Федералдыг күрүне стандарттарын езугаар тургускан 5-ки классска тыва дыл кичээлиниң план-конспектизи

1. Федералдыг күрүне стандарттарын езугаар тургускан 5-ки классска тыва дыл кичээлиниң план-конспектизи.

Федералдыг күрүне
стандарттарын езугаар
тургускан 5-ки классска тыва
дыл кичээлиниң планконспектизи.
Шагаан-Арыгның 1 дугаар ортумак
школазының тыва дыл, чогаал
башкызы Тарый Долаана Опайооловна кылган

2. Кичээлдиң темазы: Сөстүң лексиктиг утказы .

Кичээлдиң хевири: чаа тема тайылбыры
Кичээлдиң сорулгазы:
- сөстуң лексиктиг утказының дугайында билигни
хевирлээри;
- сөстуң лексиктиг утказын илередип билир
кылдыр өөредири;
- тайылбырлыг словарь-биле ажылдап билир
кылдыр өөредири.

3.

Башкының ажылчорудулгазы
Өөреникчилерниң
ажыл-чорудулгазы
Бүгү талалыг өөредилгениң
ажыл-чорудулгазын
боттандырары
I.Организастыг кезээ
(өөрениринче …)
Сорулгазы: өөреникчилерни
кичээлче хаара тудары
- Экии, уруглар! Силерниң
Чуруктуң кайы бирээзин
столу- ңарда үш чурук бар.
шилээш, боттарының сеткилКайызы силерниң хөөнүңерге хөөнүн илередир.
тааржыр-дыр, ону шилип
алыңар.
- Барык шуптуңарда
хүлүмзүрүг чайнап тур.
Четтирдим!
-Мен силерниң- биле үретүңнелдиг ажылдаарынга
белен мен, уруглар.
Чедиишкиннерни күзедим.
Бот-башкарныры, бодунуң
мурнунда салган сорулгазын,
оон чүнү манап турарын
медереп билири(Л)
Сорулганы салып билири (П)
Кады ажылдааарын
планнаары (К)

4.

II.Чаа билиглиг болурун
чидиглендирери.
Сорулгазы: чаа билиглерни билип
шиңгээдип алырынга херек эрткен
теманы катаптаары болгаш
өөреникчи бүрүзүнүң
бегедээшкиннерин илередири.
Самбырада домак: «Бичии
чедиишкинден улуг чедиишкин үнер»
- үлегер домакта сөстерни бөлүктерге
чарыңар
- чаныңарда орар эжиңерниң ажылын
үнелеңер
- кандыг демдектерге даянып сөстерни
бөлүктедиңер?
(….)
- үлегер домактың утказын билип
алырынга кандыг демдектер кол бооп
турарыл?
- схема езугаар үлегер домактың
утказын бижип алыңар.
- 4 кижи ооң түңнелин сайгарып
көрүңер.
- Түңнелин үндүрүп көрээлиңер. Бо
үлегердомак бистиң кичээливиске чүү
болуп турарыл?
- Кичээливистиң темазы кандыгыл, чүү
деп бодап тур силер?
- Кичээливистиң сорулгазы кандыгыл?
Сөстерни бөлүктерге чаргаш, боттарын
хынаар
Харыылаар
Демдектерин илередир
Схема тургузар
Бөлүкке ажылдаар
Түңнел үндүрери
Кичээлдиң темазын чугаалаар (Сөстүң
лексиктиг утказы)
Кичээлдиң сорулгазын чугаалаар
Сөстүң лексиктиг утказын
тайылбырлап өөренир тайылбырлап
өөренир
Кылдыныгның угланган чүүлүн
демдектерни илередири-биле сайгарып
көөрү;
Билигге чедирип эккээри; сорулганы
салып билири (П)
Шенелде өөредилгениң ажылчорудулгазын боттандырары;
өөреникчи бүрүзүнүң
бегедээшкиннеринче кичээнгей
салыры;
бергедээшкинге таварышкаш, ботбашкарныры(Р)
Бодунуң бодалын илередири;
Бодунуң бодалын бадыткап билири;
аңгы-аңгы бодалдарны өөренип көөрү

5.

III.Чаа теманы тайылбырлаары
Сорулгазы: чаа теманы билип
алырын чедип алыры, сөстүң
лексиктиг утказы деп чүл дээрзин
болгаш сөстүң утказын
тайылбырлап өөренир.
- Чаа теманы тайылбырлаарын чүнүңбиле эгелээрил? Кроссвордту тып
көрээлиңер, уруглар.
- Кандыг сөс үнүп келди?
- Лексика деп чүл?
- Сөстүң лексиктиг утказы деп чүл?
- Карточкада бердинген сөстүң
лексиктиг утказын аңгы-аңгы
аргаларны ажыглап тургаш,
тайылбырлап көрүңерем.
- Сөстерни солчуп алгаш, өске
бөлүктүң ажылын сайгарып көрүңерем.
- Боттарыңарның ажылыңарны дедир
ап алгаш, немеп болур силер.
Түңнелден үндүрүп көрүңерем.
Бөлүк бүрүзүнге сөс бээр.
- Сөстүң утказын канчаар тайылбырлап
болурул?
- Ажылыңарны үнелеп көрүңерем.
- Аяң, довук, көгээр деп сөстерниң
указын тайылбырлап көрүңерем.
- Кандыг бергедээшкиннер таварышты?
- Сөстерниң утказын билип алырда, чүү
херегил?
(Словарьлар делгелгезинга келгеш,
көргүзер)
Уруглар 4-4 кылдыр хувааттынган
бөлүктерге кроссвордту тывар.
Лексика
Сөстер-биле ажылдаар.
Бөлүк бүрүзү ажылын сайгарып,
түңнелди үндүрер.
Тайылбырлыг словарь- биле ажылдаар.
Чаа медээни тып, сайгарары;
билдинген чүүлдерни каттыштырып
түңнээри;
билигге чедирип эккээри;
даап бодаашкынны идип үндүргеш,
бадыткаары; айтырыгны дилеп
тыварда, боду арганы тывары (П)
Бодунуң бодалын бадыткаары,
аңгы-аңгы бодалдарны өөренип көөрү

6.

IV.Быжыглаашкын.
Сорулгазы: чаа алган билиглерин
быжыглаары; өөренген
материалдың билбейн барган
чүүлдерин илередири; эде
тайылбырлап бээри.
- Мергежилге 9.
Бердинген лексиктиг уткаларга болгаш
адаанда чуруктарга даянып, ук
сөстерни тывыңар.
- Игил
- Билзек
- Бөрү
- Дииң
- Даг
-Сыртык
- Дараазында шүлүктерни номчааш,
куштарның кол демдектеринге даянып,
торга болгаш хамнаарак деп сөстерниң
утказын тайылбырлаңар.
- Торга - чилби-чазый курттарны
чиптер чаңныг ала-шокар арга-эзим
эмчизи
- Хамнаарак – аян тудуп ырлаар хоюг
үннүг ыраажы куш.
- Тывызыктар-биле ажыл.
- Дириг амытаннарның кандыг
демдектерин, аажы-чаңын онзагайлап
көргүскенин тайылбырлаңар.
Онаалганы 2 кижи күүседир.
Боттарының ажылын сайгарып,
түңнелди үндүрер
Кылдыныгның угланган чүүлүн
демдектерни илередири-биле сайгарып
көөрү; билдинген чүүлдерни
каттыштырып түңнээри; билигге
чедирип эккээри; даап бодаашкынны
идип үндүргеш, бадыткаары (П)
Бодунуң бодалын долузу-биле чиге
илередири;
бодунуң бодалын бадыткаары;
аңгы-аңгы бодалдарны өөренип көөрү
(К)
Билип алган чүүлүн үнелээри (Л)
Хынаары, демдек салыры, эдип
чазаары.

7.

V. Кичээлдиң түңнели.
Сорулгалары:бодунуң ажылчорудулгазын медереп билири; бүдүн
класстың болгаш бодунуң
түңнелдерин үнелээри
- Кичээлде кандыг теманы щинчилеп
көрдүвүс?
- Чүү деп терминни билип алдывыс?
- Сорулганы чедип алган бис бе?
Кандыг аргалар дузазы-биле?
- Кандыг түңнелдерлиг болдувус?
- Оон ыңай чүнү кылыр болза экил?
- Чаа алган билиглеривисти каяа
хереглеп болур бис?
- Бүдүн класстың болгаш бодунарның
ажылыңарны үнелеп көрүңерем.
- Кайы чурукка силерниң сеткилхөңнүңер дүгжүр-дүр? Өскерилген-дир
бе? Чүге?
Онаалга: Тайылбырлыг словарьдан
бөмбүк, кадыргы, сивирик,
сылдаглаар деп сөстерниң
уткаларынушта бижип алыңар.
Айтырыгларга харыылаар.
Кичээлдиң кыйгырыын, словарь
дугайын утпас.
Кичээлге бодунуң ажылын үнелээр.
Бажыңга онаалгазын бижиир.
Кичээлди түңнээри; өөредилгениң
түңнелдерин болгаш чорудуун хынап,
үнелээри (П)
Бодунуң ажылын үнелээри; билген
болгаш билбээн чүүлдерин медереп
билири;
Шын алдынып билири (Л)
Бодунуң бодалын долузу-биле чиге
илередири;
бодунуң бодалын бадыткаары;
аңгы-аңгы бодалдарны өөренип көөрү
(К)

8.

V.Кичээлдиң түңнели.
Сорулгалары: бодунуң ажылчорудулгазын медереп билири; бүдүн
класстың болгаш бодунуң
түңнелдерин үнелээри
- Кичээлде кандыг теманы шинчилеп
көрдүвүс ?
- Чүү деп термини билип алдывыс?
- Кандыг аргалар дузазы–биле?
- Сорулганы чедип алган бис бе?
- Кандыг аргалар дузазы–биле?
- Кандыг түңнелдерлиг болдувус?
- Оон ыңай чүнү кылыр болза, экил?
- Чаа алган билиглеривисти каяа
хереглеп болур бис?
Бүдүн класстың болгаш бодуңарның
ажылыңарны үнелеп көрүңерем.
- Кайы чурукка силерниң сеткилхөңнүнер дүгжүр-дүр? Өскерилген-дир
бе? Чүге?
Онаалга: Тайылбырлыг словарьдан
бөмбүк, кадыргы, сивирик, сылдаглаар
деп сөстерниң уткаларын ушта бижип
алыңар.
Айтырыгларга харыылаар.
Кичээлдиң кыйгырыын, словарь
дугайын утпас.
Кичээлге бодунуң ажылынга үнелел
бээр.
Бажыңга онаалгазын бижиир.
Кичээлди тУНнээри;
Өөредилгениң түңнелдерин болгаш
чорудуун хынап, үнелээри (П)
Бодунуң ажылынга үнелел бээр, билген
болгаш билип албаан чүүлдерин
медереп билири;
Шын алдынып билири (Л)
Бодунуң бодалын долузу-биле чиге
илередири;
Бодунуң бодалын бадыткаары;
Аңгы-аңгы бодалдарны өөренип көөрү.
(К)