsce urodzenia Fryderyka Chopina - Dworek w Żelazowej Woli wraz
z otaczającym go zabytkowym parkiem - za dobro kultury narodowej, podlegające
ochronie przewidzianej w niniejszej ustawie.

155. Ochrona korespondencji

Art. 82. [Zezwolenie na rozpowszechnianie
korespondencji] Jeżeli osoba, do której
korespondencja jest skierowana, nie wyraziła
innej woli, rozpowszechnianie korespondencji,
w okresie dwudziestu lat od jej śmierci,
wymaga zezwolenia małżonka, a w jego braku
kolejno zstępnych, rodziców lub rodzeństwa.

156. Czas ochrony

Art. 83. [Odpowiednie stosowanie przepisów o
ochronie autorskich praw majątkowych. Czas trwania
ochrony] Do roszczeń w przypadku rozpowszechniania
wizerunku osoby na nim przedstawionej oraz
rozpowszechniania korespondencji bez wymaganego
zezwolenia osoby, do której została skierowana, stosuje
się odpowiednio przepis art. 78 ust. 1; roszczeń tych nie
można dochodzić po upływie dwudziestu lat od śmierci
tych osób.

157. Ochrona wizerunku

Termin "wizerunek" użyty w art. 81 oznacza
wytwór niematerialny, który za pomocą środków
plastycznych przedstawia rozpoznawalną
podobiznę danej osoby (lub danych osób). Obok
klasycznych portretów malarskich są to także
fotografie i karykatury.
Wizerunkiem, w rozumieniu art. 81, jest także tzw.
maska artystyczna (służąca prezentowaniu innej
postaci), jeśli równocześnie - co jest regułą umożliwia odbiorcom identyfikację osoby
kreującej tę postać.

158. Ochrona autorskich praw osobistych

Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone
cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W
razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba,
która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności
potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby
złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie.
Jeżeli naruszenie było zawinione,
sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną
tytułem zadośćuczynienie

159. Ochrona autorskich praw majątkowych

1. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały
naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
1) zaniechania naruszania;
2) usunięcia skutków naruszenia;
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
a) na zasadach ogólnych albo
b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości
odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie
jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia,
które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem
udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
4) wydania uzyskanych korzyści.

160. Ochrona autorskich praw majątkowych

Niezależnie od roszczeń, określonych powyżej uprawniony może się
domagać:
1) jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia
odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej
wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej
sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd;
2) zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe,
odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość
uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego
naruszenia, na rzecz Funduszu, o którym mowa w art. 111, gdy naruszenie
jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej
wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy
rachunek.

161. Dziękuję za uwagę

162. Bibliografia

Barta J., Markiewicz R – Prawo autorskie i prawa
pokrewne,
Barta Janusz, Czajkowska-Dąbrowska Monika,
Ćwiąkalski Zbigniew, Markiewicz Ryszard, Traple
Elżbieta, komentarz; ABC 2001
Ryszard Markiewicz – Zabawy z prawem autorskim
Wolters Kluwer