Шихмесир Къафланов

1.

ШИХНЕСИР
Шихмесир Къафлановяч
КЪАФЛАНОВ
Къафлано» 1923-йисуз
Докъузпара
районднн Миграгърин хуьре дидедиз хьана. Такинсузвилнмни г ь а х ъ сузвмлнн къармахри шзлрд::!! яратмишунрал
чпин дерин
тир гелер
туна, И кар 1989-йисуз чап хьайи шаирдин нубатдин к1ват1алди
«Кьисметднн
кфилди» иллаки хъсандиз, тамамдиз
Лезгнйрин
—
къалурзава.
арада, тикрар техъжедай лирнкадин ч1алар тесниф-
завай шаир хьиз машгьур Х1.а:1вай Шихиесиран руьгьднн
хазинадин
хейлин жавагьирар ман}!Йрмз алкъвенвл.
Ш. Къафланов, чна в т : л д и х ъ
«Уьмуьрдин
ядав»,
«Чарчардин
т1вар кьунвай ктабдилай
ст1алар»,
«Вахтунин
гъейр»,
буйругъж.
« М а р а д д н н вилер», «Самурд^'н гь?вес» па маса ктабрин автор я.

2.

*
*
*
Зун, Шихнесир, ц1айлапандин «а пад я,
Дигмиш хьана к1ват1из тахьай са гад я .
АЛАГУЬЗЛИ
Зи му1ьгьуьббат т1урфанда тун,
Зи гьа,р са югъ афгъанда тун,
Зун чан алаз кафанда тун
Хьана ваз хас, алагуьзли,
Хъсан тир зун ланачирт1а,
Шаирдип мез ганачирт1а,
Эхир бедбахт хьапачиртГа,
Рик1 гъапа кьаз, алагуьзли.
Ви вилера вил акьуни,
Са келнма вав рахуии
Са йис уьмуьр артух хьуннн
Заминда заз, алагуьзли.
Цаван гъетер гънз кТанда заз,
Ви гел кьуна физ к1анда заз.
Талакьдай кар куьз к1анда з а з ,
Вуна ^•уз наз, алагуьзли?
Вун 'ШИП1 хьана, зунни — к а б а б .
На авупа зн чан харап!.
Къияматдин йикъакъ азаб
Твах к1улаваз, алагуьзли.
Вахт къведа: ипсан рекьнда,
Вирнбуруз и кар чида,
Бес дуьньядай зун гьик1 фида,
Вахъ вил галаз, алагуьзли?
Жсгьил уьмуьр зай жсда зи,
Сурал даим ц1ай желэ зи.
Ваз манияр пай жеда зи,
К1ела, рик1 таз, алагуьзли.

3.

Инсафдин к1ус авачт1а вахъ,
М'уьгьуьббатдин тушт1а ч1алахъ,
Мад вучда кьван, стхадай яхъ,
Хьухь зав рахаз, алагуьзли.
Ви ашкъ пакдиз хвейи касдин,
Рик1яй пакъвар фейи касдин.
Аманат хьиз, кьейи касдин
Хуьх и кап>аз, алагуьзли.
АЗАРХАНАДАЙ
ЖАВАБ
Жаваб г е ж и а / с е б е б а в а з ,
Закай хъилер къвез тахьурай.
Виридалан пис кТвалах я:
Са сиве кьве мез тахьурай.
Вишра алцум, садра ат1ут1,
Гьич ягъалмиш жез тахь>'рай.
Рик1е а в а з хурмадин т а р ,
Дал к1ирияр нез тахьурай.
Гьикьван вахт я: зи бенкеф чан
Азарханад ракьаралла.
Уьмуьр патЭ'Л жеигчи я зуи.
Белки, ажа^1 мукьваралла.
Вил рак1арал, гъил бейнидал,
Ялавлу рик1 накъваралла.
Кьисметдин чил т1урфан гуъзвай
Ч1улав гьуьлуьи юкьваралла.
А'гь. яшайи'Ш, тажу1б я в а л ,
Хуп1 гьах'ьсузди я ви терез:
Бязибуруз эбеди дерт,
Са бязибур даим ^^ъуьрез,
Зи гънлерив х,раз туна,
Зи гарданда туна мерез,
Зи метлебрин к ъ а з экъеч1ай
Ник1из вуна 1яна туърез.
Зун фикирдай а.къуд жувап,
Бунин зун хьиз зай жеда г ь а '

4.

Яшайишдин леззетрикай
Ваз ахвара пай жеда тьа!
Муьгьуьббатдин ц1елхемрикай
Ви беденда ц1ай жеда гьа!
Ша з'ун вуна зи гелел ту!р,
Зун Межнуиаз тай жеда гьа!
Пагь, къуш хьана лув гуз к1андай,
Гьахьдай зун куь к1вализ бирдан,
Жуван юргъун гьилералди
Назикдиз ви кьадай га^дан.
Ви вилера вил акьурла.
Ц1айлапанриз жедай майдан.
Са теменди гужуналди
Ажалдивай къ&хкъуддай чан.
Зи манияр,зи масандав
Ага'кьа туьнт 1 к ъ а д а м р а л д и .
Зун кьейит1а, ада, белки,
Куьн рик1ел хуьн аямралди...
Ах1С>''найт1а, рик1ин к1усар
Гудай, яр, ваз граммралди.
Ш,адзава за ви гуьгьуьлар
Пашман рик1ин саламралди.
ЧАРАВАЛ
Зун хъфизва, туна ваз
Хиялрикай туьк1уьриз
Вун тахкваз зун жеда
Зи шадвилел ацукьда
рик1,
рехъ.
гъарик!,
пехъ.
Заз чан гайи катран вилер
Карагда заа ялав хьана.
Зи вилерин квахьда эквер,
Акваз дуьнья ч1улав хьана.
. Умуд-булах фад кьурана,
Хуп1 залан я хьунухь чара.
Зун дидеди гъам ^хьиз хана,
Квахьай вичин дарман-чара.
Зи кьисметди ч1у|рна зи кар,
Нишда гьиниз акъудда зун.

5.

За суруз гваз фида ви т 1 в а р ,
На рик1ел1ай алудда зун.
Зул алукьна цуьквер сефнл
Жедай ч1авуз зун |рик1ел гъваш.
Гатфар квахьай язух билбил ,
Шсдай ч1авуз зун 'рик1ел гъваш.
Заз секин югъ акурди туш,
Зи дуст т1урфан тахьуй яваш.
Шайлапанар жеда заз хуш,
Цав рахарла зун рик1ел гъваш.
Де вун сагърай кьилеллаз рагъ,
Гуьгьуьлда рагъ авайди хьуй1
Шад межлисра шаирдин нагъв
Гагь-гагь рик1ел алайди хьуй!
Ц1РЛЗВА ЗУН ВИЛЕРА ВИ
Зи нуьк. за ваз вуч писвал авуна?
Вучиз тазва зун саймиш тавуна?
Чир тсжез ви сир, къвез-физва йикъар,
Къарайсуз йифер — кхьиз ваз ч1алар.
Гъамлу яз чуьлда къекъвезва текдиз;
Низ гьаранин за жуван куьмекдиз?
Ч1улап ч1агьарни ч1алал жъвезва льи,
Зунни ч1агъ жедай йикъал къвезва хьи.
К1ама,рини кваз ленгзава ериш,
Ракъинизни кваз язава бириш.
Анжах са вун я инсаф тежерди,
Рик1 секинардай! са гаф тежерди.
Гуьзелвал акваз цуькведай назик,
Михьивал акваз чигедай назик,
Бес ви ри.к1 яни къайгъусуз гьулдан?
Вучиз (гуъгьуьлдиз гуз'вач на майдан?
Жедачни заз :гуз са ат1ай жаваб?
Вуч хесет я гун кТанидаз азаб?
Зи агьди эхир акъудда вулкан,
Гьеле рехъ квахьна перт я зи балк1ан.
Гьеле авач захъ гуж, вун ифирдай,
Суьгьу1Ьрчи туш зун, ви руьгь куьк1уьрдай.
Начагъ я гуьгьуьл, ат1узва аман,
Хуравай хнрер жезва льи яман.

6.

Зун патал гьаким Лукьмап хьапач в у п ,
Вав г в а п зи дарман — дарман хьянач вун.
|Ц1разва зун вн вилера ч1улав,
Лжалнн хуш я, галан вн .ялав.
Бул атирри бурма тваз вн ч1арара,
Вун цуькверии начать хьанва ч1урара.
Ви пеляй з а з ратъ аквада эбеди,
Вун хьтнн5у|р мад куьз ханач дидеди?
Ви рац1амар хьелер ят1а авчиднн?
Гьнк1 эхда. вун тан хьайит1а къучидин?
Вулкаиар я, мнкы1ат1исар — вилер ви,
Кьаравулда акъвазнава г-ъилер ви.
Зи гафар гьпч гьатдач хьн ви япара.
Гьакьзамач хьн зи дерт чилнн къапара!
Ллма-Ата ичср ят1а хъуъкъвер вн?
Яраб мецел к1ват1 хьанват1а шекер в и ?
Бахшнант1а заз чилин вири базарар,
Дегишдачир ви некьиднн пГузарар.
Гьар теменди хкаждай зун цавариз,
Зи гьар са шгъ злкъведай' ц1уд йисариз.
Атайт1а зун ]ор|Гъупвилии майдапдихъ,
Агулдай за кьпл ви лацу гардаидихъ.
Акур ч1авуз няметар вн ,хураллай,
Гьисс ийида за нуьк1ре хьиз гараллай,
Пехил тушир кас авач ви к1вачерал,
Небиатднп пандах н вуп ч и л е р а л .
Темягь тефнр чка хае туш бедендиз,
Ухшар я вун жаватьиррин мядендиз.
К'ьазамат я заз са юкъуз вун такун,
Са гафар я вун акунпи рагъ акун.
Вун акурла, зак лува'рар акатда,
Азабдин къуш завай яргьаз къакъатда.
Вуп акурла, гишин ч1-авуз тух жеда,
Мекьн тнрла. чаидиз ц1аяр сух жеда.
Чин атухна тайи салам кьезилдиз
Элкъвена зун патал михьи къизилдиз.
Заз ихтилат яргъал финиф хуш жеда,
Вун бей'кеф жез кич1ела, зун буш жеда.
Ви гьар са гаф, са дуьа хьиз, тикрариз,
Леззет хьана, фида ширин ахвариз.
Хважамжам я ваз :ярашугъ камари,
Мус гъида вун зи 'к1вализ ви камари?
Ша пи экв тур и муракаб девирда
Зи фикнрда, зи шиирда, уьмуьрда.

7.

БАГЪИШЛАМИША
Кьин кьуна, цаиуз физ хьанпч завай,
Гъетер къашар хьиз гъиз хьанач завай
Ваз даим гатфар хуьз хьанач завай,
Багъишламиша, багъишламиша.
Ви рскье нуьквср цаз тахьанвиляй,
Вал къведай гарар кьаз тахьайвиляй,
Ви чанда илгьам тваз тахьайвиляй.
Б а гъи ш л а м и ш а. б а гъи шла м и ша.
Рикк'пай дордер лугьуз тахьунай,
Ужуздай гафар къачуз тахьунай,
Садрани зи кьил агъуз тахьунай,
Б а г ъ и н 1 л а м и ш а , багъишламиша.
Дтаиа' хьи иахг ч1угпадай гьайиф,
За п.ик! УХ ийии чаи тирла зайиф?
Гьалкъа хьурай зи гарданда ви киф,
Б а г ъ и н 1 л а м и ш а . багъишламиша.
КВЕВ
ГЕКЪИГИН?
Зн азиз яр, вун квев гекъигин за?
Жаваб авачир суал ят1а вун?
Гьайиф я, чилсл гьик1 эиигин за,
Рик!!!!! эрзимап хиял ят1а вун?
Гьуьлуьп дериндай авуна жагъур,
Ахварсуз йнфер алудпа агьур,
Магьир заргарди якъутдал ч1угур,
Суьретднз ухшар, туг11ал ят1а вун?
Агъзур й'исара чарчарри чуьхвей,
ДуриаГфиЕ! мами кьилслан элкъвей.
Чилин гьуьидуьрдип такабурвал хвей
Шагь дагъдии михьн ик1ал ят1а вун?
Руьгьдай тефидай, авайлани гъам,
Элднп жуьрэтдп бахшиавай илгьам,
Хал1н: ннсанриз нйпзвай икрам
Адалат багьа зи ч1ал ят1а вун?

8.

ВУН
К1АН
ХЬУНУХЬ
В'ун к1ан хьунухь — умудсуз тир,
Чарасуз тир ,рехъ я жеди.
А рекьезай авахьай кьван
За кваз такьу(р тьекь я жеди.
Вун к1ан (Хьунухь — хъуьт1уьн цик1из
За къайнар рагъ гьиос авун я.
Вун ,к1ан хьунухь — ахвар квахьун,
П1узар к1асиа, кис авун я.
Вун к1ан хьунухь — куьк1венвай ц1уз
Мад са' кьуру ц1ам вегьин я.
Вун к1ан хьунухь — кьарайсузвал.
Гъам ч1угунихъ кам вегьин я.
Вун к1ан ( Х ь у н у х ь — цуьквер ат1уз
Зун дагълариз акъатун я.
Жуван хуьре хайи к1вализ
Хъфидай рехъ алатун я.
Вун к1ан хьунухь — ви гафарихъ
Ч1алахъ хьупни, тахьунни я.
Гагь умудар къазанмишун,
Гагь вуч ят1а ква-хьунни я.
Вун к1ан хьунухь — р а г ъ н и фу, яд,
Уьмуьрни бахт — вири я заз.
Ваз к1ан тахьун •— я мусибат,
Уьмуьрдин рехъ куьруь ;я заз.
*
*
*
Явшан ят1а зун тик ра1гал зурзазвай,
Гарун уьфтер, зегьемдин ц1ай алахьиз?
Булах яни вун а рага ргазвай,
Хуш я хьн ваз къайгъусуздиз авахьиз?
Ва^чъ къаних яз, хъваз тахьунин гьижранд»
ГанатТа заз сефилвилин туькьуьлвал?
Магьрум хьана 'рангарикай деврандин
Ий'изва вал1 гьейранвални пехилвал.

9.

Акунайт1а гьамншалугъ зун цяй ви,
Нац1 яз хана, элкъведачи,р явшандиз;
Кфил хьана |ра'хадай зун рик1я» ви,
Умудсуз яз килитдачир пашмандиз.
*
* *
Ажалдин шив бейхабардиз атайт1а,
Веледрал зи хиял фида яргъариз.
Гаф хълагьдай мумкннвал заз тахосьайтЫ,
Хъийида за икрам хайи дагъ.тариз.
Халкьдин кардиз гана къуват даим за,
Ц1игел хьана чТехивилихъ Ватандин.
Ц1у!! [1еснлдиз гама чирвал — илим за,
Чириа с(чмьят дуступипни душмандин.
Хас хьаиам заз рикЬш къалпвал, пич1ивал,
Дсрт авайлан дсрдинив зун агакьна.
Тахкун патал ншайитда ич1ивал,
Уьмуьр к1.'И1 же;), ам гуьзелриз алакьна.
Эбгдииал хас туш жанлу зат1ариз,
Гъам пияла да1рих тушиз хъвада за.
Рагь гьик1 'багьа ят1а даим цавариз,
И дуьньяда багьа мурад тада за:
Кп'уй кушкушднз элкъуьрай зун чинардин,
Гснг яйлахрал секни марф хьиз алукьрай,
Журжур хьана авахьрай зун чарчардин,
Дурпайрин гьай-гьарай хьана амукьрай.
ХЪИПИ
ПЕШЕР
Кадарзава тарци пешер,
Чуплах жезва фукьара.
Зи пешерни авахьдай зул
Къведа, бе^тки, мукьвара.
Хъийида мад и гьал тикра^р
Тарци шумуд сеферда.
Амма зи рагъ гьахь хъийидач
Зи йикъарин 'сегьерда.

10.

Захъ амайди гун я ха^ньдиз
Жезмай кьван бул бегьер зи,
Гьеле авахь тавунамаз
Гьамишалугъ пешер зи.
*
* *
Тажуб зат1 я яшайнш:
Сад тухузва сурарихъ,
Садан буба ь;ъвазнава
Роддомдин шад рак1арихъ.
Сада рекье 1 в а з в а яр,
(Яраб ам НИН руш ят1а?)
Сада вичии дак1ардай
Гуьзстзава — вуж ят1а?
Гагь*хъуьт1уъзни ракъини
Къайи къванер ифирда,
Га'гь гагузни бул^'три
Чилел хар; жив ичЫрда.
Дат1ана цав жедани
Рагъ жез, тТ^'рфан алачир?
Уьмуьрни хьун мумкин туш
Ча'равал, гъам ( Г а л а ч и р .
Гьак1 тирвиляй кьисметдин
Гарарни за кьабулда,
Леззетдинни зиллетдин
ЦГаярни за кьабулда.
ГЪУЬРЧЕХЪАНДИ
Т1АВУС
ХУЬДА
Гъуьрчехъанди т1авус хуьда внри гуьзел къушарикай,
Зи чилиниз вун атана внри гуьзел рушарикай.
Гуьгьуьлди вун ч1угур чТаву'з, алуд тежер сенгер авач,
Вучда кьуру Кябейрикай, дуьайрикай, хашарикай?!
И дуьньяда хатадайни за вн хатур хач, азизди,
Расда за ваз дачагьдин тахт рик1ин батьа къашарикай.
Уьмуьрдин рехъ эхирдалди тухуда, руш, за вун галаз,
Кич1е туш заз къаярикай, ц1аярикай, кашарикай.
Гьикьван йифер акъатзава, эзбер иниз даим ви тТвар,

11.

Хабар туш хьи ваз зн рик1ин вентернкай, кЬшарикай.
Ша к1анидаз азаб гумнр, язух къведай кас са вун я,
За ваз чанда чка ганва, вучда на зи яшарикай.
СЕЛ АМА ХЬИ РИК1Е ЗЙ
На батъишай къизилгуьлдин
дел ама хьи рик1е зи,
Гьар къизилгуьл акур ч1авуз
шел ана хьи рик1е зи.
На яргъарай агакьарай
туьгьметрнн жив алукьайла,
Тек са йифнз рехи хьайи
ц1всл ама хьн рик1е зи.
«Гила кефер ч1угу жуваз,
агакьна вун мураддихъ ви»,
Дутчманди хьиз пуна гайн
тел ама хьи рик1е зи.
Зи жигерар кабабарна,
умудрив к1вал харап1арна,
Вуна к1вахай гьахъсузвилин
кьел ама хьи рик1е зи.
Гьич лифрезни инсаф тий'ир
гъуьрчехъанди галукьарай,
Гьич садраии ахкъат тийир
хьел ама хьи рик1е зи.
Заз дуьньяда, багьа писан,
низ эзбарин дердер жуван?
Рекьип тийир муьгьуьббатдин
сел ама хьи рик1е зи.
Ц!ИГЕЛ
ХЬАНВА
Инсанрикай хьана чуьнуьх,
Ачухдай за паз рик1 дарих.
Мус аквада ваз ик1 лайих?
Хевлетдихъ зун цТигел хьанва.
Генг яйлахра .къекъведай чун.
Пак булахриз хъуьредай чуп,
Юргъун тушиз хкведай чун,
Леззетдихъ зун ц1игел хьанва.

12.

Вун ацукьдай са тепеднхъ,
Внлел жедай са лепедихъ,
Вуна гудай! са цуькведихъ, —
Девлетдихъ зун ц1игел хьанва.
Шагьвардал мег къугьваз бурма,
Рахадайла ви сив хурма,
Я п1узар, зун санал тур ман!
Шуьрбетдихъ зун ц1игел хьанва.
Гъамлу ч1авуз кнлигдайвал,
Хурал рик1 хьиз эцигдайвал,
Ифей чГа'Лар тилигдайвал,
Суьрсгдйхъ зун ц1игел хьанва.
Вилера ви цавар, хуьзва,
На вуж патал сувар хуьзва?
Заз ашкъидин лувар хуьзвай
Сифетдихъ зун ц1игел хьанва.
К1андачи1р заз пачагьдин тахт,
Жагъай мисал тир чГехи бахт,
Мус гьатда чаз архайин вахт?
Суьгьбетднхъ зун цТигел хьанва.
#
*
Перт жеда зун, такурла
Есир хьайи ухшар жеда
Рагъ гьахьданвал цавуз
Ж у р ж у р хьиз вуп къвез
*
вун, багьади,
маралдиз.
таж хьиз пакадлн,
тьахьда' зи (хиялдиз.
Акьурла вил ялавра ви внлерин,
Гьикьваи кеф я, гьикьван азаб гуьгьуьлдиз!
Ат1умкр сим зи перишаи гьиссерин
Назик рик1 зи къаш хьурай ви туп1алдиз.
*
* *
Шумуд йис тир гъуьрчехъан хьиз
Жёйран зун ви о-еле гьатна.
Рекьизвайдал чан хкидай
Дарман хьиз вун гъиле гьатна.

13.

К1убан хьана гуьгьуьлар зи,
Хушбахтвилин къеле гьатна,
Багъишламиш ая, къе за
Бейкефна вун хъиле гьатна.
Кьабулдач мад гьич садраии
Шуьтга)верар ви пеле гьатна.
Кьабулда за ви 1гьар са (гъам
Гапур хьиз зи 'рик1е гьатна.
МАД
ВУЧ
К1АНДА
ЗАЗ
Фуии ппа чахп-,'к1ва.лпи ава захъ,
Кпмнмн апп, ч 1 а л 1 г и ава захъ.
Ц а м а р н г 1 ; 1 Й сорт, рикК-паз азаб,
Л:и1ДИ11лии за пйнзпич т1плпб,
и«тпмдл ппп багьа! сурарни.
Чин ч1улаи тупгнз фпзна йисарнн.
'Гек 1 н а д и а л бес т у т — къван туш, инсан !я,
Жуиаз кьпап п>амни аваз хъсан я.
Кьнсмегдихь галаз авач зи кукГун,
Къа,хчурт1а апжах хайи чили зун.
Зун давам жеда залай кьулухъди,
Мад вуч к1анда заз? И м я артухии!
ЦУЬК
АТ1УЗНИ
ГЬАЙИФ
КЪВЕДА...
Цуьк ат1узни гьайиф къведа дуьпьядал рик1 алай касдиэ
Чарадап дерт кьезиларда вичихъни дерт авай касди.
Де лагь акван: нивай, 'Инсан, инсанперес лугьуз жеда
Вичин вири яшайишда"(Гьамлува1л чир тахьай касдиз?!
Заз ак1 жеда дустаризни дидеднзни душманвалда,
Душмапар вуж ят1а тсчиз, апжах дустар авай касди.
К1вале, хуъре вич тахайди, гъейриди хьиз дак1анарда,
Хайи чилел яшамиш жез, тахайда хьиз тулвай касдЦ, ^
Эбедивал къазанмишда залай, чГулав декьикьайра,
Ажалдикай мани ийнз, Ватан маса тагай касди?

14.

КЪАНИХВАЛ
Баркаван гад. Гуьзел яЙ1лах. Пакама.
Рагъ хьиз зунни ава экъвез чигера.
Виш цуъквсдип атирар захъ галама,
Гиагьвардин внш темен ама вилера.
Хабар кьурт1а: «Кьенани ви къанихвал?э
Хъел акатна, артух хьана дарихвал,
Лугьудай за: за вучин, зи къилих я,
Чигерихъ мад къаних я зун, къаних я!
К1уьт1к1уьруьт1дин ванер аваз япара,
Геж хьани варз рахадайла к"ъавахрив,
Ашкъидикай х,раз ярдиз хтарар.
Вишни са йиф акъудна- за булахрив.
Хабар кьурт1а: «Кьенани ви къаннхвал?»
Хъел ак: .113, арт\'х хьана дарихвал,
Лугьудай за: за вучин, зн къилих я,
Йиферихъ мад къаних я зун, къаних я!
Гагь кеф ч1угваз. гагь муьт1уьгъ яз къармахдиз,
Гагь дуьлсмрай, тагь да.гъдин тик синерай,
Машиндаваз, балк1андаллаз, гагь яхдиз
Хтанва зун юргъун хьана рекьерай.
Хабар кьурт1а: «Кьенани ви къаннхвал?»
Хъел акатна, артух хьана дарихвал,
Лугьудай за: за вучин зи къилих я,
Рекьерихъ мад къаних я зун, къаних я.
Рахазва зун вилср туна виле1ра,
А вилерай аквазва рап., гьуьлер заз.
Чан гъизвайбур .хьиз баябан чилерал.
Ингье къе мад килигна а вилер заз.
Хабар 'кьурт1а: «Кьенани ви къанихвал?»
Хъел акатна, артух хьана дарихвал.
Лугьудай за: за вучин зи къилих я.
Вилерихъ мад къаних я зун, къаних я.
Къаних я зун аи1ай зурба уьмуьрдихъ,
Дерт амачир дуьньядилъ зун къаних я.
Амма, тьайиф, виж,дандал зи дсвирдин
Хъсн алама — им девирдин синих я!
Вуж ят1анн лук1 яз ама буьгьтандин,
Ни ят1ани тарашзава уртахди.

15.

Ни Я1т1ани, гьисс кьабулиа гъайвандин,
Тфу гузва вичи яд хъвай булаадиз.
Буле ят1ани ала чнлел гншила,
Ни ят1аин кук1варпавач бухавар,
Вуж ят1аии хъиткьии жезва .хвешила,
Зегьмстчидим гуьгьуьл пйиз ч1улавар.
Хур ац1урна иефсс къачуз, физ вилик,
• Абадвални дуствал Чилиз лайих я.Гуьзелвилпхъ, Инсаивилнхъ, Дуьзвилихъ
Къаних я зуи, кьоппх и зуп, къаних я1
ДЛИМЛУХ
НА ЛЕГЬЗЕ
Кьур'К1.у1И\мдим рлмг ала з и ц1велерал,
Лммч флдлнй били таяр мягьледа.
Чнди'Ч 1У11 ма I м.ти.наи жеда чилерал:
( л 1 НИИ! ГгИ'Гуз ма н апжах легьзеда.
В и т йлглрии Ж 1 " т ч 1 1 патал бес жедач,
Мад п.икьиап я тавур крар, мурадар!
Бегьер тагай'асирдихъни сес жедач,
Несилрин гъам ада хура храдаК1апла, гьелбет, заз уьмуьрдин даимваХ
Легьзелалми ра'г1и я зун уьмуьрдин.
Даимлухда квадардач за ли-гимвал,
Легьзедани рик1 жеда за|Хъ шаирдин.
Чир хьайит1а захъ амайди легьзе я,
Цуьквериз яд, хциз темен хгуда,
Уьмуьр тсстикь ийир мани кхьена,
Ахпа за чан хайи чилнв вугуда!
ВИШ СУРАЙНИ ЗАЗ КЪАХРАГЪАЙ
МИСАЛ Я
К1ват1на вири багъламада гатфарин,
Дагъларама жегьилвилин сирер зи.
Дагъла'рама умудар зи йикъарнн,
Шадвални гъам, к1анивилин бейтер зи.

16.

Вучиз чуьл заз аквазва ц1и перишан?
Т1ебиатди дегишнат1а хасият?
Лугьузва заз: «Къведа гатфар гуьлуьшан,
Гумир жуваз бвдгьавая азият».
Эхь, чида заз: къведа гатфар мад ва мад,
Мад гъвергьверри таж алу|к1да 1рагарал.
Пайдахар хьиз, муьгьуьбатдин хъванвай яд,
Яргъирушар къаткида мад цаварал.
Зун гъавурда а'кьазва куь гафарин:
Гатфар къведа лугьуз, куь рик1 секин я .
Лмма, амма... зи нубатдин гатфарин
Чархачидин рехъ алатун мумкин я.
Бенд хьана зун даим кьакьан синерал,
Рагъ хъвана за ашухьбурун вилерай.
Кагьрабаяр туна алван цуькверал,
Дуьньядин кеф гваз хтана чуъллерай.
Ашукь я зун мердвилел зи къерехдин,
Г^'ьзелвилел Чадаурдин чарчардин,
Шалбуз дагъдин чинал къизил-верекьдин,
Жегьил лекьрел, сирнавдай зи къаншардиз.
Гьейран я зун жафадал чи чубанрин,
Дуьньядин дерт рахада зав кфилдай.
Няс кьисметди рик1ер туькьуъл «инсанрин»
Зегьер цада зи шуьрбетдин гуьгьуьлда.
ДакТан я заз гуьгьуьл хук чи къужайрин,
Кьилер — гьуьлер марифатдин, камалдин.
Дак1ан я заз вахтсуз ванер ружайрин,
Сефнл вилер карагда заз маралдин.
Дуствал, булвал к1анда хуьруьн 1к1валера,
Суза я зи адан гьар са кимивал.
Дерт авайдаз дарман хьана чилерал,
К1а1нда гунут адаз рик1ин чимивал.
Фенва жигъир кьилелай серт дагьардин,
Яраб ам зун фейи сирлу рехъ ят1а?
Мукьва я заз, кукуп1, гъам ви гьарайдин,
Зунни вун хьиз къекъвейди я квехъ ят1а.

17.

Чилин шардиз гъед хьанвай вич гьаядин
Ватандикай кхьизва за н^иирар.
И кьадарсуз четин ч1авуз
дуьньядин
Кьисметдикай ийизва за фикгерар.
Т1ебиатдихъ ава вичин къайдаяр:
Югъ. йиф ^•ъида, рагъ. циф гъида макъамди;
Сана чили гуда булдиз майваяр,
Сана цТара яда бегьер тамамдиз.
Са вахт
Сл вахт
Ру|.||.ии
<'л пн.м
ава жив анукьдай цуькверал,
ана ч1нж чкъ('ч1дай куьнуьдай.
манн 1 у н а даим чилерал,
лил, мь'шр. иунни рекьидай.
Чу|.|П у|>|)дин сим х1>11« р 1 1 к 1 и и д а м ат1айла,
Мл'рипрдни я д хьчир ая хурал зи.
Зу1Г лмл'1И|> сифте гатфл1р атайла,
Сум:1Й I |,лм;| |-1.перг-?.вер эциг сурал зи.
Веднилерлл гьалибпализ къарагъай,
Гьич са карий авун тавур усал яз,
Эхиримжи юрл льунухь зи Миграгъа
В т п сурайим заз къахрагъай мисал я.