Белоктар. Ақуыздар құрылымы, міндеттері, биологиялық маңызы

1.

Белоктар
Орындаған: Сегізбаев Жансерік
Жұмабек Дархан
Өндіріс Бағжан
Тексерген: Шанбаев Мақсат
Жасыұзақович
Алматы-2016

2.

Белокта
р
α-аминқышқылдарының
қалдығынан
кұралған Құрылысы күрделі жоғары
молекулалы биополимерлер. Белоктарды
протеиндер деп те атайды (грек. "протос" —
алғашқы, маңызды деген мағынаны білдіреді).
Тірі организмнің бүкіл әрекеті белокты
заттармен байланысты.Белоксыз тіршілік
болмайды.

3.

Ақуыздар құрылымы, міндеттері, биологиялық
маңызы
Табиғатта 1010-1012 есе түрлі белокты молекулалар кездеседі,олар
вирустан бастап адамға дейінгі тірі ағзалардың тіршілігін қамтамасыз
етеді.Ішек таяқшасы 3000 түрлі белокты молекулалардан, ал адам
ағзасы шамамен 5 млн белок молекулаларынан құралған.

4.

Белоктың биологиялық қасиеттері:
-Биокаталитикалық
-Тасымалдаушы
-Қорғаушы
-Жиырылу
-Құрылымды қ
-Реттеуші
-Трофикалық

5.

Белоктар туралы алғашқы
мәліметтер
20-ғасырдың 30-шы жылдарында кристалды түрдегі
алғашқы белоктар алынды. Белоктардың қарапайым
құрамы туралы алғашқы мәліметтерді голлад химигі
және дәрігер Г.Я.Мульдер жариялады. 19- ғасырдың
соңында белоктардан оннан артық амин қышқылдары
бөлініп алынды. 1888-жылы орыс ғалымы Данилевский
белоктардағы пептидті байлаысты анықтады. 1902жылы неміс ғалымы химик Э.Фишер белокты
молекулалардың пептидті теориясын ұсынды.

6.

Белокты молекулалардың құрамы:
-50-51% көміртегі,
-6,5-7,3 % сутегі,
-16 % азот,
-0,3-2,5% күкірт,
-0-10% фосфор бар

7.

Белоктардың (ақуыздардың) жіктелуі
1.Фибриллярлық
2.Глобулярлық
Фибриллярлық белоктар суда және сұйылтылған тұзды ерітінділерде ерімейтін тұрақты
заттар. Фибриллярлық белоктар- дәнекер тканьдердің негізгі құрылымдық элементтері.
Бұл белоктарға- шандыр және сүйек тканьдерінің колагені, шаштың, терінің, тырнақтың
альфа-кератині жатады.
Глобулярлық белоктардың полипептидтік тізбектері ықшамдалған сфералық немесе
глобулярлық құрылымдарға тығыз оралған. Оларға: барлық ферменттер, анти денелер,
кейбір гормондар, қан сары су альбумині және гемоглобин жатады. Бұлшықеттің
құрылымдық элементі- миозин, қан ұю жүйесінің белогы-фибриноген жатады.

8.

Белоктар (ақуыздар) құрылымы:
БЕЛОК ҚҰРЫЛЫМЫ:
Біріншілік
Екіншілік
Үшіншілік
Төртіншілік

9.

Белок молекуласының біріншілік құрылымы. Белоктың
біріншілік құрылымы дегеніміз-полипептидті тізбекте бірбірімен пептидті байланыс арқылы қосылған
аминқышқылдарының саны және кезектілігі. Біріншілік
құрылым полипептидтік тізбектерден тұрады. Белрк
молекуласының біріншілік құрылымы конфориациялық код
болып табылады.

10.

Белок молекуласының екіншілік құрылымы. Екіншілі
құрылым дегеніміз-конформациясын немесе басқа
сегменттермен өзара әрекеттесуін ескермегендегі
полипептидті тізбектің бөліктері атомдарының локальды
кеңістікті орналасуы ьолып табылады. Екіншілік құрылым
сутектік байланыспен тұрақтанған альфа спираль түрінде
болады.

11.

Белок молекуласының үшіншілік құрылымы. Көптеген
белоктардың полипептидтік тізбектері ықшамдалған
глобулаға оралуы мүмкін.Альфа спиральдың кеңітіктік
конормаясы немесе басқа молекулаларымен өзара
әрекеттесуін ескермегендегі глобулярлық белоктардың
полипептидтік тізбектерінің белгілі бір көлемде жинақталу
әдісі үшіншілік құрылымы деп аталады.

12.

Белок молекуласының төртіншілік құрылымы. Төртіншілік
құрылым белок молекуласының құрылымдық
ұйымдастығының ең жоғарғы деңгейі.Төртіншілік
құрылымы бар олигомерлік белоктардың көпшілігін
молекула үстілік қосылысқа жатқызуға болады. Мұндай
белоктарға хромосомалар,рибосомалар және клеткалық
мембраналар жатады.

13.

Белоктардың (ақуыздардың) физикохимиялық
қасиеттері
Белоктардың молекулярлық салмағы өте үлкен, оны
осмометриялық, криоскопиялық, визкозометриялық әдістермен
табуға болады, соңғы кезде сидементациялық анализ,
гельфильтрация, гель-диск электрофорез әдістері кеңінен
қолданылуда, олардың негізіне белоктардың физико-химиялық
қасиеттері: ионизациялау, гидротация, ерігіштік және тұнбаға түсу
алынған. Белок молекуласының құрамының өзгеруі. Ауру кезінде
тканьдердің белоктық құрамы өзгереді. Бұл өзгерісті протеинопотия
деп атайды. Жүре пайда болған протенопатия барлық потологияда
кездеседі, клиникадағы әдістермен көбінесе табыла бермейді. Емдеу
үшін белоктардың мөлшерін анықтап бөліп алу керек. Бөліп алу
әдісі белоктың химиялық және биологиялық қасиеттеріне
негізделген.

14.

Пайдаланған әдебиеттер:
-Микробиология және вирусология (2012жыл)
-http://kazmedic.kz/archives/1765