Obrażenia i podejrzenie obrażeń kręgosłupa (procedura 8)

1. Obrażenia i podejrzenie obrażeń kręgosłupa (procedura 8)

Opracowanie: Mariusz Chomoncik

2. ZAGADNIENIA

• Anatomia
• Rola kręgosłupa
• Podział obrażeń rdzenia kręgowego
• Mechanizm tępych obrażeń kręgosłupa
• Objawy
• Wstrząs neurogenny
• Postępowanie
• Sytuacje szczególne

3. ANATOMIA

(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII)

4. ROLA KRĘGOSŁUPA

• Podpora dla ciała
• Umożliwia ruchy
kończyn
• Ochrania rdzeń
kręgowy
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII)

5. PODZIAŁ OBRAŻEŃ RDZENIA KRĘGOWEGO

• Pierwotne
• Wtórne
www.trauma.org
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII)

6. OBJAWY (1)

• Przytomny lub
zaburzenia
świadomości
różnego stopnia
(skala AVPU)
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII, tabela 7.1)

7. OBJAWY (2)

• Częstość oddechu:
różna
10 sekund
• Częstość tętna:
prawidłowa, może być
w dolnych granicach
normy
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII, tabela 7.1)

8. OBJAWY (3)

• W obrębie szyi – wizualnie, palpacyjnie
▪ ból szyi i pleców
▪ zniekształcenie
obrysów
kręgosłupa
▪ napięcie mięśni
wzdłuż
kręgosłupa
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII, tabela 7.1)

9. OBJAWY (4)

• W obrębie kończyn – palpacyjnie
▪ zaburzenia czucia
(drętwienie, mrowienie)
▪ ubytki/utrata czucia
▪ zaburzenia ruchowe
▪ niedowład lub
obniżenie napięcia
mięśniowego
▪ utrata kontroli nad
zwieraczami
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII, tabela 7.1)

10. OBJAWY (5)

• Wywiad ratowniczy:
▪ wypadek komunikacyjny,
▪ upadek z wysokości,
▪ skok do wody,
▪ siła działająca osiowo,
▪ obrażenia przenikające w okolicy kręgosłupa
lub jego pobliżu,
▪ poszkodowany nieprzytomny po urazie
PAMIĘTAJ! masz wątpliwość unieruchom
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII, tabela 7.1)

11. WSTĘPNA OCENA KRYTERIÓW KLINICZNYCH OBRAŻEŃ KRĘGOSŁUPA

WYKLUCZA
uszkodzenie kręgosłupa
PRAWDOPODOBNE
uszkodzenie kręgosłupa
Mechanizm urazu
NIEZNANY
Stabilizacja ręczna
kręgosłupa szyjnego
utrzymywana
aż do zakończenia
badania
Mechanizmy urazu wskazujące
na obrażenia kręgosłupa:
- wypadki komunikacyjne z dużą
prędkością
- upadki z wysokości większej niż
trzykrotny wzrost chorego
- siła działająca osiowo
- skoki do wody
- urazy przenikające w okolicy
kręgosłupa lub w jego pobliżu
- sportowe obrażenia okolicy głowy i
szyi
- nieprzytomna ofiara urazu
BÓL LUB TKLIWOŚĆ OKOLICY KRĘGOSŁUPA
Wiarygodnym chorym
jest poszkodowany:
- spokojny
- współpracujący
- trzeźwy
- świadomy
- bez innych poważnych
bolesnych obrażeń
TAK
Brak obrażeń kręgosłupa
STABILIZACJA NIEWSKAZANA
Uwaga!
w razie jakichkolwiek wątpliwości …
WSTĘPNA
OCENA
KRYTERIÓW
KLINICZNYCH
OBRAŻEŃ
KRĘGOSŁUPA
TAK
NIE
BADANIE CZYNNOŚCI RUCHOWYCH I CZUCIA
NIEPRAWIDŁOWE
PRAWIDŁOWE
CHORY WIARYGODNY?
NIE
Chory niewiarygodny ma:
- silną reakcję stresową
- uraz głowy / mózgu
- zaburzenia świadomości
- jest pod wpływem alkoholu, leków
- inne poważne bolesne obrażenia
Stwierdzone
obrażenia
kręgosłupa
STABILIZACJA KRĘGOSŁUPA
Campbell J. A., Alson R.L. International Trauma Life Support. Ratownictwo przedszpitalne w urazach. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna. Kraków 2017 r., str. 232, 251.

12. OBJAWY (6)

Czynnik wywołujący wstrząs.:
- uszkodzenie rdzenia kręgowego
▪ wstrząs neurogenny
rozszerzenie naczyń krwionośnych
↓ ciśnienia tętniczego krwi
Niedotlenienie tkanek
↓ dostarczania O2 do komórek
Mózg
Śródmózgowie
↑ częstości oddechów
Rdzeń kręgowy
Skóra ciepła, sucha,
różowa
Brak wydzielania Adrenalina, Noradrenalina
Zaburzenia
świadomości
Częstość tętna
prawidłowa lub
zwolniona
Nawrót kapilarny
może być prawidłowy
PAMIĘTAJ! obrażenia wewnętrzne i towarzyszące im krwawienie mogą być trudne do
wykrycia, ponieważ poszkodowany z uszkodzeniem rdzenia zwykle nie odczuwa
dolegliwości bólowych w okolicy brzucha
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział IV)

13.

CIAŁO OBCE
au.finance.yahoo.com/news/stab-victim-didnt-notice-kitchen-knife-in-neck
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział II)

14. WSKAZANIA DO EWAKUACJI

• Bezpośrednie lub przewidywane w krótkim czasie zagrożenie dla
życia ratownika i ratowanego.
• Brak możliwości oceny funkcji życiowych w miejscu lub ułożeniu,
w którym znajduje się poszkodowany (w tym podjęcie decyzji
o odwróceniu z pozycji lezącej na brzuchu do pozycji leżącej na
plecach).
• Bardzo ciężki stan poszkodowanego wymagający natychmiastowego
podjęcia czynności z zakresu medycznych działań ratowniczych, aby
zapobiec zatrzymaniu krążenia.
• Zatrzymanie krążenia i brak możliwości podjęcia resuscytacji
w miejscu lub ułożeniu, w którym znajduje się poszkodowany.
• Poszkodowany w miejscu do którego ZRM nie ma dostępu.
PAMIĘTAJ! u poszkodowanego wymagającego ewakuacji z miejsca
zdarzenia w miarę możliwości należy przed ewakuacją ocenić obecność
czucia i ruchomość kończyn dolnych i górnych.
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział I, pkt.I.4.1)

15. Procedura 8 – obrażenia i podejrzenie obrażeń kręgosłupa

(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział VII)

16. SEKWENCJA ZAŁOŻEŃ TAKTYCZNYCH W RATOWNICTWIE MEDYCZNYM – rozpoznanie miejsca zdarzenia

• zabezpieczenie ratowników
• identyfikacja zagrożeń
• liczba poszkodowanych
• potrzebne dodatkowe siły i środki
• mechanizm zdarzenia
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział I, pkt.I.2)

17.

DOTARCIE DO POSZKODOWANEGO
• Ocena wrażenia ogólnego
Uwaga! w przypadku
obecności intensywnego
krwawienia w ocenie
poszkodowanego należy
zmienić schemat ABC
na C ABC
Pamiętaj! do poszkodowanego należy podejść od strony
jego nóg
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział II, pkt.II.1)

18. POSTĘPOWANIE: sekwencja medycznych działań ratowniczych

Ocena wrażenia ogólnego
Ocena stanu świadomości – skala AVPU
Ocena drożności dróg oddechowych (A)
Ocena oddechu (B)
Tlenoterapia według wskazań
Ocena krążenia (C)
Wywiad ratowniczy
Ocena poszkodowanego pod kątem istniejących obrażeń
i dolegliwości – obrażenia i podejrzenie obrażeń kręgosłupa
• Wdrożenie postępowania adekwatnego do dolegliwości
i obrażeń stwierdzonych u poszkodowanego – procedura nr 8
• Termoizolacja
• Regularna ocena funkcji życiowych i postępowanie
adekwatne do stanu poszkodowanego
W
s
p
a
r
c
i
e
p
s
y
c
h
i
c
z
n
e

19. POSTĘPOWANIE: stabilizacja odcinka szyjnego kręgosłupa (I)

(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział II)

20.

POSTĘPOWANIE: stabilizacja odcinka szyjnego
kręgosłupa (II)
• Pełne unieruchomienia
kręgosłupa można
osiągnąć stosując
sztywny kołnierz,
stabilizatory boczne
głowy, nosze i pasy
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział II)

21.

POSTĘPOWANIE: stabilizacja odcinka szyjnego
kręgosłupa (III)
• Pasy powinny być
zapięte najpierw na
poziomie ramion,
miednicy i kończyn
dolnych, na końcu zaś
głowa, aby zapobiec
powstawaniu środka
rotacji ciała na poziomie
szyi
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział II)

22.

POSTĘPOWANIE: stabilizacja odcinka szyjnego
kręgosłupa (IV)
• Ratownik musi być przygotowany do stabilizacji
kręgosłupa szyjnego w każdej sytuacji
• Czasami zapewnienie bezpiecznego i efektywnego
ustabilizowania wymaga modyfikowania tradycyjnych
technik
(patrz: Ratownictwo Medyczne w KSRG. Rozdział II)

23. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Kamizelka – szyna
kręgosłupowa

24. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Przestrzeń zamknięta

25. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Woda

26. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Poszkodowany na
brzuchu

27. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Poszkodowany
siedzący

28. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Poszkodowany
stojący

29. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Poszkodowany
w kasku/hełmie
Wskazania do usunięcia kasku
• Nie ma możliwości prowadzenia oceny
i monitorowania dróg oddechowych
oraz oddechu poszkodowanego
• Kask wpływa na możliwość
zabezpieczenia dróg oddechowych
i oddechu
• Kas jest luźny i pozwala na nadmierne ruchy głowy poszkodowanego
• Nie można zapewnić prawidłowego unieruchomienia kręgosłupa
z powodu kasku
• U poszkodowanego doszło do NZK
Walt A. Stoy, Thomas E. Platt, Debera A. Lejeune. „Ratownik medyczny”, Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013, str.411

30. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Dziecko

31. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Osoba w podeszłym
wieku

32. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Poszkodowany
z obrażeniem
miednicy

33. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Kobieta
w zaawansowanej
ciąży

34. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

• Chwyt Rauteka

35. SYTUACJE SZCZEGÓLNE

Poszkodowany pobudzony
• u poszkodowanego pobudzonego (wstrząs, niedotlenienie,
obrażenia głowy, zatrucie) wymuszone unieruchomienie,
w tym również próba ręcznej stabilizacji głowy i odcinka
szyjnego kręgosłupa, mogą prowadzić do pogłębienia
obrażenia kręgosłupa
• w takiej sytuacji należy rozważyć usunięcie stabilizatorów
i umożliwienie swobodnych ruchów poszkodowanemu

36. PODSUMOWANIE

• Stabilizacja ręczna powinna być wykonywana jak
najszybciej
• Pełne unieruchomienie nie powinno zabierać czasu
niezbędnego do prowadzenia czynności ratujących życie
• Należy ocenić kończyny górne i dolne pod kątem czucia
i czynności motorycznych przed i po ewakuacji
• Czasami zapewnienie bezpiecznego i skutecznego
ustabilizowania kręgosłupa wymaga modyfikowania
tradycyjnych technik

37.

OBRAŻENIA I PODEJRZENIA OBRAŻEŃ
KRĘGOSŁUPA
• PYTANIA?

38. LITERATURA

J. Andres (red.), Pierwsza pomoc i resuscytacja krążeniowo – oddechowa,
PRR, Kraków 2011 r.
L. Brongel (red.), Złota godzina, wyd. Wydawnictwo Medyczne, Kraków
2007 r.
L. Brongiel, Krzysztof Duda (red.) Mnogie i wielonarządowe obrażenia ciała,
PZWL, Warszawa 2001r.
J. E. Campbell (red.), International Trauma Life Support, wyd. Medycyna
Praktyczna, Kraków 2015 r.
S. V. Cantrill, R. C. Cantu, R. R. Ivatury, P. Viccellio, Uraz szyi – nie ma
miejsca na błąd, MP- Chirurgia 3/1997.
M. Chomoncik, Zeszyty edukacyjne z zakresu kwalifikowanej pierwszej
pomocy dla ratowników KSRG, wyd. Nova Sandec, Nowy Sącz 2013 r.
P. Guła, W. Machała, Postępowanie przedszpitalne w obrażeniach ciała,
wyd. PZWL, Warszawa 2015 r.
C. Pakulski za E. Mayzner – Zawadzka, Anestezjologia kliniczna z
elementami intensywnej terapii i leczenia bólu, tom 2, wyd. PZWL,
Warszawa 2009 r
L. Styka (red.), Ewakuacja i transport poszkodowanego, wyd. Górnicki,
Wrocław 2008 r.
Zasady organizacji ratownictwa medycznego w KSRG, Warszawa 2013 r.
www.neurochirurgia.warszawa.pl

39.

OBRAŻENIA I PODEJRZENIA OBRAŻEŃ
KRĘGOSŁUPA
• DZIĘKUJĘ