Başkanliği gemi̇ yakit transfer si̇stemi̇

1. Slayt 1

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
GEMİ YAKIT TRANSFER
SİSTEMİ
1

2. YAKIT TRANSFER SİSTEMİ

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
Gemi Akaryakıt Transfer Sistemi;
Alındığı istasyon
(sancak ve iskele),
Depolandığı sarnıçlar
(dip, dinlendirme, servis),
Temizlendiği sistemler
(seperatör, prufayer, filtre),
Makinelere kadarki devre
(tulumba, valf, seviye ölçüm, boru
vb.) elemanlarından oluşmaktadır.
2

3. YAKIT TRANSFER SİSTEMİ YAKIT TRANSFERİ

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
YAKIT TRANSFERİ
YAKIT
İKMALİ;
Karadaki
akaryakıt depolarından, üslerin
liman akaryakıt devrelerinden,
mobil
kara
ve
deniz
tankerlerinden yapılabilir.
Motorin transferine (ikmali/tahliyesine) başlamadan önce istasyona
bağlanan devre elemanları kontrol edilmeli, yangın çıkma tehlikesine karşı
söndürücüler yakıt alma istasyonunda hazır bulundurulmalıdır.
Akaryakıt transferine başlandığı gemi anons devresinden personele
duyurulmalı, yangına neden olabilecek faaliyetler yasaklanmalıdır.
Yakıt alırken trim ve meyil dikkatlice gözlenmeli, sabit tutulmalıdır.
3

4. Slayt 4

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
YAKIT ALMA İSTASYONU
Gemi ana güvertesinde bulunan
Akaryakıt
Transfer
İstasyonundan
giren yakıt, transfer sistemi üzerindeki
ilgili valflar açılarak, alınacağı sarnıca
yönlendirilir.
• Örneğin; Sancak istasyondan yapılan
ikmalde, motorinin iskele dip sarnıca
doldurulması için şekildeki DO113DO119-DO114-DO102-DO101
valfları
açılır. Diğer valfler kapalı durumdadır.
Yakıt ikmaline başlanmadan önce ve
ikmal esnasında, macun ile su testi ve
göz ile pislik/tortu kontrolü yapılmalı,
ayrıca
alınan
örnekler laboratuvar
analizine gönderilmeli ve saklanmalıdır.
4

5. Slayt 5

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
DİP SARNIÇLAR-DOUBLE BOTTOM TANKS
Dip Sarnıçlar geminin ana yakıt depolarıdır. Double-bottom adı da
verilen bu sarnıçlar geminin karinasında bulunur.
• Bu bölümler gemi teknesinin karinadaki formu nedeniyle diğer
malzemelerin depolanması için uygun olmayıp, şekilleri itibariyle sıvı
yüklerin depolanması için daha uygun olduğundan tatlı su ve balast suyu
sarnıçları gibi, yakıt sarnıçları da bu bölgeye yerleştirilmiştir.
5

6. Slayt 6

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
DİNLENDİRME VE SERVİS SARNIÇLARI
Dinlendirme ve Servis Sarnıçları:
HAVA
FİRAR
İMLA
TAHLİYE
TESVİYE ŞİŞESİ
İSKANDİL
Dip, Dinlendirme ve Servis sarnıçlarında
(Gemideki tüm sarnıçlarda) bulunması gereken
elemanlar;
Hava Firar,
İskandil Devresi veya Tesviye Şişesi,
İmla/Tahliye(Doldur/Boşalt) Valfları
Bu elemanlar sarnıçların yeri ve kullanma
DREYN
maksatlarına göre değişik özellikler gösterebilir.
Dinlendirme Sarnıçlarında ek olarak Dreyn Valfları da bulunur.
Yakıtın dinlendirilmesiyle, yakıttan daha yoğun su ve tortunun dipte
toplanarak dreyn valfı yoluyla kirli motorin sarnıcına gönderilmesi sağlanır.
Motorinin içindeki su ve tortunun makinelere gönderilmeden önce
tamamen ayrıştırılması seperatörler ve prufayerlerle yapılır.
6

7. Slayt 7

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
TULUMBALAR
Tulumba; akışkanları taşıyan sistemlere
gerekli olan potansiyel ve kinetik enerjiyi
sağlayan cihaz veya düzeneklerin genel
adıdır.
Tulumbalar
gemilerde,
bağlı
bulunduğu makine veya bir elektrik motoru
tarafından tahrik edilirler.
Makine tarafından tahrik edildiğinde
dönme hareketini tulumba şaftına ileten
mekanizmaların yapısına bağlı olarak,
tulumba devir sayısı farklı olabilir.
Tulumba ile onu tahrik eden elektrik
motorunun devir sayısı ise aynıdır.
Tulumbadaki
kayıplar
nedeniyle
tulumbanın gücü onu çeviren elektrik
motorunun gücünden düşüktür.
7

8. Slayt 8

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
TULUMBALAR - SINIFLANDIRMA
Tulumbalar akışın sağlanma prensibine göre 2 grupta sınıflandırılabilir;
1. Dinamik (Rotadinamik) Tulumbalar, Hacimsel sıkıştırma yapmadan
sürekli akış üretirler. Basınçlandırma çıkış borusunun daralması veya
valfının kısılması ile sağlanır. Akış yönüne göre 3 gruba ayrılırlar;
a. Radyal akışlı
b. Eksenel akışlı
c. Karma akışlı
2. POZİTİF DEPLASMANLI (HACİMSEL) Tulumbalar, Hacmin artıp
basıncın düşmesi ile akışkanı emer ve hacmin azalıp basıncın artması
ile akışkanı devreye sürer. Tulumba elemanının hareketine göre 2
gruba ayrılırlar;
a. Doğrusal Hareketli ( Pistonlu, Plancerli, Diyaframlı) Tulumbalar,
b. DÖNEL HAREKETLİ (Dişli, Paletli, Vidalı, Loblu vb.) Tulumbalar.
8

9. Slayt 9

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
TULUMBALAR - MOTORİN TRANSFER TULUMBALARI
• Motorin transfer sisteminde kullanılan transfer(kavança) tulumbaları
genel olarak makine dairelerinde bulunmaktadır. Bu tulumbalar makine
dairelerinin bulunduğu güvertelerden daha aşağıda olan dip sarnıçlardan
aldıkları motorini, başka bir dip sarnıca veya servis sarnıcına transfer
etmek için kullanılır.
• Dip sarnıçlar seviye olarak daha aşağıda olduğundan motorin,
tulumbanın girişine kadar kendiliğinden gelemez. Bu sebeple motorin
transfer tulumbalarının emiş yapan tulumbalar olması gerekmektedir
• Gemi motorin transfer sistemlerinde genel olarak, pozitif deplasmanlı
dönel hareketli tulumbalar sınıfından; dişli, vidalı, paletli ve loblu
tulumbalar kullanılır.
• Seyyar/Sabit emiş yapan tüm tulumbaların giriş/çıkış devresinde
kullanılacak boru/hortumların, oluşacak vakum nedeniyle içe doğru
büzüşerek, akışkan geçişini engelleyecek malzemeden yapılmaması
gerekmektedir.
9

10. Slayt 10

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
TULUMBALAR - DİŞLİ TİP TULUMBALAR
Basit Dişli Tulumba; birbirine uyan
(geçen) ve zıt yönlerde dönen iki düz
dişliye (alın dişlisi) sahiptir. Biri çeviren,
diğeri çevrilen dişlidir.
Vidalı tipi tulumbada; Vidalardan
birinin
şaftı
harici
bir
güç
ile
döndürülürken, her iki vidanın şaftlarında
karşılıklı monte edilmiş helezonik dişler
hareketi diğer vidaya iletir.
10

11. Slayt 11

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
TULUMBALAR- PALETLİ TİP TULUMBALAR
Paletli Tulumbalarda (Sliding Vane
Pumps); basınç farkı nedeniyle hücreye
dolan akışkan, rotor ile stator arasındaki
hacimde yaratılan küçülme trendi sonucunda
basınçlandırılır ve kanatların dairesel
hareketi ile çıkışa süpürülür.
El Tulumbaları, dışarıdan enerji ihtiyacı
duymayan kol kuvveti ile çalıştırılan
tulumbalardır.
• Gemi elektriğinin kesilmesi veya kavança
tulumbalarının arızalanması durumlarında
gemi yakıt transfer sistemlerinde kullanılırlar.
11

12. Slayt 12

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
TULUMBALAR - POZİTİF DEPLASMAN PRENSİBİ
3
1
2
1.Sıvının yüzeyi üzerinde atmosfer basıncı sağlayabilmek için, tankın
içine hava girmesine izin verecek şekilde iştirak(hava firar) bulunmalıdır.
2.Tulumbanın ilk çalıştığında, devredeki havayı çıkış tarafına basıp, emiş
tarafında düşük-basınç bölgesi oluşturabilmesi için; giriş devresinde
açıklık, delik, sızıntı(kaçak) vb. olmamalıdır……***
3.Tulumbanın emiş tarafındaki basıncı düşürebilmek için, tulumba
parçaları arasındaki klerensler yeter ölçüde küçük olmalıdır.
12

13. Slayt 13

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
TULUMBALAR - MEKANİK SİĞİL-ELEKTRİK MOTORU
Tulumbaların şaft boğazlarında yaygın olarak kullanılan sızdırmazlık
elemanı (mechanical seals) mekanik siğillerdir.
•Mekanik siğil: tulumba keysine yerleştirilen sabit parça, tulumba şaftına
geçirilen hareketli parça, yay ve yay tutucusu parçalarından
oluşmaktadır.
Gemilerde tulumba, kompresör gibi yardımcı makine sistemleri genel
olarak gemi genel elektrik beslemesine uygun elektrik motorları ile tahrik
edilirler.
13

14. Slayt 14

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
VALFLAR
Yakıt transfer sistemlerinde kullanılan valf
tipleri döner hendıllar ile kumanda edilen
sülüs (geyt) valflar ve glob valflardır.
• Sürgülü valf olarak da adlandırılan Sülüs
valflar yakıt transfer sistemlerinin alış
devrelerinde kullanılır. Sülüs (geyt) valflar
tam açık veya tam kapalı olarak kullanılırlar.
Hızlı akışkan valf elemanları üzerine
darbeler
halinde
vurarak
zarar
vereceğinden, sülüs valflar ile kısma işlemi
yapılmaz.
• Glob valflarda ise valf siti, valf gövdesi
içerisinde yatay durumdadır ve valf diski
site oturtulmak suretiyle kapanır.
14

15. Slayt 15

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
SEPERATÖRLER
Seperatörlerde motorin veya yağdan, su veya yabancı maddeleri
ayrıştırma işlemi santrufügal kuvvetin etkisi ile yapılır. Dönme sonucu
ortaya çıkan merkezkaç kuvveti, akışkanı dönme eksenine dik istikamette
dışarıya doğru iter.
Merkezkaç kuvveti kütlece hafif maddeleri merkeze yakın döndürürken,
ağır maddeleri daha dışa savurur. Yakıttan daha yoğun olan tortu, pislik
ve su dış çeperdeki kanallardan dreyn edilirken, saf yakıt merkezde
kalarak servis sarnıcına yönlendirilir.
15

16. Slayt 16

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
DEVRE
16

17. Slayt 17

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAKIT TRANSFER SİSTEMİ
DEVRE
17

18. Slayt 18

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAĞLAMA YAĞI TRANSFER SİSTEMİ
Gemilerde depolanan madeni yağlar gemi cihaz özelliklerine göre
değişiklik göstermektedir. Genel olarak gemilerde depolanan yağlar:
Dizel makineler için 4 zamanlı motor yağları, (SAE-30 ve SAE-40)
Seyyar yangın tulumbaları için 2 zamanlı motor yağı, (SAE-10)
Soğutma sistemleri için soğutma kompresör yağları,
Hava kompresörleri için kompresör yağları,
Irgatlar için dişli yağları, (SAE-90)
Dümen sistemi ve hidrolik sistemler için hidrolik yağlar, (SAE-10)
Gresler.
18

19. Slayt 19

DENİZ HARP OKULU KOMUTANLIĞI GEMİ MAKİNELERİ İŞLETME ANA BİLİM DALI BAŞKANLIĞI
YAĞLAMA YAĞI TRANSFER SİSTEMİ
Bu yağlardan dizel makineler için kullanılan SAE-30 veya SAE-40 motor
yağları ile dümen ve hidrolik sistemler için gerekli hidrolik yağlar gemilerde
sarnıçlarda depolanır. Diğer yağlar kullanım oranları az ve değiştirme
aralıkları uzun olduğundan ticari ürün kaplarında ambarlarda muhafaza
edilirler.
Gemide sarnıçlarda depolanan yağların transfer sistemleri motorin transfer
sistemine benzer. Güvertede bulunan doldurma istasyonundan ilgili
sarnıca depolanan yağlar, bu sarnıçlardan dişli veya vidalı tip tulumbalar
kullanılarak ilgili makine veya sistemlere transfer edilirler.
Yağ sarfiyatı veya kapasitesi düşük sistemler için sarnıçtan transfer boru
donanımı olmadığından bu sistemlere transfer kaplarla yapılır. Bu
sistemlerde genellikle yağ tamamlama işlemi gerçekleştirilir.
Sarnıçlarda depolanacak yağlar güvertede bulunan doldurma tapaları
açılarak direk sarnıca transfer edilirler. Sarnıca transfer işleminde dökme
usulü, vakvak tulumba veya elektrik motoru ile tahrik edilen seyyar dişli tip
tulumbalar kullanılır.
19