Nordon magmatik jinslar

1. Qabul qildi: Ro’ziyev.M Bajardi: Abduxoliqov.A

Mirzo Ulug’bek nomidagi
O’zbekiston Milliy Universiteti Geologiya
va geoinformatsion tizimlar fakulteti
Geokimyo yo’nalishi 3-bosqich talabasi
Abduxoliqov Abdurahmonning
Petrografiya asoslari fanidan
Mustaqil ishi
Qabul qildi: Ro’ziyev.M
Bajardi: Abduxoliqov.A

2. Mavzu: Nordon magmatik jinslar

MAVZU: NORDON MAGMATIK JINSLAR
Reja:
1. Nordon magmatik jinslar
2. Datsit
3. Riolit
3. Granodiorit

3.

Petrografiya – tog‘ jinslari to‘g‘risidagi fan.
Yunoncha «petros» – tosh, qoya va
«grafus» – yozaman so‘zlaridan kelib
chiqqan.
Petrografiya tog‘ jinslarini tadqiq qiluvchifan
bo‘lib, geologiya fanining yirik sohasidir.

4.

Nordon jinslar tarkibida kremniy oksidining miqdori
(64 %) yuqori;
rangli minerallar juda kam (3–10 %), rangi och bo‘ladi.
Yer po‘stida eng ko‘p tarqalgan.
Nordon jinslarni tashkil etgan asosiy minerallarga
kvars (25–35%),
kaliyli dala shpati (35–40 %),
nordon plagioklaz (20–30 %),
biotit (5–10 %), kam miqdorda muskovit (3 foizgacha)
va ba’zan amfibol.
Aksessor minerallardan apatit Ca5[PO4] (F, Cl)
sirkon Zr[SiO4], monatsit CePO4 mansub.

5. Datsitlar

DATSITLAR
Datsitlar (SiO-64-68 %; K₂O+Na₂O-5-8,1 %)
Nomi Karpat tog' laridagi Dakkiya (Daccia)
balandligi bilan bog'liq.
Tashqi ko'rinishi yaxlit, porfir (porfirsimon),
goho oqma tuzilishga ega.
Rangi och qo'n g'ir, qo'ng'ir-jigarrang.
Yo'l-yo'l tuzilishi ham ko'p uchraydi.
Porfir tuzilish datsitlar uchun nihoyatda
xarakterlidir.

6.

Ushbu porfirli datsitlar bilan bir qatorda
afir (fenokristlar yig'indisi <5%) turlar
ham uchrab turadi.
Bulardan tashqari, g'ovakli, pemzasimon
datsitlar ham aniqlangan.

7. Porfir datsit

PORFIR DATSIT

8.

Datsitlar tarkibini, asosan, plagioklaz,
amfibol, biotit, piroksen, kvars
ajralmalari tashkil qiladi.
Goho ushbu minerallar qatorida olivin
ham uchraydi.
Aksessor minerallar magnetit,
titanomagnetit, apatit, sirkon, sfen,
ilmenitdan iborat.

9.

10.

11. Riolit

RIOLIT
Riolitlar (liparit atamasining sinonimi).
Adabiyotlarga 1861-yil Rixtgofen
tomonidan kiritilgan: rio- yunoncha,
og'moq, daryo ma'no sini bildiradi).

12.

Riolitlar yuqorida keltirilgan datsitlarga
nisbatan, nihoyatda keng tarqalgan jinslar
qatoriga kiradi.
Ular qit'alarning faol chekkalarida,
platformalarda, orollar yoylarida yirik
vulkan tizmalari hosil qiladilar.

13.

14.

Riolitlarni tashqi ko'rinishi har xil:
yaxlit, porfirli, yo'l-yo'l, g'ovakli afir
(shishasimon) bo'lishi.
Ushbu jinslarning rangi ham turlicha yashil,
havorang, jigarrang, kulrang, pushti.
Jinslarning rang-barangligi, umuman
olganda, ularning kimyoviy tarkibi bilan,
o'zgarganligi bilan belgilanadi.

15.

16.

Masalan xloritlashgan, epidotlashganlar yashil, havorang (asosan, xloritning
miqdori va tar qalishi bilan bog'liq),
jigarrang, pushti xillari mayda mikroskopik
gematit, magnetit va maggemitning
tarqalishi bilan bog'liqdir. Qora rangdagi
obsidianlar (vulkanik shisha), ham shular
jum lasiga kiradi.

17.

18. grananodiorit

GRANANODIORIT
Grananodioritlar
(SiO2-64-68%; K₂O+Na₂O<7,5-8,1 %)
Granodioritlar kimyoviy tarkibi bo'yicha
datsitlarning vulkanik muqobili hisoblanadi.
Dioritlar va granitlar oilalari oralig'idagi,
donador plutonik tog' jinsi.
Tekis donador, goho porfirsimon plutonik jins.
Goho yo'l-yo'l (gneyslashgan turlari) tashqi
ko'rinishga ega bo'lishi mumkin.

19.

Mineralogik tarkibi plagioklaz, kaliyli
dala shpati, kvars, biotit, muskovit,
amfiboldan iborat.
Ikkinchi darajali minerallar qatoriga
magnetit, titanomagnetit, apatit, sirkon,
ortit, monatsit, flyuorit granat va
boshqalar kiradi.
Rangli minerallarning miqdori
granodioritlarda 30 %ga yetadi.

20.

21.

G'arbiy O'zbekistondagi keng tarqalgan
granodioritlarning miqdoriy-mineralogik
tarkibi quyidagicha (%):
plagioklaz 40-45,
kaliyli dala shpati - 15-25;
rogovaya obmanka - 4-5;
biotit-5 7. kvars-20-25%.
Aksessor minerallarning miqdori 1-3 %dan
osh maydi.

22.

Porfirsimon granodioritlarda o‘lchami
1 smgacha va undan katta bo‘lgan kaliyli
dala shpati, plagioklazva biotitlar
uchraydi.
Granodioritlarda rangli minerallar
15–20 %ni tashkil qilib, ular biotit va
amfibollardan iborat bo‘ladi.

23.

24. xULOSA

XULOSA
Normal ishqorli nordon jins bo’lganligi sababli
tarkibida kremniy oksidining (SiO2) miqdori 64%
dan ko’p bo’ladi.
Rangli minerallar foizi juda kam (3–10 %) bo’lgani
uchun rangi och bo‘ladi.
Normal ishqorli nordon plutonik jinslarda
SiO2= 64-72% gacha K2O + Na2O = 1,5-8,1%
gacha bo’ladi.

25. Foydalanilgan adabiyotlar:

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. Dolimov.T.N, Musayev.A.A, Ishbayev.X.D, Ganiyev.I.N
‘‘PETROGRAFIYA’’ Toshkent-2009.
2. O. QO‘SHMURODOV, B. SHUKURIDDINOV
“MINERALOGIYA VA PETROGRAFIYA” Toshkent-2009.
3. Qo’shmurodov O.K. Kodirov M.X. “Jins hosil kiluvchi
mineralar”. ToshDU, 1996.
4. Xamrabaev I.X, Radjabov F.Sh. “Asoslari petrografiyasi”
Toshkent 1984.
5. Internet ma’lumotlari

26.

E’tiboringiz
uchun
RAHMAT