KAVRAM HARİTASI ÇEŞİTLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI

1.99M

Category:

biography

Kavram Hari̇talari

1. KAVRAM HARİTALARI

NEDİR?
Anlamlı öğrenmeyi kolaylaştırmak, öğrenmenin
kalitesini ölçmek ve bilginin organize edilmesini
sağlamak amaçlı kullanılan bir öğrenme-öğretme
tekniğidir. Kavram haritaları bilginin zihinde nasıl
anlamlandırıldığı ve kavramlar arasındaki bağların
zihinde nasıl yapılandırıldığını ifade eden şematik bir
gösterimdir.
Kavram haritaları öğrencilerle kavramların anlamlarını
tartışmada, yanlış anlamaların ve alternatif kavramların
tespit edilmesinde ve giderilmesinde, yüksek seviyeli
düşünme yeteneğinin öğrencilerde geliştirilmesinde
öğretim öncesinde öğrencilerin sahip olduğu
kavramların tespitinde ve ayrıca öğretinin
değerlendirilmesinde kullanılabilir.

2. KAVRAM HARİTALARI

NASIL UYGULANIR?
Öğrencilere öncelikli olarak daha önceden
hazırlanmış olan bir kavram haritası sunularak
incelemeleri sağlanır.
Bu haritada merkez kavram ve onun etrafında yer alan
kavramları arasındaki bağlantıların incelenmesi
istenir.
Kavramlar arasındaki bağlantı ifadelerine dikkat
çekilir.

3. KAVRAM HARİTALARI

NASIL UYGULANIR?
İlk uygulamada üzerinde birbirleriyle ilişkili olan ve
olmayan çeşitli kavramların yer aldığı 6 ila 20 arasında
kavram öğrencilere verilir.
Haritayı oluşturmak için seçilecek zemin kâğıdının
büyüklüğü tüm kavramların sığacağı şekilde olmalıdır.
Bant tutkal gibi malzemeler getirtilebilir.
Öğrencilerden verilen kavramları incelemeleri ve aynı
gruba girmesi muhtemel olmayanları ayırmaları istenir.
Kalan kartlar kâğıt üzerine konulur ve birbirine yakın
olan kavramlar yakın yerlere sıralanır.

4. KAVRAM HARİTALARI

NASIL UYGULANIR?
En merkezde olması gereken kavramı seçmeleri
istenir.
Merkez kavram etrafında diğer kavramlar düşünülen
ilişkilerine göre kağıt üzerine yapıştırılır.
Her bir kavram arasında ilişkileri yazmak için
çizgiler çizilir, ilişki ifadeleri yazılır ve ilişkilerin
yönünü belirlemek için ok çizgilere oklar konur.

5. KAVRAM HARİTALARI

NASIL UYGULANIR?
Eğer ilk adımda ilişkili olmadığı düşünülen
kavramlar bulunuyorsa bu kenara ayrılmış olan
kavramlar tekrar gözden geçirilir ve gerekirse
hazırlanan harita üzerinde yer verilir.
Tüm bu uygulamalar ilkse öğretmen rehberliğinde
yapılmalıdır.
Öğrencilere kavramlar arasındaki bağlantılar
verilirken tek bir doğrunun olmadığı, kavramları
birçok şekilde birbiriyle bağlantı kurabilecekleri
konusunda bilgilendirilmelidir.

6. KAVRAM HARİTASI ÇEŞİTLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI

1. ÇOKLU BAĞLANTILI KAVRAM
HARİTALARI:
Düzinelerce terimin öğrencilerin nasıl
birleştirdiklerini anlamak yerine iki ya da üç terimin
detaylı bir şekilde incelenmesinin istenmesi
durumunda kullanılır. Çok az sayıda kavram
öğrenciye verilerek bunlar arasında “çoklu
bağlantılar” kumlaları istenebilir. Bu şekilde iki veya
üç kavramın kendi arasındaki birçok bağlantıları
hakkında detaylı bilgilerin açığa çıkarılması sağlanır.

7. KAVRAM HARİTASI ÇEŞİTLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI

2. Sınıfta yapılan bir deneyin uygulanması sonucunda
kavram haritaları üretilebilir. Amaç bir aktivitenin
niçin yapıldığının ya da konunun anlaşılıp
anlaşılmadığının ortaya konulmasıdır. Yapılan birçok
araştırma öğrencilerin sınıf içi yapılan etkinliklerin
niçin yapıldığı hakkında fikir sahibi olmadıklarını
ortaya koymaktadır.
3. Konular arasındaki bağlantıların otaya
konulabilmesi içim kavram haritası yapılabilir.
Okulda öğrenilen pek çok konu arasında bağlantının
kurulmayarak öğretildiği durumlarda kullanılabilir.

8. KAVRAM HARİTASI ÇEŞİTLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI

4.Kitapta ilgili bir bölüm ya da bir konunun ünitenin
sınırlaması yapılarak öğrencilere kesilmiş ve içleri boş
küçük kâğıtlar verilerek hem kavramları kendilerinin
bulmaları hem de ilişkileri kullanmaları istenebilir.
Öğrencilerin ders öncesinde konu hakkında neleri
bildiklerini ortaya koyabilmek adına kavramların
düzenlenmiş hali ya da konunun sınırlanması ile
öğrencilerin düzenleyecekleri kavram haritaları
kullanılabilir.

9. KAVRAM HARİTASI ÇEŞİTLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI

Öğrenmenin düzeyi hakkında bilgi vermek için
öntest, son test uygulamasının benzeri olarak kavram
haritaları kullanılabilir.
Öğrencilere kavram haritaları grup çalışması olarak
da verilebilir. Düzenlenmiş kavramlara istinaden
öğrenciler bildiklerini ortaya koyarlar ve haritalar
diğer gruplarla tartışılır.

10. KAVRAM HARİTALARINDA PUANLAMA

1.Kavram haritasın puanlanmasında değişik kriterler dikkate
alınmaktadır.
Kavramların sayısı
Kavramlar arasında kurulan bağlantılar.
Kavramlar arası hiyerarşik yapının belirtilmesi.
Kavramlara uygun örneklerin sağlanması.
(Hiyerarşik olan kavram haritalarında doğru kavramın
kullanılması gibi yapıların tespiti daha kolay olmaktadır) .
Kavram haritalarını puanlanmasında belirtilen bu kriterler
dikkate alınmalı ve bir makalenin değerlendirilmesi gibi
beklenen içeriğin yansıtılıp yansıtılmadığına bakılır.

11. KAVRAM HARİTALARINDA PUANLAMA

Kavram haritaları haritanın amacına uygun olarak
öğretmen tarafından değişik ağırlık durumlarına göre
değerlendirilebilir. Nowak ve Govin’e göre (1984)
kavram haritalarının değerlendirilmesinde şu kriterler
dikkate alınmalıdır.
Kavramlara arasında kurulan bağlanrılar.1 puan.
Kavramlar arasındaki her hiyeraşi basamağı için 5 puan.
Her geçerli ve öneli çapraz bağlantılar iin 10 puan.
Her örnek için 1 puan verilir.
NOT: Hiyerarşik olmayan kavram haritalarında öğretenin
kendi hazırlayacağı bir kavram haritası ile
öğrencilerinkini kıyaslaması şeklinde olabilir.

12. 13. OLUMLU YÖNLERİ:

Bilginin zihinde nasıl organize edildiğini gösterir.
Bilgilerin zihinde daha kalıcı olmasını sağlar.
Bilginin zihinde somut ve görsel olarak düzenlenmesini sağlar.
Öğrenilen yanlış kavramların tespit edilmesinde kullanılabilir.
Kavramların anlamlarının tartışılmasında kullanılabilir.
Bilgilerin genelden özele zihinde yapılandırılmasında yardımcı
olur.
Öğrencilerin fikirleri nasıl birleştirdiklerini ya da konunun
çatısını nasıl gördüklerini ortaya koyar.
Daha az ve öz anlatım içerdiği için öğrenmenin kalıcı olmasını
sağlar.
Anlamlı öğrenmeyi arttırıcıdır.
Öğrenciler arasındaki öğrenme stratejilerinin ve bireysel
farklılıkların ortaya konulmasına olanak verir.

14. OLUMLU YÖNLERİ:

Öğrenme öncesinde öğrencilerin konu ile ilgili kavramlarda
hazır bulunuşluk seviyesinin tespit edilmesinde kullanılabilir,
bu amaçla düzenlenen kavram haritalarında önceki
bilgilerdeki yanlışlıkların giderilmesinde yardımcı olur. Bu
sayede öğretinin planlanmasında destekleyicidir.
Öğrencilerin motivasyonlarını, ilgisini ve derse karşı
tutumunu arttırır.
Sınıfta öğrencilerle bireysel haritalar yapılırken öğretmen
gözlem yapar, sorular sorar, tartışır ve öğrencilerin her
bağlantı üzerinde ilişkilerini yazmaya teşvik edecek önerilerde
bulunur ve bu yolla öğrencilerin keşfetme aşamasını destekler,
dolayısıyla öğrencilerin yaratıcılıklarını kuvvetlendirir.
Öğrencilere kendi öğrenmelerinde sorumluluk yükler.
Öğrencileri değerlendirmede çeşitli alternatifleri sunmaya açık
bir yöntemdir.
Öğrencilerin derste öğrenmediği kavramları da haritada
kullanmasına imkan verebilir.

15. OLUMLU YÖNLERİ:

Kavram haritaları bütün bir disiplinin kavranmasında en etkili
yollardan biridir.
Bireysel bir çalışma olarak yapılırsa yarış durumunu ortadan
kaldırmaktadır.
Konunun özet olarak ana hatlarını ortaya koyar
Çoklu bağlantılı kavram haritalarında kavramlar arası bilinenler ve
bağlantıların ayrıntılı olarak ortaya konulması sağlanabilir.
İyi yapılandırılmış bir kavram haritasında öğrenme yanlışlıkları da
belirlenebilir.
Konu hakkında önceden bilinenler ya da sonra öğrenilenlerin
ortaya konulmasında yardımcı olmaktadır.
Bireyler arasında bir konunun, bilginin kavrayış düzeyi hakkında
bilgi verdiği için eğitim eksikliklerinin ortaya konulmasında ve
akabinde eğitim kalitesinin düzeltilmesinde kullanılabilir.
Kavram haritalarındaki mantıksız ve açıklanamayan bağlantılar
öğrencilerdeki disiplinsiz düşüncelerini ortaya çıkarmada etkilidir.

16. SINIRLILIKLARI

Kavram haritaları zihinsel bir gayret gerektirmektedir.
Öğrencilere sıklıkla verilen kavram haritaları öğrencilerde
bıkkınlık yaratabilir ve haritaların amacı dışında
hazırlanmasıyla sonuçlanabilir.
Tek bir kavramın detaylı olarak incelenmesinde
kullanılabilecek bir teknik değildir.
İyi yapılandırılmadığı taktirde (amacına uygun olarak
düzenlenmesinin istenmediği durumlarda) öğrencilerin
kavramlar arasındaki bağlantılardaki eksiklikleri ortaya
koymayabilir.
Puanlamanın çok iyi yapılmadığı taktirde öğretmene yanlış
bilgi verebilir.

17.

KAVRAM HARİTASI ÖRNEĞİ
KALEM
Kullanılır
Yapılır
KALEM
Tahta
Plastik
Metal
Çeşitleri
vardır
Tükenmez Kalem
Keçeli Kalem
Kurşun Kalem
Dolma Kalemi
Yazmak
Boyama
k
Çizmek